مراقبت های پس از تعویض مفصل زانو

مراقبت های پس از تعویض مفصل زانو نکاتی را به همراه دارد که باعث می شود ما نتایج بهتری از عمل تعویض مفصل بگیریم. زانو با توجه به ساختار و عملکردی که دارد همواره در معرض آسیب های گوناگونی است. دانستن نکاتی در مورد آناتومی زانو و همچنین ساختار آن باعث بالا رفتن آگاهی ما در مورد اهمیت این مفصل می شود.

در صورت آسیب دیدن مفصل با صلاح دید پزشک متخصص انجام عمل تعویض مفصل تجویز می شود. اما این پایان کار نخواهد بود و مراقبت های پس از تعویض مفصل زانو که توسط شخص باید رعایت شود، موفقیت یا عدم موفقیت عمل را تعیین خواهد کرد. 

ما در این مقاله سعی داریم که اطلاعاتی را در مورد ساختاری مفصل زانو و همچنین دلایلی را که ممکن است این مفصل دچار آسیب شود به همراه عمل مفصل و مراقبت های پس از تعویض مفصل زانو در اختیار خوانندگان این مطلب قرار دهیم.

مفصل زانو

مفصل زانو مهمترین و بزرگترین مفصل بدن است. این مفصل از انتهای بالایی درشت نی و انتهای پایینی استخوان ران و کشکک تشکیل شده است. راه رفتن، خم و راست شدن پاها و همچنین نشستن و برخاستن از مهمترین وظایف این مفصل است.

در هنگام راه رفتن نیرویی معادل یک و نیم برابر وزن بدن را تحمل می کند. این مقدار در هنگام چمباتمه زدن و نشستن به حالت دو زانو به هشت برابر وزن بدن می رسد. ثبات و پایداری مفصل زانو برعهده رباط-هایی محکم و قوی است که استخوان ها را کنار هم نگه داشته است، در حقیقت علت اصلی ثبات و پایداری این مفصل، رباط های کش سان است.

آناتومی مفصل زانو

استخوان های مفصل زانو 

•مفصل زانو از سه استخوان تشکیل شده است که روبروی هم قرار گرفته  اند:

•استخوان ران (Femur)

•استخوان درشت نی (Tibia)

•کشکک (Patella)

قسمت پایینی استخوان ران روبروی درشت نی قرار می گیرد، کشکک روبروی انتهای پایینی ران قرار دارد. مابین کشکک و استخوان ران مفصلی قرار دارد که باعث می شود این دو استخوان بدون استکاک در کنار هم به راحتی حرکت کنند.

عضلات مفصل زانو

عضلات چهار سر ران و همسترینگ بیشترین نیرو را برای مفصل زانو فراهم می کنند. مهمترین عضلات این مفصل :

•ماهیچه پهن درونی (vastus medialis)

•ماهیچه پهن بیرونی (vastus lateralis)

•ماهیچه پهن میانی (vastus intermedius)

•ماهیچه راست رانی (rectus femoris)

این مجموعه عضلات بوسیله تاندون چهار سر ران به مفصل زانو متصل می‌شوند.

عضلات همسترینگ در پشت ران

•عضله دو سر ران (Biceps femoris)

•عضله سمی تاندینو (Semitendinosus)

•عضله سمی ممبرانوس (Semimembranosus)

رباط‌های مفصل زانو

•رباطهای صلیبی (Cruciate Ligaments)

•رباط های وثیقه  یا کلترال (Collateral Ligament)

•تاندون‌های مفصل زانو

•تاندون های همسترینگ

•تاندون چهار سر ران

•تاندون کشکک

مینیسک های زانو

دو مینیسک داخلی و خارجی در مفص زانو تعبیه شده اند. مینیسک‌ها ساختار هلالی شکلی دارند و از جنسی غضروف مانند ساخته شده اند. مینیسک‌ها فضای بین درشت نی و ران را پر می کنند. مینیسک‌های مفصل زانو نقش مؤثری در حرکت و تحمل وزن ما دارند. مینیسک داخلی همواره آسیب بیشتری از مینیسک خارجی می بیند.

بورس های زانو

در مفصل زانو کیسه‌های کوچکی وجود دارند که از نوعی مایع لغزنده (سینوویال) تشکیل شده است. لغزندگی سطوح اطراف بورس‌ها سبب شده است تا بافت‌های مفصل زانو به راحتی جا به جا شوند. در واقع علت حرکت راحت بافت های حرکتی مفصل زانو بورس ها هستند. بورس‌های سوپراپاتلار، سمی ممبرانوس، اینفراپاتلار، پره پاتلار ، پس آنسرینوس از بورس‌هایی هستند که در مفصل زانو قرار دارند.

اعصاب مفصل زانو

در مفصل زانو اعصابی مهم و بشدت آسیب پذیر وجود دارد. عصب پشت زانویی که بین ساق و پنجه پا قرار دارد و کنترل عملکرد ماهیچه ها از وظایف اصلی آن است. در قسمت بالای زانو دو عصب درشت نی و نازک نی که بسمت پشت و جلوی ساق پا کشیده شده و این نواحی را عصب دهی می کنند. این دو عصب بسیار آسیب پذیر هستند.

حال که شناخت کلی از زانو و ساختار آن پیدا کردیم به دلایل تعویض مفصل و مراقبت های پس از تعویض مفصل زانو می پردازیم.

تعریفی از تعویض مفصل زانو

دلیل حرکت زانو وجود بافت انعطاف پذیر و غضروفی در انتهای استخوان های مفصل زانو است، با گذر زمان به دلایل مختلف این بافت تخریب شده و با افزایش استکاک شاهد ساییدگی استخوان ها بر روی هم خواهیم بود. در نتیجه درد بسیار شدیدی در زانو احساس می شود و نیاز به عمل تعویض مفصل زانو خواهد بود.

تعویض مفصل زانو در چه کسانی لازم است؟

پزشکان و متخصصان در ابتدا سعی می کنند با روش های غیر جراحی اقدام به درمان مفصل زانو کنند. روش هایی مانند: فیزیوتراپی و دارو درمانی. با این حال در بسیاری از مواقع این روش ها جوابگو نخواهد بود و درد زانو حتی در حالت استراحت نیز ادامه می یابد، پس نیاز به عمل تعویض مفصل وجود دارد.

•کسانی که بد شکلی زانو پیدا کرده اند

•کسانی که در هنگام استراحت نیز درد زانو دارند

•کسانی که در زانو دچار محدودیت حرکتی شده اند

•کسانی که درمان های غیر جراحی باعث بهبود زانویشان نشده است

دلایل از بین رفتن و ساییدگی مفصل زانو چيست؟

چه مواردی سبب ساییدگی و ازبین رفتن مفصل و غضروف زانو می شود؟

•آرتروز: ساییده شدن استخوان ها به سبب از بین رفتن غضروف سبب درد شدیدی خواهد شد.

•ضربه و آسیب به زانو: مفصل زانو اغلب به علت ضربات شدیدی که به آن وارد می شود دچار آسیب می شود.

•پوکی استخوان: بالا رفتن سن سبب التهاب و شکستگی استخوان می شود و در بسیاری از موارد مفصل زانو از بین خواهد رفت.

•روماتیسم مفصلی: بیماری خود ایمنی که در آن سیستم ایمنی بدن بافت مفاصل بدن را مورد حمله قرار می دهد و سبب التهاب می شود.

نحوه انجام عمل تعویض مفصل زانو

عمل تعویض مفصل زانو به این ترتیب انجام می شود:

•بیهوشی: به تشخیص پزشک از بیهوشی یا بی حسی موضعی استفاده می شود.

•پزشک با استفاده از یک سوراخ که ایجاد می کند به استخوان ها و مفصل زانو دسترسی پیدا می کند.

•قسمت های آسیب دیده انتهای استخوان ها بسته به میزان آسیب دیدگی با ابزار مخصوص حذف می-شود.

•پروتز و ایمپلنت های مخصوص جایگزین می شوند.

•این پروتز ها از اجزای پلاستیکی و فلزی تشکیل شده است و بوسیله ماده ای به نام (سیمان استخوانی) به استخوان ها وصل می شود. استفاده از روش تثبیت بیولوژیک برای اتصال استخوان ها به مفاصل بنابه تشخیص پزشک ممکن است انجام شود.

پس از انجام عمل چیزی که اهمیت دارد مراقبت های پس از تعویض مفصل زانو است. در ادامه به آن اشاره می کنیم.

مراقبت های پس از تعویض مفصل زانو

پس از انجام عمل تعویض مفصل رعایت و انجام برخی کارها سبب می شود نتیجه بهتری بگیریم. در این قسمت به برخی از مهمترین مراقبت های پس از تعویض مفصل زانو می پردازیم:

•مصرف به موقع داروهای مسکن، آنتی بیوتیک و داروهایی که از ایجاد لخته خون جلوگیری می کنند

•مصرف داروهای مکمل با مشورت پزشک مانند قرص آهن و ویتامین ها 

•در زمان استحمام بهیچ وجه نباید آب یا رطوبت به محل زخم برسد

•تا چند ماه نخست نباید از پله استفاده کرد

•بازگشت به محل کار باید با نظر پزشک باشد

•حرکات ورزشی باید به موقع و دقیق در منزل انجام شود

•به طور مستمر در جلسات فیزیوتراپی باید حضور یافت

•میوه و سبزیجات و مواد مغذی در رژیم غذایی باید قرار بگیرد

•نشیمنگاه صندلی باید بالاتر از حد معمول قرار بگیرد

•رعایت بهداشت محل جراحی

•دقت در نحوه راه رفتن، نشستن و خوابیدن

•انجام پیاده روی روزانه به دفعات بالا در خانه

•شروع رانندگی با مشورت پزشک

•تعویض به موقع بانداژ

سایر مراقبت های پس از تعویض مفصل زانو

نکاتی وجود دارند که باید همواره به صورت روزانه رعایت کرد:

•در هنگام استحمام از صندلی مخصوص یا وان استفاده کنید

•هنگام راه رفتن از عصا یا واکر به مدت 4 تا 6 هفته استفاده کنید

•نشستن حتما باید بر روی یک صندلی محکم، سفت و دسته دار باشد

•عمل لباس پوشیدن و دراوردن را بصورت نشسته بر روی صندلی خود انجام دهید

•اجسام با وزن بیش از 6 کیلوگرم حمل نکنید

•از انجام ورزش هایی که نیاز به تغییر مسیر ناگهانی و یا حرکت سریع دارد بشدت پرهیز کنید

کلام آخر

زانو و مفصل آن به هر دلیلی ممکن است دچار مشکل و آسیب شود، درنتیجه نیاز به عمل تعویض مفصل باشد. در این مقاله کلینیک فوق تخصصی ارتوپدی و جراحی ستون فقرات دکتر دارایی سعی شد که نکات مهمی را در مورد مراقبت های پس از تعویض مفصل زانو بیان کنیم. با رعایت توصیه های پزشکی و همچنین نکاتی که در اینجا بدان پرداختیم، می توان نتایج بهتری از عمل تعویض مفصل زانو گرفت.

سوالات متداول

خوردن کدام مواد غذایی پس از عمل مفید است؟

•پروتئین: گوشت، ماهی، تخم مرغ، سویا، آجیل

•ویتامین A: سبزیجات تیره مانند اسفناج، هویج، کلم بروکلی، جگر

•ویتامین C: فلفل دلمه ای، مرکبات، توت، سیب زمینی

•کلسیم و ویتامین D: شیر، پنیر، ماست، مکمل کلسیم

•فیبر: حبوبات، آلو، گلابی، جو دو سر

•امگا 3 موجود در ماهی

•آهن

تا چه مدت پس از عمل نباید سر کار رفت؟

در این رابطه باید به توصیه پزشک خود کاملا عمل کرد. به طور معمول تا 2 ماه باید استراحت کامل داشت. در صورت مراجعه به کلینیک دکتر دارایی مراقبت ها براساس وضعیت بدنی هر بیمار ممکن است در جزئیات متفاوت باشد.