واکسن روتاویروس و واکسن پنوموکوک دو واکسن پروفیلاکتیک هستند که در چند مرحله به کودکان و نوزادان تزریق می‌شود تا بدن آنها را نسبت به عفونت یا ویروس‌های این دو بیماری تقویت کنند. شاید برای شما هم سوال باشد که این دو واکسن چگونه و چه موقع به نوزاد تزریق می‌شود. در ادامه این مطلب وبلاگ کلینیک ختنه نوزادان تهران همراه ما باشید تا شما را بیشتر با این دو واکسن آشنا کنیم.
روتاویروس چیست؟
بیماری روتاویروس یک بیماری ویروسی است که عامل آن ویروسی به نام روتاویروس است. این ویروس بر روده تاثیر می‌گذارد و عامل اصلی اسهال شدید در نوزادان و کودکان زیر دو سال شناخته می‌شود؛ زیرا در این بازه زمانی سیستم ایمنی نوزادان و کودکان توانایی لازم برای مقاومت با بیماری‌های جدی را ندارد. این بیماری مسری است و از طریق تماس با فرد آلوده به فرد دیگر منتقل می‌شود. سالانه حدود ۲۱۵ هزار مرگ و میر در جهان از این ویروس ثبت می‌شود. مهم‌ترین راه پیشگیری آن واکسن روتاویروس است.
واکسن روتاویروس چیست؟
واکسن روتاویروس که روتاریکس نام دارد یک واکسن پیشگیری کننده است. این واکسن بدن نوزادان را در برابر عفونت و ویروس روتاویروس مقاوم می‌سازد. در واقع این واکسن ویروس‌های زنده و ضعیف شده روتاویروس هستند که به صورت قطره‌هایی به بدن نوزاد تزریق می‌شوند. پس از تزریق بدن شروع به تولید آنتی بادی در برابر این ویروس می‌کند. یعنی مقاومت بدن در برابر محافظت از این ویروس زیاد می‌شود.
دوزهای مختلفی از این واکسن وجود دارد که در سنین ۲، ۴ و ۶ ماهگی به کودک تزریق می‌شود. این واکسن در ناحیه دست کودک تزریق می‌شود. از تاثیراتش این است که می‌تواند با کاهش بار عفونتی در کودک سلامت جسمانی کودک را بهبود ببخشد.
انواع واکسن روتاویروس
همانطور که گفتیم واکسن‌ها ویروس‌های زنده‌ای هستند که ضعیف شده و به داخل بدن تزریق می‌شود. این واکسن در دو دوز به کودکان و نوزادان تزریق می‌شود. به طور کلی روتا ویروس دو نوع واکسن دارد،Rotateq و Rotarix.
Rotateq واکسنی است که از ۵ ویروس تولید شده است. در جهان از این واکسن که شامل ۵ نوع ویروس روتاویروس است، برای پیشگیری از این بیماری ستفاده می‌شود.
Rotarix نیز یک واکسن دو ویروسی است که یشتر در کشورهای اروپایی از آن استفاده می‌کنند تا جلوی پیشرفت این ویروس در آن منطقه گرفته شود.
تاثیرگذاری واکسن برای بیماری
اگر بخواهید در مورد اثربخشی واکسن روتاویروس بدانید باید بگوییم که این واکسن می‌تواند تا ۹۰ درصد ابتلا به این بیماری را در کودکان کاهش دهد. البته به شرط آنکه نوزادان و کودکان هر دو دوز این واکسن را کامل دریافت کنند. همچنین اثربخشی این واکسن در جلوگیری از بیماری به طور کامل است. در مورد این واکسن چندین سال تحقیق انجام شده است تا به این نتایج برسند.
عوارض واکسن روتاویروس
همانطور که همه واکسن‌ها دارای عوارض هستند، این واکسن نیز می‌تواند عوارض جانبی برای نوزادان داشته باشد. این عوارض ممکن است بسیار خفیف باشد و در بیشتر مواقع نیاز به درمان ندارد. از جمله عوارض این واکسن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تب خفیف
- اسهال و استفراغ
- درد در قسمت تزریق
برای جلوگیری از این عوارض می‌توانید نکات مراقبتی تزریق واکسن را رعایت کنید. مثلاً بهتر است که کودک بفد از دریافت واکسن استراحت کافی داشته باشد و نظم خواب او به هم نخورد. همچنین مراقب تغذیه کودک باشید. می‌توانید از مسکن‌های ضعیف مانند استامینوفن برای کاهش تب استفاده کنید. همچنین می‌توانید در محل تزریق از کمپرس سرد و گرم با توجه به تجویز پزشک استفاده کنید.
پنوموکوک چیست؟
پنوموکوک باکتری است که می‌تواند موجب عفونت‌هایی چون مننژیت و ذات‌الریه شود. این باکتری می‌تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد، اما عفونت‌های پنوموکوکی در کودکان شایع و جدی‌تر از بزرگسالان است. این باکتری از طریق سرفه و عطسه به دیگر افراد منتقل می‌شود و علائمی چون تب و لرز، درد قفسه سینه، سرفه، تنگی نفس و غیره دارد
واکسن پنوموکوک چیست؟
واکسن پنوموکوک یا PCV در برابر باکتری‌های پنوموکوک که بیشتر کودکان زیر ۵ سال را مبتلا می‌کند و می‌توانند یکی از بدترین بیماری‌های دوران کودکی آنها را رقم بزند، از کودک حافظت می‌کند. این واکسن در چهار دوز و در ۲، ۴ و ۶ ماهگی و همچنین ۱۲ تا ۱۵ ماهگی باید به نوزاد تزریق شود.
موارد منع واکسن پنوموکوک
در زیر موارد منع واکسن پنوموکوک را برای شما بازگو می‌کنیم:
- نوزادانی که در دوز اولیه این واکسن یا واکسن‌های دیگر واکنش‌های آلژیک شدید نشان داده‌اند، نباید این واکسن را دریافت کنند. اگر مایل به دریافت آن با این شرایط هستید، باید حتماً با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.
- همچنین کودکانی که از بیماری‌هایی چون تب و سینه پهلو رنج می‌برند باید تا بهبودی کامل، جهت دریافت این واکسن صبر کنند.
- اگر کودک شما سیستم ایمنی ضعیفی دارد، نباید این واکسن را دریافت کند؛ زیرا ممکن است عوارض بدی برای او داشته باشد.
- به تاریخ انقضای واکسن توجه کنید و در صورت پایان انقضای بسته، آن را هرگز استفاده نکنید.
- توجه کنید که هرگز نباید این واکسن را برای کودکان دیگر تجویز کنید و دریافت دوزهای مختلف این واکسن باید زیر نظر پزشک انجام گیرد.
عوارض جانبی
مانند هر واکسن دیگری این واکسن نیز دارای عوارض جانبی مختلفی است. که معمولاً سه روز پس از تزریق واکسن از بین می‌رود. اما اگر پس از این دوره عوارض واکسن همچنان ادامه داشت، با پزشک متخصص کودک خود مشورت کنید. از جمله عوارض جانبی واکسن پنوموکوک عبارتند از:
- تب
- درد و تورم در ناحیه تزریق
- خواب آلودگی
- خواب نا آرام
- کاهش اشتها
- بثورات پوستی
- اسهال
- استفراغ
تداخلات دارویی این واکسن با داروهای دیگر ممکن است این عوارض را تشدید کند و واکسن نتواند به درستی تاثیر خود را بر بدن کودک بگذارد. به همین دلیل قبل از دریافت واکسن حتماً پزشک و یا پرستار مرکز خدمات بهداشتی را از داروهایی که کودکتان مصرف می‌کند، آگاه کنید.
کلام پایانی
واکسن روتاویروس و واکسن پنوموکوک دو نوع واکسنی هستند که به کودکان و نوزادان در دوزهای مختلف تزریق می‌شوند و با این روش کودک در ابتلا به ویروس روتا ویروس و باکتری پنوموکوک ایمن می‌شود. دوزهای مختلفی از این واکسن‌ها باید زیر نظر پزشک متخصص اطفال به کودک تزریق شود.
خبر خوب اینکه طبق برنامه واکسیناسیون کودکان کشور و جدول جدید واکسیناسیون از بهمن‌ماه ۱۴۰۲ تغییر نموده و دو واکسن «پنوموکوک» و «روتاویروس» به برنامه واکسیناسیون کشوری اضافه شده اند. واکسن‌هایی که بسیار مهم هستند و می‌توانند سطح ایمنی کودکان را در برابر بیماری‌های باکتریایی و ویروسی افزایش دهند.
عوارض جانبی این دو واکسن نیز همانند واکسن‌های دیگر تب، درد در محل تزریق، اسهال و غیره است؛ که معمولاً ظرف مدت سه روز با رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی بهبود می‌یابد در غیر این صورت باید کودک را جهت معاینه نزد پزشک ببرید.
