سندرم زجر تنفسي (ARDS) حاد
يك التهاب و ضابعه شديد ريوي است كه باعث به خطر افتادن زندگي مي شود. ريه در اين بيماري به شدت متورم مي شود و حبابچه هاي ريوي پر از خون و ماده آبكي مي گردد بطوري كه از عبور اكسيژن بداخل بدن و خروج گاز كربنيك از ريه جلوگيري می شود. در اين بيماري ريوي بيماران نياز به اكسيژن اضافي و دستگاه مكانيكي تنفس ( ventilator ) دارند . در كشورهاي پيشرفته علي رغم درمانهاي مناسب بيش از نيمي از بيماران فوت مي كنند .
چه عواملي باعث سندروم زجر تنفسي حاد می شود؟
- ذات الريه
- عفونت هاي خون
- تصادفات
- ضربه های مغزي
- شكستگي استخوان ها
- ضربه به قفسه صدري
- تزريق خون و فرآورده هاي آن
- استنشاق گازها ، خونريزي شديد
- كاهش فشار خون
- شیمي درماني
- پرتودرماني
- پانكراتيت
- عفونت هاي داخل حفره شكم
نشانه های بيماري
معمولا اين بيماران به يك دليل ديگري در بمارستان بستري هستند كه دچار تنگي نفس ، تعريق ، كمبود اكسيژن ، زجر تنفسي شده و بدنبال اين علائم ممكن است د چار كاهش سطح هوشياري و نارسايي كليوي نيز گردند .
درمان بیماری
هيچگونه درمان اختصاصي وجود ندارد اقدامات درمانی دو هدف را پوشش می دهد:
- درمان بيماري زمينه اي كه باعث زجر تنفسي شده است .
- حمايت تنفسي كه بايستي لوله در ناي بيمار گذاشته شود و به دستگاه مكانيكی تنفسی وصل شود و از داروهاي استفاده شود كه بيمار راحت بتواند دستگاه را تحمل كند. ضمنا داروهائي كه باعث بهبودي بيماري زمينه اي مي شود بايستي تجويز گردد مانند: آنتي بيوتيك ها ، داروها بالابرنده فشار خون ، تزريق خون و ...
تا زماني كه بيمار به دستگاه وصل مي باشد لوله داخل ناي باقي مي ماند و بيمار نمي تواند از راه دهان غذا بخورد به همين دليل از طريق بيني يك لوله داخل معده گذاشته مي شود و تغذيه از اين طريق انجام مي شود .
بخش مراقبت های ویژه (آي . سي . يو )
بخش ICU بخشي از بيمارستان است كه بيماران بدحال در آن جا بستري مي شوند و يك تيم پزشكي شامل چند پزشك ، پرستاران بخش ویژه ، متخصص دستگاه مكانيك تنفس ، متخصص تغذيه ، فيزيوتراپ و کمک بهیاران بخش ویژه می باشد.
بيماران درICU معمولا به دستگاه ها ، مانتيورها و لوله هاي مختلف وصل مي شوند كه براي نجات بيمار لازم است، بدیهی است مشاهده بیمار در این وضعیت باعث ناراحتي اطرافيان خواهد شد.
سندروم زجر تنفسي باعث چه عوارضي مي شود ؟
مهمترين عارضه، مربوط به استفاده از دستگاه مكانيك تنفسي است :
- سوراخ شدن ريه ، پنوموتوراكس
- عفونت هاي ثانويه ريه
- عوارض مغزي
- آسيب به اعضاي ديگر بدن مانند كليه ، قلب ، كبد ، مغز استخوان
آيا سندروم زجر تنفسي حاد كشنده است ؟
سندروم زجر تنفسي بسيار كشنده است و پيش آگهي آن را نمي توان مشخص نمود بعضي از بيماران ظرف چند روز بهبودي پيدا مي كنند . درمان گروهي ممكن است چند هفته يا چند ماه طول بكشد . بعضي از بيماران زجر تنفسي سريعا فوت مي كنند و تعدادي بعد از مدت طولاني فوت مي كنند . طولاني شدن اين بيماري و متغیر بودن وضعیت بیمار، حتي باعث جريحه دار شدن احساسات فاميل و دوستان بيمار مي گردد . لازم است كه فامیل و دوستان بيمار اميدوار باشند زیرا سير بيماري قابل پيش بینی نمي باشد . لازم است يك نفر از مسئولین بيمار بطور مرتب با تيم پزشكان ارتباط داشته باشد و در تصميم گيري هاي مربوط به بيمار شركت داشته باشد .
دستگاه مكانيكي چیست و چگونه به بيمار كمك مي كند ؟
تنفس با دستگاه مكانيكي يك راه حمايت تنفسي براي زنده نگه داشتن بيماران است . دستگاه مكانيكي وسيله اي است كه وقتی بيمار قادر به تنفس نمي باشد به او كمك مي كند كه بتواند احتياجات بدن كه شامل جذب اكسيژن و دفع گاز كربنيك است را برطرف کند.
چرا از ونتيلاتور ( دستگاه مكانيكي تنفس ) استفاده مي شود ؟
- جهت اكسيژن رساني به بدن
- جهت دفع گاز كربنيك
- جهت كم كردن كار تنفسي
- در بيماران مغزي با اختلال در مركز تنفس
ونتيلاتور چگونه كار مي كند ؟
ابتدا يك لوله از طريق دهان يا بيني در ناي بيمار گذاشته مي شود ( در مواردي كه استفاده از دستگاه مكانيكي طولاني شود يك سوراخ در ناحيه جلو گردن روي ناي انجام مي شود و يك لوله درون ناي گذاشته شده و دستگاه به َآنجا وصل مي شود ) و بیمار از طريق يك لوله خرطومي به دستگاه وصل مي شود . دستگاه ونتيلاتور با فشار مثبت هوا و اكسيژن را به داخل ريه مي فرستد و از همان طريق بازدم هوا از ريه تخليه می شود..
بیمار زیر دستگاه ونتیلاتور چه احساسی دارد ؟
ونتیلاتور برای بیمار درد ندارد ولی باعث عوارض دیگری می شود، گداشتن لوله در نای از طریق دهان و یا بینی باعث ناراحتی بیمار می گردد و احساس بدی دارد ضمنا نمی تواند صحبت بکند و یا غذا بخورد . آرام کردن بیمار از داروهای مختلف استفاده می گردد
عوارض ونتیلاتور
با این که ونتیلاتور یک حمایت تنفسی است و باعث زنده نگه داشتن بیمار می شود عوارضی هم دارد:
- پنوموتوراکس ( سوراخ شدن ریه زیرا دستگاه با فشار مثبت هوا را به داخل ریه می فرستد و ممکن است باعث سوراخ شدن ریه شود .
- عفونت ریوی : یکی ار عوارض شایع دستگاه عفونت ریوی است .
- آسیب رساندن به بافت ریه : فشار مثبت دستگاه ونتیلاتور ممکن است باعث آسیب رساندن به بافت ریه شود در این زمان پزشکان بایستی دستگاه را طوری تنظیم نمایند که این آسیب حداقل باشد .
دکتر عباس نعمتی؛ فوق تخصص ریه
