عفونت ادراری، یکی از عفونت‌های شایع در انسان است. عفونت ادراری می‌تواند هر قسمت از دستگاه ادراری مانند مثانه، کلیه‌ها، حالب‌ها و مجرای ادراری را درگیر کند، اما بیشتر در مثانه و مجرای ادراری یعنی بخش تحتانی دستگاه ادراری خود را نشان می‌دهد. آمارها نشان می‌دهد زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به این مشکل قرار دارند. ایجاد عفونت ادراری در مثانه ممکن است بسیار دردناک باشد و در صورتی که به کلیه‌ها سرایت کند، عواقب جدی را ایجاد کند.
احساس درد، تمایل شدید به دفع ادرار و سوزش هنگام ادرار از علائم متداول عفونت ادراری هستند. باکتری، عامل بیشتر عفونت‌های ادراری است. اما در برخی مواقع ممکن است عامل بروز آن حضور و تکثیر قارچ‌ها و یا حتی ویروس‌ها باشد. پزشکان معمولا عفونت ادراری را با توجه به علائم و آزمایش نمونه ادرار تشخیص می‌دهند. در ادامه این مطلب وبلاگ مرکز تخصصی طب کار آروان به بررسی علل، علائم و راه‌های درمان عفونت ادراری می‌پردازیم.
علل ابتلا به عفونت ادراری
در واقع زمانی که باکتری‌ها از طریق مجرای ادراری وارد دستگاه ادراری می‌شوند و در مثانه شروع به تکثیر می‌کنند، عفونت ادراری ایجاد می‌شود. برای جلوگیری از این مهاجمان میکروسکوپی، سیستم ادراری از سلول‌های ایمنی بدن کمک می‌گیرد. اما گاهی اوقات ممکن است سیستم دفاعی بدن با شکست مواجه شود و باکتری‌ها بتوانند تکثیر شوند. در این حالت یک عفونت کامل در دستگاه ادراری به وجود می‌آید.
باکتری اشریشیا کلی، عامل اکثر عفونت‌های دستگاه ادراری است و معمولا در سیستم گوارش یافت می‌شود. همچنین باکتری‌های کلامیدیا و مایکوپلاسما نیز می‌توانند مجرای ادرار را آلوده کنند. در ادامه به علل اصلی بروز عفونت ادراری اشاره می‌کنیم.
- ممکن است استفاده طولانی مدت از سوندهای ادراری باعث شود باکتری‌ها راحت‌تر به مثانه وارد شوند.
- انسداد مجاری ادراری به دلیل بزرگ شدن پروستات، سنگ کلیه و بروز برخی سرطان‌ها
- شستشوی بدن با آب غیر بهداشتی یا عدم رعایت بهداشت مناسب
- کاهش تحرک بعد از جراحی یا استراحت طولانی مدت
- داشتن ساختارهای ادراری غیر طبیعی از زمان تولد
- داشتن عفونت ادراری در چند هفته گذشته
- سیستم ایمنی ضعیف شده
- دیابت کنترل نشده
- افزایش سن
- سنگ کلیه
در واقع زمانی که باکتری‌ها از طریق مجرای ادراری وارد دستگاه ادراری می‌شوند و در مثانه شروع به تکثیر می‌کنند، عفونت ادراری ایجاد می‌شود.
علائم عفونت ادراری
معمولا علائم عفونت ادراری به جنسیت، سن و اینکه چه بخشی از دستگاه ادراری آلوده شده است، بستگی دارد. ممکن است در بعضی موارد تا چند روز هیچ علائمی مشاهده نکنید و علائم به طور ناگهانی بروز پیدا کنند.
از علائم عفونت ادراری در بزرگسالان که در اثر عفونت قسمت‌های فوقانی دستگاه ادراری یعنی کلیه‌ها و حالب‌ها بروز پیدا می‌کند، می‌توان به احساس درد در کمر و پهلوها، وجود خون در ادرار، تب و لرز، خستگی، حالت تهوع و استفراغ اشاره کرد.
همچنین از علائم عفونت ادراری در بزرگسالان که در اثر عفونت قسمت‌های تحتانی دستگاه ادراری یعنی مثانه و مجاری ادراری بروز پیدا می‌کند، می‌توان به سوزش ادرار، دفع ادرار خونین، دفع ادرار کدر و ابری، تکرار ادرار بدون دفع ادرار زیاد، تمایل برای دفع سریع ادرار، دفع ادراری که بوی شدیدی دارد، درد لگن در زنان و درد مقعدی در مردان اشاره کرد.
پیشگیری از عفونت ادراری
در این بخش به ذکر نکاتی می‌پردازیم که با انجام آن‌ها می‌توان خطر ابتلا به عفونت ادراری را کاهش داد:
- از آب و مایعات بیشتری استفاده کنید، زیرا به رقیق‌تر شدن و دفع بیشتر ادرار کمک می‌کند و باعث می‌شود قبل از شروع عفونت باکتری‌ها دفع شوند.
- بهتر است خانم‌ها پس از ادرار کردن و هنگام شستشوی خود، از جلو به عقب این کار را انجام دهند تا باکتری‌های ناحیه مقعد به واژن و مجرای ادرار وارد نشوند. همچنین بهتر است پس از شستشو، بدن خود را با یک دستمال نخی تمیز خشک کنید.
- ممکن است استفاده از اسپری‌های خوشبوکننده و سایر محصولات زنانه مانند پودر و دوش واژینال در ناحیه تناسلی، مجرای ادرار را تحریک کند.
- بعد از مقاربت سریعتر مثانه خود را خالی کنید و برای کمک به دفع بیشتر باکتری‌ها، یک لیوان آب کامل بنوشید.
- ممکن است دیافراگم‌ها یا کاندوم‌های دارای اسپرم‌کش، موجب رشد باکتری‌ها شوند. به همین دلیل سعی کنید روش کنترل بارداری خود را تغییر دهید.
راه‌های درمان عفونت ادراری
معمولا آنتی‌بیوتیک‌ها اولین راه درمان عفونت‌های دستگاه ادراری هستند. اما سن، جنسیت، نوع باکتری‌های موجود در ادرار و شرایط سلامتی، در اینکه چه داروهایی و برای چه مدت تجویز می‌شوند، تأثیرگذار است. به همین دلیل ممکن است درمان عفونت ادراری در زنان با مردان متفاوت باشد.
معمولا طی چند روز پس از درمان، بیشتر علائم برطرف می‌شوند. اما گاهی لازم است تا مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را به مدت یک هفته یا بیشتر ادامه دهید و این بستگی به نظر پزشک دارد. به همین دلیل باید آنتی‌بیوتیک‌ها را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
سخن پایانی
در این مقاله ما به بررسی علل، علائم، راه‌های پیشگیری و درمان عفونت ادراری پرداختیم و نکات لازم را بیان کردیم. عفونت ادراری در بیشتر موارد شدید نیست. اما در برخی از موارد ممکن است باعث ایجاد مشکلات جدی شود. به همین دلیل لازم است تا در صورت مشاهده علائم آن به پزشک مراجعه کنید. برای درمان عفونت ادراری علاوه بر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌توان از طب سنتی و داروهای گیاهی نیز استفاده کرد. پس از درمان نیز لازم است تا با رعایت نکات پیشگیری عفونت ادراری، از ایجاد دوباره این مشکل جلوگیری کنید.
