آنتی بیوتیک یک داروی قوی برای درمان عفونت‌های باکتریایی است. اگر این دارو به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک مصرف شود، می‌تواند عوارض و عواقب خطرناکی برای بدن ایجاد کند. از جمله این عوارض، واکنش‌های آلژیک و اختلال در عملکرد طبیعی بدن است.
همچنین با مصرف بیرویه این دسته از داروها مقاومت آنتی بیوتیکی ایجاد شده و در نتیجه درمان بیماری های عفونی با مشکل جدی مواجه خواهد شد. البته این مسئله بدان معنی نیست که شما باید از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها بپرهیزید؛ بلکه در این خصوص باید به دستور پزشک معالج خود عمل کنید و هرگز پزشک را برای تجویز این دارو تحت فشار قرار ندهید. در ادامه این وبلاگ کلینیک ختنه نوزادان تهران به بررسی عوارض و عواقب مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک ها می‌پردازیم.
آنتی بیوتیک چیست و انواع آن کدامند؟
دسته‌ای از داروها که موجب نابودی و توقف رشد باکتری‌ها و عفونت‌های ناشی از این میکروارگانیسم‌ها می‌شود، داروهای آنتی‌بیوتیکی نام دارد. از جمله فواید آنتی‌بیوتیک‌ها این است که سالانه جان میلیون‌ها انسان را در سراسر جهان حفظ می‌کنند.
سیستم ایمنی بدن توسط گلبول‌های سفید، با عوامل خارجی مانند ویروس‌ها و باکتری‌ها مقابله می‌کند و آنها را از بین می‌برد. در برخی مواقع تعداد باکتری‌ها آنقدر زیاد می‌شود که سیستم ایمنی به تنهایی قادر به انجام این کار نیست. در این شرایط آنتی‌بیوتیک‌ها به کمک مردم می‌آیند. پنی‌سیلین اولین نوع از این داروی مفید است.
آنتی‌بیوتیک‌ها از نظر دسترسی به سه دسته تقسیم می‌شود:
- انواع خوراکی مانند قرص، کپسول و شربت
- نوع موضعی مانند پماد
- انواع تزریقی مانند آمپول
نحوه مصرف صحیح آنتی بیوتیک
برای اینکه آنتی‌بیوتیک‌ها بهترین عملکرد را برای بدن بگذارد، نحوه مصرف آن بسیار مهم است. نحوه صحیح مصرف داروهای آنتی‌بیوتیکی عبارت است از:
توجه به دستور پزشک برای مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها
پزشک با توجه به میزان باکتری‌ها و گسترش آنها در بدن فرد بیمار، دوزهای مختلف آنتی‌بیوتیک‌ها را تجویز می‌کند. در این دستور، تعداد و زمان مصرف این داروها و اینکه باید با غذا مصرف شود یا معده خالی را مشخص می‌کند.
دارو را برای مصرف آینده نگه ندارید
هر آنتی بیوتیک فقط برای یک نوع عفونت کاربرد دارد. پس از استفاده این دارو برای درمان بیماری و عفونت‌های دیگر خودداری کنید.
آنتی بیوتیک تجویزی خود را برای دیگران استفاده نکنید.
با توجه به وضعیت سلامتی هر فرد، نوع بیماری و پیشرفت باکتری‌ها از یک نوع داروهای آنتی‌بیوتیکی استفاده می‌شود. شما باید از استفاده خودسرانه داروی تجویزی خود برای افراد دیگر بپرهیزید.
داروی باقیمانده را دور بریزید.
معمولاً پزشکان با توجه به نیاز بیمار مقدار مشخصی از دارو را تجویز می‌کنند و شما باید برای بهبود کامل، دوره خود را تا انتها بگذرانید. اگر این داروها را مصرف نکردید بهتر است آنها را از دسترس خارج کنید و دور بیندازید.
فواید آنتی بیوتیک برای بدن
خواص و مزایای مصرف آنتی بیوتیک برای بدن عبارت است از:
- حذف موفقیت آمیز عفونت‌های باکتریایی از بدن
- کاهش علائم ناشی از عفونت در بدن و در نتیجه احساس بهتر شما
- سرعت بخشیدن به روند بهبودی
- پیشگیری از انتقال عفونت به دیگران
- محافظت از فرد بیمار در مقابل بیماری‌ها و عوارض جدی‌تر که بر اثر عفونت به وجود می‌آید.
- جلوگیری از گسترش عفونت در نقاط مختلف بدن
اشتباهات مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها
سالانه آنتی‌بیوتیک‌های زیادی بدون نسخه تجویزی، از داروخانه‌ها خریداری می‌شود. بیماران معمولا علاقه زیادی به خود درمانی دارند؛ که منجر به مصرف بیرویه این داروها می‌شود. باید بدانید که مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک‌ها، باکتری‌های مقاوم به آنها را افزایش می‌دهد. از جمله اشتباهات رایج مصرف آنتی بیوتیک عبارت است از:
- عدم وجود عفونت‌های باکتریایی و مصرف دارو
- انتخاب اشتباه این داروها
- استفاده اشتباه از دارو
- مصرف بیرویه آنتی‌بیوتیک‌ها
- استفاده نادرست این داروها در حیوانات اهلی
این اشتباهات منجر به این می‌شود که سرعت و سطح مقاومت بدن در مقابل این داروها افزایش یابد.
مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک چگونه برای بدن مشکل ایجاد می‌کند؟
زمانی که بیماران به طور خودسرانه به مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها رو می‌آورند، مقاومت آنتی‌بیوتیکی ایجاد می‌شود. حدود ۳۰ درصد آنتی‌بیوتیک‌هایی که بیماران برای درمان استفاده می‌کنند، مناسب بیماری آنها نیست. برای درمان بیماری‌ها و عفونت‌های باکتریایی از این داروها استفاده می‌شود؛ اما این دارو بیماری‌ها و عفونت‌های ویروسی را درمان نمی‌کند. به طور مثال بیماران برای درمان انواع گلودرد از آنتی‌بیوتیک‌ها استفاده می‌کنند. در حالی که عامل اصلی گلودرد ویروس‌ها هستند و فقط گلو درد استرپتوکوکی از باکتری به وجود می‌آید.
می‌توان گفت که درمان عفونت‌های ویروسی با استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها امکان‌پذیر نیست و ممکن است عوارض ناخواسته‌ای برای بیمار ایجاد کند. اگر عامل ایجاد بیماری‌ها ویروس‌ها باشند و بیماران به مصرف داروهای آنتی‌بیوتیکی روی آورند، باکتری‌های مفید بدن مورد حمله و آسیب قرار می‌گیرند. در نتیجه شرایط رشد باکتری‌های مضر و ایجاد عفونت در نقاط مختلف بدن، فراهم می‌شود.
عواقب مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک
عواقب مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک برای بیمار گاهاً بسیار خطرناک است. از جمله عواقبی که در این شرایط ممکن است برای فرد به وجود آید، عبارت است از:
- تشدید بیماری در فرد بیمار
- طولانی شدن طول درمان در اثر مقاومت آنتی بیوتیکی
- عود کردن مجدد بیماری و نیاز به بستری در بیمارستان
- مقاومت عفونت‌های قبلی نسبت به درمان در اثر مقاومت آنتی بیوتیکی
- نیاز به مراجعه بیشتر به پزشک و افزایش هزینه برای خانواده‌ها تا بهبودی کامل
عوارض جانبی آنتی‌بیوتیک‌ها
شایع‌ترین عوارض جانبی مصرف آنتی بیوتیک‌ها عبارت است از:
- اسهال
- تهوع
- ضایعات پوستی که به رنگ قرمز است.
- سردرد
- سرگیجه
- عفونت‌های قارچی
- واکنش آلرژیک که گاهی بسیار خطرناک است.
حساسیت به آنتی بیوتیک
از عوارض دیگر مصرف داروهای آنتی‌بیوتیکی که بسیار نادر است، حساسیت به این نوع دارو است. در این شرایط علائم خفیف تا شدید برای فرد بیمار به وجود می‌آید.
علائم خفیف
- کهیر
- سرفه
- خس خس سینه
- تنفس صدادار و گاهی سخت
علائم شدید حساسیت به آنتی بیوتیک
مواقعی که علائم حساسیت خفیف باشد، با داروهای آنتی‌هیستامین بهبود می‌یابد. در مواقع شدید و بر اثر شوک آنافیلاکسی علائم زیر در فرد بیمار رخ می‌دهد که نیاز به مراجعه به اورژانس دارد:
- تورم صورت، لب، زبان و گلو
- اختلال تنفسی
- اختلال در صحبت
- گرفتگی گلو
- درد قفسه سینه
- تاول‌های پوستی
- پوسته پوسته شدن پوست نقاط مختلف بدن
چه عفونت‌هایی با داروهای آنتی‌بیوتیکی درمان می‌شود؟
آنتی‌بیوتیک‌ها در درمان عفونت‌های نقاط مختلف بدن کاربرد دارند. از جمله:
- عفونت‌های پوستی: سلولیت، زردزخم، فاشئیت نکروزان
- عفونت‌های تنفسی: ذات‌الریه، گلودرد استرپتوکوکی، سیاه سرفه
- عفونت‌های ادراری: عفونتی که از راه جنسی منتقل می‌شود، واژینوز باکتریال
- عفونت‌های چشمی
- سایر عفونت‌ها: عفونت چشم، اندوکاردیت، سیاه زخم، بیماری لایم، عفونت خون
نتیجه‌گیری
استفاده از آنتی بیوتیک روشی موثر برای درمان انواع عفونت‌های باکتریایی در سطح بدن است. مصرف این داروها ملزم به دستور پزشک و تعیین مقدار مشخصی برای مصرف است. بر اثر مصرف خودسرانه و بیرویه این داروها ممکن است عوارض شایعی چون مشکلات پوستی، سردرد و تهوع برای فرد بیمار به وجود آید. برای مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها حتماً به پزشک مراجعه کنید.
