نقص عضو و ازکارافتادگی از جمله مشكلاتي است كه ممكن است براي هر فرد شاغل اتفاق بيافتد. لازم است شاغلين از قانون كار در اين مورد آگاه باشند. در اين مطلب به توضيح قوانين و اصول تعیین نقص عضو و ازکارافتادگی مي پردازيم.
تعاریف مهم
- نقص عضو: از دست رفتن عملکرد فیزیولوژیک یا ساختار آناتومیک، مانند قطع انگشت یا کاهش حجمهای ریوی
- ناتوانی: تأثیر اين اتفاق بر زندگی فرد و ایجاد ناتوانی در انجام امور روزمره، یا ناتوانیِ عمومی شغلی (عدم توانایی انجام بسیاری از فعالیتهای لازم در اکثر مشاغل، مانند فلج چهار اندام) یا ناتوانی اختصاصی شغلی (عدم توانایی در انجام فعالیت یا شغلی خاص، مانند قطع دست راست برای تایپیست).
- تسهیم: تعیین درصد قابل انتسابِ نقص عضو یا ناتوانی به علل مختلف. مثلاً افت عملکرد ریه ناشی از سیگار کشیدن و نوموکونیوز.
- ممانعت: فعالیت یا مواجهه‌ای که برای یک فرد توصیه نمی‌شود.
نقص عضو
نقص عضوی که برای فردی پیش می‌آید ممکن است موقت یا دائم باشد. معمولاً برای مراجع قضایی اين مشكل به صورت دائم اهمیت دارد. اين مشكل به صورت جزئی و یا کلی گزارش می‌شود. در اين اتفاق به صورت جزئی درصد آن در اندام یا ارگانِ خاصی تعیین می‌شود و تأثیر این مشكل بر کل بدن، نقص عضو کل بدن است. مثلاً قطع انگشت اشارة دست راست….. درصد نقص عضو دست، ……. درصد نقص عضو اندام فوقانی و …. درصد نقص عضو کل بدن دارد.
تعیین نقص عضو
برای تعیین آن هم می‌توان نقص عضو کنونی را محاسبه کرد و هم میزان افت عملکرد نسبت به گذشته. روش دوم دقیق تر و بهتر است زیرا ممکن است فردی پس از ایجاد نقص عضو از نظر متوسط جامعه در حد طبیعی باشد، اما نسبت به وضعیت خودش پیش از آسیب، افت کرده باشد. اما تعیین آن به این شکل مشکل است، زیرا معمولاً دسترسی کامل به اطلاعات گذشته موجود نیست.
برای اندازه‌گیری اين مشكل معمولاً از کتاب AMA Guide to Rating Impairement استفاده می‌شود. البته تعیین آن با توجه به قانون مجازاتهای اسلامی در سازمان پزشکی قانونی انجام می‌شود که با مراجع آن در کشورهای اروپایی و آمریکایی تا اندازه‌ای متفاوت است.
ناتوانی يا ازکارافتادگی
تعیین میزان ناتوانی نیز به صورت موقت و دائم می‌باشد. برای تعیین میزان ناتوانی از درصد نقص عضو محاسبه‌شده استفاده می‌شود.
تعیین ناتوانی يا ازکارافتادگی
برای تعیین ازکارافتادگی یا ناتوانی شغلی لازم است به پنج سؤال پاسخ داده شود:
1. آیا کارگر می‌تواند کار را انجام دهد؟ (یعنی باوجود ازکارافتادگی تواناییِ انجام این کار را دارد؟)
مثلاً کارگری که دچار حملة قلبی شده و تست ورزش غیرطبیعی دارد، نمی‌تواند بار بیش از 23 کیلوگرم را بلند کند.
پاسخ به این سؤال با انجام معایناتِ تناسب برای شغل داده می‌شود. برای انجام این کار لازم است:
- محیط کار به طور کامل بررسی شود و مواجهات مختلف تعیین شود.
- فرد متقاضی به طور کامل بررسی شود و تواناییها و ناتوانیهای احتمالی او مشخص شود.
- تواناییِ کارگر برای انجام وظایف اختصاصی شغل مشخص شود.
2. آیا کارگر مجاز است این کار را انجام دهد؟
با این سؤال در واقع خطر احتمالی برای خود فرد یا سایرین در آینده مشخص می‌شود. ممنوعیت کارگر برای انجام کاری در چند مورد صدق می‌کند:
- وجود حساسیت به عامل خاص عموماً فرد را برای آن کار نامناسب می‌کند، مانند آسم آلرژیک یا درماتیت آلرژیک؛
- احتمال عود بیماری یا تکرار آسیب قبلی؛
- احتمال ناتوانی کامل در آسیب بعدی: مثلاً فردی که یک چشمش را از دست داده و به شغل تراشکاری مشغول است؛
- احتمال ایجاد آسیب غیرمرتبط با بیماری یا آسیب قبلی، مانند فردی دچار صرع کنترل‌نشده است برای کار در ارتفاع؛
- احتمال وجود خطر برای دیگران، مانند پرستاری که دچار هپاتیت B شده است.
با توجه به موارد بالا محدودیتهای شغلی کارگر باید دقیقاً شرح داده شود، مثلاً عدم تواناییِ بلند کردنِ بارهای بیش از 10 کیلوگرم بیش از 5 بار در روز.
3. میزان آن چقدر است؟
برای پاسخ به این سؤال به قسمت نقص عضو در همین مطلب مراجعه کنید.
4. چگونه می‌توان کار را طوری تغییر داد که فرد قادر به انجام آن باشد؟
پس از مشخص شدنِ نقص عضو اولین قدم مناسب کردنِ محیط کار و ایستگاه کاری برای کارگر است تا قادر به انجام فعالیتهای اصلی شغل قبلی باشد. این کار بویژه برای مواجهات ارگونومیک امکانپذیر است، اما برای مواجهات شیمیایی و فیزیکی تغییر محیط کار در اکثر موارد سخت و در برخی موارد امکان‌ناپذیر است و اين مشكل ممکن است باعث تغییر موقتی یا دائم شغل شود.
5. چگونه می‌توان وضعیت کارگر را طوری تغییر داد که ناتوانی کمتر شود؟
برای پاسخ به پرسش بالا لازم است کارهای زیر انجام شود:
- در موارد ناتوانیهای موقت لازم است صبر کرد تا دورة بیماری کامل شود و فرد بهبود پیدا کند. قطع مواجهه در برخی موارد سبب بهبود کامل فرد می‌شود (مانند اپیکوندیلیت) اما در برخی مواقع چنین نیست (مانند سیلیکوز)
- درمان بیماری، در بسیاری از موارد درمان نقص عضو را کاهش می‌دهد بنابراین توصیه می شود تعیین میزان آن پس از درمان کامل بیمار انجام شود (مانند درمان آسم)
- بازتوانی، پس از درمان کامل بازتوانی نیز می‌تواند میزان نقص عضو را کاهش دهد.
تعيين نقص عضو و ازكارافتادگي از خدمات مراكز طب كار به حساب مي آيد و در مركز تخصصي طب كار سلامت سام پارس در اسرع وقت بررسي و انجام مي گردد. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید قبل از مراجعه حضوری تماس بگیرید. شماره های ما 88914909 و 09365762686 می باشد.
