آیا با اصطلاح پزشکی گاستروانتریت آشنایی دارید؟ علت التهاب دستگاه گوارش که منجر به اسهال و استفراغ می‌شود، چیست؟ گاستروانتریت، یک بیماری التهابی دستگاه گوارشی است که از علائم شایع آن می‌توان به: حالت تهوع، استفراغ و درد در ناحیه شکم و اسهال است. گاستروانتریت، غالباً به عنوان «آنفولانزای معده یا عفونت معده» عنوان می‌شود، اما رابطه‌ای با ویروس آنفلوآنزای رایج ندارد.
عفونت معده یا آنفولانزای معده چیست؟
عفونت یا آنفلوآنزای معده یک بیماری التهابی در دستگاه گوارشی است که در ایران در میان حدود 60% مردم شایع است و یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در سرطان معده به شمار می‌رود. این بیماری، در نواحی شمال غربی کشور و استان‌هایی مانند: آذربایجان شرقی و غربی رواج بیشتر و در جنوب کشور رواج کمتری دارد و به حدود 30% می‌رسد.
علائم شایع آنفولانزای معده چیست؟
شایع‌ترین علت رایج عفونت معده، اسهال است، به این معنی که هنگامی که به‌طور مکرر و فوری به دستشویی می‌روید و مدفوع شما آبکی و شُل است، دچار عفونت معده شده‌اید. با وجود اینکه اسهال، عامل اصلی بیماری گاستروانتریت است، اما ممکن است اسهال علل دیگری نیز داشته باشد که برای تشخیص صحیح آن باید به پزشک مراجعه شود.
نشانه‌های دیگر آنفولانزای معده، شامل موارد زیر است:
•گرفتگی و درد در ناحیه شکم
•تب و لرز خفیف و کم
•حالت تهوع و استفراغ
•کم شدن اشتها
•درد در عضلات بدن و سردرد
•احساس خستگی و ضعف بیش از حد در بدن
•از دست دادن کنترل و بی‌اختیاری مدفوع
•سوءتغدیه در کودکان و نوزادان
با توجه به علت به وجود آمده برای گاستروانتریت، علائم بیماری پس از گذشت 1 یا 3 روز ظاهر می‌شوند که ممکن است شدید و یا خفیف باشد. مدت زمان بروز علائم بیماری از 1 تا 2 روز و گاهی تا 10 روز نیز طول می‌کشد.
اگر علائم شما بیشتر از 5 روز به طول بیانجامد، علائم جدیدی ممکن است به وجود بیاید؛ مثلاً مدفوع خونی یا چرکی و مداومت در درد و گرفتگی شکم. در طی این مدت اگر دچار کم آبی شوید، باید به نزد پزشک بروید. دفع بیش از حد مایعات از بدن، کم آبی بدن را به همراه دارد که یکی از نتایج گاستروانتریت است.
علائم کمبود آب بدن
کم آبی بدن که یکی از نتایج اسهال و استفراغ ناشی از آنفلوآنزای معده است، شامل این موارد است:
•تشنگی و عطش شدید
•عدم انجام ادرار طی 8 ساعت گذشته و یا دفع مقدارکمی ادرار
•ادرار دارای رنگ تیره و بوی نامطبوع
•خشک شدن لب و دهان
•سرد شدن دست و پا
•چشمان یا گونه‌های فرورفته
•بی‌حال بودن، داشتن سرگیجه و سیاهی رفتن چشم
•پوشک خشک در شیرخواران (بیش از 6 ساعت) و یا وجود یک نقطه نرم در بالای سر کودک
•کشیدگی در پوست
راه‌های تشخیص گاستروانتریت
برای تشخیص عفونت معده، آزمایش مشخصی وجود ندارد و پزشک از روی شرح حال بیمار و علائم ایجاد شده به خصوص اسهال و استفراغ به وجود بیماری پی می‌برد. عفونت معده غالباً یک بیماری خود محدود شونده است و در اکثر موارد توسط پزشک تشخیص داده نمی‌شود. با این وجود، در صورت بروز گاستروانتریت در مکان‌هایی مانند: کشتی مسافرتی، کشت باکتری و ویروس در محیط آزمایشگاهی و آزمایشات مربوط به سیستم ایمنی، می‌توان عامل به وجود آورنده آنفلوآنزای معده را شناسایی کرد. بیشتر افراد مبتلا به بیماری، تا زمان تشخیص علت عفونت معده، شروع به بهتر شدن می‌کنند.
هنگامی که علائم بیماری گاستروانتریت شدت پیدا می‌کند، مأمورین مراقبت بهداشت عمومی، طبق سابقه بیماران و افراد مبتلا به بیماری، بررسی علائم و معاینات فیزیکی، درخواست انجام آزمایشاتی را برای تشخیص علت بیماری دارند. به علاوه، افراد مبتلایی که سابقه مصرف غذا یا نوشیدنی یکسانی را با افراد دیگر دارند، می‌توانند در یافتن علت بیماری یاری دهنده باشند. (به عنوان مثال، افرادی که دچار اسهال و استفراغ شدند، از یک غذای مشترک استفاده کرده‌اند).
از چه طریقی می‌توان از عفونت معده پیشگیری کرد؟
اقدامات زیر را برای پیشگیری از گاستروانتریت و اسهال و استفراغ ناشی از آن می‌توان انجام داد:
•شستن مکرر دست‌ها، به خصوص بعد از رفتن به دستشویی، تماس با فرد آلوده به ویروس و همچنین قبل از خوردن غذا
هاطمینان کامل از این موضوع که کوک شما دستان خود را به خوبی با آب و صابون شست‌وشو می‌دهد.
•تمیز کردن و شستن ملافه، لباس و وسایل فرد آلوده را هر روز انجام دهید
•کودک خود را تا زمانی که تمامی علائم او از بین نرفته است، به مدرسه و یا نزد دوستانش نفرستید.
•ضدعفونی کردن سطوح آشپزخانه، خصوصاً پس از تماس با گوشت خام، تخم‌مرغ یا مرغ خام
•پرهیز از خوردن غذای خام و نیم‌پز نظیر: گوشت، صدف، ماهی و مرغ.
•شستشو و ضدعفونی کامل میوه و سبزیجات تازه
•عدم نوشیدن آب تصفیه شده و مصرف آب معدنی یا جوشیده
•واکسیناسیون کودک با واکسن «روتاویروس» برای عدم ابتلا به گاستروانتریت
مسمومیت غذایی و آنفلوآنزای معده با یکدیگر چه تفاوتی دارند؟
برخی از علائم گاستروانتریت و مسومیت غذایی با یکدیگر مشترک است، مانند: حالت تهوع، اسهال و استفراغ، درد و گرفتگی شکم و عضلات.
گاستروانتریت، به معنای التهاب عمومی در دستگاه گوارشی است. این بیماری به واسطه حمله ویروسی‌ای که به دستگاه گوارشی می‌شود، رخ می‌دهد.
اما مسمومیت غذایی از خوردن و نوشیدن مواد غذایی و مایعات حاوی باکتری، انگل، ویروس و سم تولید شده از آنها نشأت می‌گیرد.
جمع‌بندی
بیماری گاستروانتریت یا آنفلوآنزای معده یا عفونت معده، یک بیماری التهابی دستگاه گوارش انسان است که مهم‌ترین نشانه شایع آن، اسهال است. اسهال و استفراغ ناشی از بیماری، سبب کم آبی شدید بدن می‌شود که با اقدامات درمانی مناسب و نوشیدن آب کافی می‌توان این مشکل را برطرف کرد. شستشوی مداوم و ضدعفونی کردن دست‌ها و سطوح آلوده می‌تواند تا حدود زیادی از ابتلا به این بیماری جلوگیری کند.
سؤالات متداول
1. ابتلا به آنفلوآنزای معمولی باعث اسهال و استفراغ می‌شود؟
باید گفت که ویروس آنفلوآنزا نمی‌تواند به خودی خود سبب بروز اسهال و استفراغ شود.
2. نحوه تشخیص اسهال و استفراغ ویروسی توسط پزشک چگونه است؟
اگر علائم بیماری خفیف باشد، به مرور بیمار بهبود پیدا می‌کند. اما در موارد حاد، معاینه فیزیکی، آزمایش مدفوع بیمار و بررسی سابقه بیمار می‌تواند به تشخیص گاستروانتریت کمک کند. حتی ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق‌تر، آزمایشات دیگری را نیز درخواست کند.
