علم اپتومتری یا همان بینایی سنجی علم پیشگیری از بیماری، مراقبت ها و درمان های بینایی است. در این رشته درباره ساز و کار چشم، اعصاب آن و به طور کلی کمیت و کیفیت بینایی بحث می‌شود. معاینات بینایی سنجی یکی از خدمات جداناشدنی مراکز طب کار بوده و به طور معمول در معاینات بدو استخدام و معاینات ادواری انجام می‌شود. در این مقاله به بررسی بخش های مختلف این علم و ارتباط آن با معاینات طب کار می‌پردازیم.
بینایی سنجی چیست و با چه هدفی انجام می‌شود؟
بینایی‌سنجی علم مراقبت‌های بینایی بوده و فارغ التحصیلان این رشته به عنوان پیشگامان مراقبت بهداشت چشم مسئولیت حفظ و سلامت بینایی را بر عهده دارند. سازمان بهداشت جهانی اپتومتریست ها را را مراقبین اولیه سلامت چشم می‌داند.
هدف از اپتومتری پزشکی نه تنها این است که افراد غیر عینکی و عینک‌دار اشیا را به وضوح ببینند، بلکه باید بتوانند راحت و طولانی مدت ببیند. در بحث معاینات طب کار، معاينات بازگشت به كار پس از حوادث (حوادث منجر به آسيب چشم و سر) برای پیشگیری از آسیب های بیشتر در همان شخص و رخ دادن آسیب در موقعیت های مشابه برای دیگر افراد و بررسي ويژگي‌هاي بينايي فرد ميباشد.
بینایی سنجی چگونه انجام می‌شود؟
اپتومتری پزشکی شامل معاینه سلامت چشم، رتینوسکوپی عینی و بینایی‌سنجی کامپیوتری، تعادل انکساری دو چشمی، بازرسی وضعیت چشم، اندازه‌گیری قدرت تنظیم، بازرسی عملکرد بینایی دو چشمی، اندازه‌گیری دقیق فاصله مردمک، لنزهای آزمایشی و غیره است.
مراکز بینایی سنجی که فقط با توجه به نتایج اپتومتری کامپیوتری عینک را تجویز می‌کنند؛ به دلیل تک بودن و نادرست بودن اپتومتری کامپیوتری، مناسب ترین نسخه برای چشم پزشک را ارائه نمی‌دهند.
بینایی‌سنجی پزشکی بر اندازه‌گیری‌های سفارشی چشم تمرکز می‌کند. پزشکان با توجه به وضعیت بینایی چشم‌های هر فرد مناسب‌ترین نسخه را برای عینک ارائه می‌دهند. بینایی‌سنجی کامپیوتری تنها یکی از داده‌های مرجع است.
کاربران عینکی که اغلب جلوی کامپیوتر می‌نشینند این احساس را خواهند داشت که پس از تماشای طولانی مدت کامپیوتر، در قسمت چشم ها احساس خستگی می‌کنند. در واقع، ممکن است این حس خستگی به این دلیل باشد عینک مصرفی آن ها مناسب نیست.
با استفاده از عینک صادر شده از طریق اپتومتری طبی، به دلیل در نظر گرفتن همه جانبه عواملی مانند سن، وضعیت چشم، توانایی تنظیم چشم، عملکرد هماهنگی دوچشمی، ماهیت کار، عادات چشمی و سایر عوامل، میزان این وضعیت به شدت کاهش می‌یابد.
تفاوت بینایی سنجی عمومی و بینایی سنجی پزشکی
بینایی سنجی معمولی تنها راهی برای تعیین درجه چشم از طریق یک سری روش های بازرسی است که برای تعیین نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم و غیره استفاده می‌شود. بینایی‌سنجی پزشکی یک رفتار بینایی‌سنجی علمی است که علم چندین رشته (از جمله چشم‌پزشکی، بینایی‌سنجی، اپتیک فیزیکی، اپتیک عینک و غیره) را با هم ادغام می‌کند.
اپتومتری پزشکی نه تنها درجه چشم را تشخیص می‌دهد، بلکه وضعیت سلامت چشم، وضعیت انکسار، تعادل دوچشمی و عملکرد بینایی معاینه شونده را به طور جامع در نظر می‌گیرد و پیشنهادات تجویزی و استفاده علمی را برای معاینه کننده ارائه می‌دهد.
مراحل اپتومتری پزشکی
فرآیند اپتومتری پزشکی شامل سه مرحله اصلی است:
مرحله اول: جمع آوری تاریخچه پزشکی شامل: اطلاعات اولیه موضوع، شکایت اصلی، سابقه پزشکی گذشته، معاینه لامپ شکاف موازی و غیره
مرحله دوم: معاینه انکساری؛ ابتدا اپتومتری عینی مانند بینایی سنجی کامپیوتری انجام شده و لنزهای مختلف بر اساس بینایی سنجی عینی تغییر داده می‌شود. پس از انجام معاینات، قضاوت ذهنی در مورد موضوع انجام می‌شود، یعنی بینایی سنجی ذهنی و توابع تنظیم کامل می‌شود.
مرحله 3: نسخه نهایی برای عینک: هدف نهایی از نسخه برای عینک این است که فرد سوژه را راحت، واضح و برای مدت طولانی ببیند.
نقش بینایی سنجی در معاینات طب کار
معاینات بینایی به صورت معاینات بدو استخدام و معاینات ادواری (معمولاً سالانه) افراد از نظر بينايي باعث مي‌شود افرادي كه مشکلات بينايي دائمی و غير قابل درمان دارند در بخش هایی مشغول به کار شوند که محدودیت های بینایی آن ها در کارشان باعث اختلال نشود.
شناسایی اختلالات بینایی، به کار گیری عینک و یا روش های درمانی دیگر باعث بهبود كارايي و توليد، كاهش احتمال بروز حوادث و كاهش هزينه ها و غيبت از كار مي‌شود. ثبت وضعیت بينايي كارگر/کارمند در بدو استخدام، به عنوان پايه اي براي اندازه گیری مشكلات پس از حوادث و يا بيماري‌هاي شغلي ميباشد که در مطالعات کاربرد دارد.
معمولاً نقائص بينايي با گذشت زمان بدتر شده و انجام با معاينات دوره‌اي و كشف اين موارد باعث برقراري تناسب بين فرد و كار و ارتقاء كارايي فرد در سيستم مي‌شود.
آزﻣﻮﻧﻬﺎي ﺳﻨﺠﺶ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻣﻌﺎﻳﻨﺎت ﺷﻐﻠﻲ ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ بخش های مختلفی می‌شوند که جلوتر به اختصار توضیح داده شده اند.
اﻟﻒ) تیزبینی یا حدت بینایی: حدت بينايي افراد به وسیله ی چارت اسنلن اندازه‌گيري شده و حدت بينايي به عنوان شاخص اوليه ارزيابي صحت بينايي فرد در نظر گرفته مي‌شود. حدت بينايي تنها ديد مركزي را ارزيابي مي‌كند و تنها يكي از شاخص‌ها بوده و نبايد به عنوان سلامت كلي چشم فرد اطلاق شود.
ب) دید عمق: یک سیستم بینایی سالم و طبیعی میﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از نشانه های ﺗﻚ ﭼﺸﻤﻲ و دوچشمی فاصله بین اشیا را تشخیص دهد. با ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺮ ﺷﻲء در ﭼﺸﻢ، ﻫﻨﮕﺎم ترکیب اﻳﻦ ﺗﺼﺎوﻳﺮ در ﻣﻐﺰ درک ﻋﻤﻖ به دست می‌آید.
ج) دید رنگ: تشخیص رنگ توسط سلول های مخروطی در داخل شبکیه انجام می‌شود. اﺧﺘﻼل دﻳﺪ رنگ معمولا ًﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﺎدرزادي و اﻛﺘﺴﺎﺑﻲ است ﻛﻪ ﻧﻮع ﻣﺎدرزادی دوطرفه بوده اما نوع اکتسابی در اثر مواجهه با موادی مانند ﺣﻼل‌های آﻟﻲ و جیوه و یا بیماری های ﻛﻮروﺋﻴﺪ، رﺗﻴﻦ ﻳﺎ ﻋﺼﺐ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ می تواند ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
د) میدان بینایی: شايع‌ترين علت هایی که باعث محدودیت ميدان بينايي می شوند شامل كاتاراكت (آب مرواريد)، گلوكوم (آب سياه)، اختلالات شبكيه و سن مي‌باشند. بيشتر بيماراني كه دچار اختلالات ديد محيطي و ميدان بينايي هستند ديد مركزي مناسب را حفظ مي‌كنند.
جمع بندی
همان طور که در این وبلاگ از مرکز تخصصی طب کار سلامت سام پارس مطالعه کردید بینایی سنجی نقش مهمی‌در حفظ سلامت چشم ایفا می‌کند. انجام معاینات بینایی سنجی در دوره های مشخص و منظم می‌تواند به جلوگیری از افزایش آسیب های بینایی در مشاغل گوناگون منجر شود.
