طب کار و بیماری های شغلی که تحت عناوین معاینات بدو استخدام، آزمایشات طب کار، معاینات دوره ای، معاینات پزشکی استخدامی و ... شناخته می¬شود، زیر مجموعه رشته علوم پزشکی در حوزه معاینات شغلی است. طب کار به برسی سلامت کارگران و پرسنل در محیط کار آنها از نظر ابتلا به بیماری های شغلی، تحت عنوان معاینات طب کار می پردازد. در این مقاله سعی داریم به برسی طب کار و معاینات پزشکی استخدامی بپردازیم.
آزمایشات طب کار چیست و چرا اهمیت دارد؟
از جمله موارد پر اهمیت و اساسی برنامه های پیشگیری از بروز بیماری های ناشی از کار، انجام معاینات پزشکی و پیگیری نتایج آن ها است، که به آزمایش پزشکی طب کار شناخته می شود. بر طبق قوانین مربوط به تامین اجتماعی، افراد مشغول در کارگاه ها و کارخانه ها می بایست استعداد و توانایی های مناسب کارمورد نظر را داشته باشند. به همین دلیل کارفرمایان موظفند قبل از به کارگیری و استخدام نیروی انسانی، معاینات طب کار را به منظور اهدافی که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم، انجام دهند.
هدف از انجام معاینات پزشکی طب کار چیست؟
انجام معایناتی مانند معاینات بدو استخدام و معاینات ادواری به منظور کاهش حداکثری میزان شیوع و شدت حوادث و بیماری های شغلی انجام می گردد. این امر از طریق ایجاد تطابق توانایی های جسمی و روانی شاغلین و نیازهای مربوط به شغل واگذار شده به آن ها انجام می شود. در نتیجه، آزمایشات طب کار در فرایند استخدام و برسی شرایط جسمانی فرد استخدام شده، از اهمیت بالایی برخوردار است.
به جهت برسی میزان سلامتی جسمانی شخص و همچنین برسی میزان آسیب های احتمالی ناشی شرایط کار، بر روی فرد استخدام شده، مجموعه این آزمایشات انجام می گیرد. به همین دلیل است که آزمایشات طب کار الزام قانونی دارد و می بایست تحت عنوان معاینات قبل از استخدام یا بسته به شرایط و خطرات احتمالی کار که فرد را تهدید می کند، با فواصل زمانی متفاوت و به صورت دوره ای، انجام شود.
در نتیجه این آزمایشات و با توجه به نتیجه معاینات طب کار، کارفرما می تواند با توجه به ویژگی های جسمی و روانی فرد متقضی، درباره اینکه چه کاری متناسب با شرایط فرد، به اون واگذار شود، تصمیم بگیرد.
انجام اینگونه معاینات نه تنها به کار فرمایان در پیشگیری کردن از بروز حوادث و بیماری های شغلی که نتیجه ای جز کاهش بهره وری سیستم، افزایش غیبت ها و پرداخت غرامت های سنگین به فرد شاغل می شود، کمک می کند، بلکه با کمک آن سلامت پرسنل با ارزیابی ها و معاینات دوره ای تحت نظر گرفته می شود.
دلیل الزامی بودن معاینات طب کار از نظر قانون چیست؟
پیشگیری از حوادث ناشی از کار، ضرورت توجه به الزامات قانونی از طرف کارفرما، صیانت از نیروی کار و ارجاع شغل و کار مناسب افراد از نظر روحی و جسمی ، هدف الزام کارفرمایان به اجرای ماده ۹۰ قانون تامین اجتماعی است. به همین منظور افراد مشغول در کارگاه ها باید استعداد جسمانی و قابلیت های متناسب با کار را داشته باشند و در نتیجه کارفرمايان موظفند قبل از استخدام افراد، شرایط را برای معاینات طب کار، فراهم کنند.
شناسایی هرچه زودتر بیماری های شغلی به این دلیل اهمیت دارد که در صورت شناسی زودتر بیماری های ناشی از کار، می توان با انجام اقدامات پیشگیرانه از پیشرفت بیماری و ورود آن به مراحل حاد و خطرناک و غیر قابل درمان جلوگیری کرد. همچنین می توان از ایجاد ناتوانی دائمی کارکنان بیمار، جلوگیری کرد که این مسئله به شکلی هم منفعت کارگر و هم منفعت کارفرما را در پی دارد.
بیماری های شغلی چگونه بیماری هایی هستند؟
به بیماری هایی که به دلیل مواجه شدن با عوامل ارگونومیک، بیولوژیکی، فیزیکی و شیمیایی و... در محیط کار به وجود می آیند، بیماری های شغلی گفته می شوند. به وضع غیر عادی روحی یا جسمی فرد، که انجام گرفتن خدمات درمانی را ایجاب می کند یا باعث اختلال موقت در انجام وظیفه شغلی می شود یا اینکه سبب هر دو آن واحد می گردد، بیماری گفته می شود. به دیگر سخن، بیماری های ناشی از کار به دلیل مشغول بودن در یک کار و تحت تأثیر شرایط آن قرار گرفتن، بوجود می آیند. از همین رو معاینات طب کار جهت تفکیک این بیماری های حاصل از شغل مربوطه از سایر بیماری ها انجام می شود.
عوامل بوجود اورده بیماری های ناشی از کار کدامند؟
• عوامل خطرساز مکانیکی
• عوامل فیزیکی مختلف مانند صدا و ارتعاشات خطرناک
• عوامل شيميايی
آسیب های شغلی ناشی از کار کدامند؟
• بروز فشار روحی، نارضایتی های شغلی، آسیب روحی و افسردگی
• عفونت های ناشی از محیط آلوده
• حوادث و آسیب های ناشی از کار
• آلرژی ها مسمومیت ها و سرطان ها
• بیماری های انقباضات عروقی تروماتیک
بیماری های شغلی چه ویژگی هایی دارند؟
اغلب این بیماری ها مزمن بوده و اکثرا به صورت حاد بروز نمی کنند و معمولا به تدریج و در طول دوره طولانی، علائم بیماری ظاهر می شوند. بهترین شیوه درمان این نوع بیماری ها، از بین بردن عوامل بیماری زا می باشد. و مهم‌ترین راهکار برای کاهش احتمال بروز این بیماری‌ها انجام معاینات شغلی است که در مراکز طب کار قابل انجام است.
تمامی آزمایشاتی که در مراکز طب کار با عناوین معاینات ادواری و معاینات بدو استخدام انجام می شود تحت نظر وزارت بهداشت صورت می گیرد، که بسته به نوع معاینات و شغل فرد از انواع مختلفی از آزمایشات استفاده می شود. در کل در این معاینات مواردی مانند تست های بینایی، نوار قلب، تست های شنوایی و تست ظرفیت عملکرد ریوی وجود دارند که در آخر مورد برسی و ویزیت پزشک قرار می گیرند. درنهایت متخصص طب کار بر مبنای نتایج به دست آمده از آزمایشات، در خصوص وضعیت سلامت و شرایط کاری شخص اظهارنظر می‌کند.
سخن آخر
در این وبلاگ مرکز تخصصی طب کار آروان سعی داشتیم شما را با طب کار و اهمیت آن آشنا کنیم. با توجه به کاهش چشم گیر تحرک افراد، به دلیل سبک زندگی و افزایش دغدغه های کاری، همه افراد جامعه در معرض خطر ابتلا به بیماری های سخت و حتی لاعلاج عصر مدرن هستیم اما در صورت توجه به ابعاد مختلف جسمانی و روحانی خود، احتمال درگیر شدن با این نوع بیماری های ناشی از کار تا حدی کاهش می یابد. همیشه بهتر است تا بیماری اوج نگرفته و در مرحله قابل درمان است، پیگیری شود و از شدت گرفتن آن جلوگیری کرد.
