بیماری‌های التهابی روده به گروهی از بیماری‌ها گفته میشود که سبب التهاب جدار روده بزرگ و روده کوچک می‌گردند.20 تا 30 درصد افراد مبتلا به این گروه از بیماری را کودکان تشکیل میدهند. این بیماری به طورکل به دو دسته تقسیم‌بندی میشود: کولیت اولسراتیو وکرون. UC (Ulcerative colitis) نسبت به (crone) CD از فراوانی بیشتری برخوردار است .
در نوع کولیت السراتیو بیماری مربوط به مخاط روده بزرگ است و با علایمی همچون اسهال خونی و خونریزی بروز می‌یابد در حالی که کرون در هر منطقه ای از دستگاه گوارش ازدهان تا مقعدرا می‌تواند درگیر کند (Inflammatory Bowel Disease) IBD درکودکان به عنوان یک اختلال مونوژنیک بررسی میشود.
سد اپیتلیال، فاگوسیت ها، اینترلوکین10، سلول هایT، سلول هایB و التهاب، نشان دهنده بسیاری از مسیرهای دخیل در اختلالات تک ژنی است.
کولیت اولسراتیو یا کولیت اولسروز، التهاب زخم شونده روده بزرگ میباشد؛ این بیماری التهابی ممکن است هر قسمتی از روده بزرگ را درگیر نماید اما بیشتر درنواحی از روده مانند: کولون و رکتوم راست روده مشاهده می شود. کولیت اولسراتیو یک بیماری مزمن است که احتمال بروز آن در کودکان نسبت به بزرگسالان با شدت و وسعت بیشتر از سایر سنین است. 35٪ از بیماران مبتلا به UC در طول زندگی خود تحت عمل جراحی شکم قرار می گیرند. این بیماری خود به چند زیرگروه تقسیم میشوند:
• کولیت اولسروز گسترده: در این حالت بیماری کولیت از قسمت فوقانی روده (کولون صعودی) تا خم طحالی (خمش طحال چپ ) کشیده شده است.
• کولیت اولسروز سمت چپ: محدود به روده بزرگ نزولی است.
• پروکتوسیگموئیدیت: بیماری تنها محدود به رکتوم است.
علت دقیق بروز این بیماری مشخص نشده است اما شواهد نشان دهنده ی این است که کولیت زخمی از مجموعه ای از عوامل میکروبی، ژنتیکی، ایمنی و عوامل مرتبط با سبک زندگی (نظیر رژیم غذایی) نشات میگیرد و عوامل محیطی از جمله استرس و آلودگی هوا در تشدید آن نقش دارند . بیوپسی های متعدد ازمخاط روده، بررسی کلونوسکوپی و آزمایش سرم خون به منظور بررسی شمارش کامل سلول های خونی، نشانگرهای التهابی،کالپروتکتین مدفوع، آلبومین، ترانس آمینازها، ترانسفراز گلوتامیل و آزمایش خون مخفی موجود در مدفوع از جمله راه های تشخیص بالینی IBD به شمار میرود. شناخت ناهنجاری های ژنتیکی IBD برای شناسایی ژن های درگیر در بیماری و در نتیجه شناخت منظرهای بیولوژی روند بیماری کمک خواهدکرد. وجوداین نکته که بیماری کرون و کولیت اولسراتیو توسط فنوتیپ های بالینی مجزا و برخی همپوشانی ها در مسیرهای مولکولی مشخص شده اند، اما عمدتا میتوانند ژنتیک مشترکی داشته باشند قابل توجه است. تاکنون بیش از 200 مکان مرتبط با IBD شناسایی شده است، این مکان های ژنتیکی شناخته شده تنها در حدود 26٪ از بیماری کرون و 19٪ از وراثت پذیری کولیت اولسراتیو نقش دارند .
miRNAها (microRNA) در تنظیم فرایندهای مختلفی مانند آپوپتوز، تومور زایی، توسعه و تقسیم سلولی، خون سازی ومقاومت دارویی نقش دارند. پروفایل بیانی میرها در دوره های مختلف فعالیت بیولوژیک یک سلول متفاوت بوده به طوری که بین سلول های نرمال وسلولهای که از شرایط نرمال خارج شده اند تفاوت های قابل ملاحظه ای وجود دارد. می توان از microRNAها به طور بالقوه به عنوان نشانگرهای تشخیصی، پیش آگهی و اهداف درمانی در IBD استفاده کرد.
miRNAها،RNA های کوچک 19-24 نوکلئوتیدی هستند و توسط RNA Polymerase نوع III در هسته رونویسی می شوند. رونوشت های اولیه دو رشته ای و دارای hair pinبوده و پلی آدنیله هستند. آنزیم های dorsha در هسته ویرایش رونوشت های اولیه را به عهده دارند. پس از آن premirها توسط Exportin Ran GTP از هسته خارج شده و به سیتوپلاسم منتقل می شوند. در سیتوپلاسم آنزیم های Dicer، میرهای بالغ را ایجاد می کنند. یکی از دو رشته ها به درون Risc complex ((RNA induced silencing رفته و با ارگونات موجب تنظیم بیان ژن در سطح پس از رونویسی می شوند. miRNAs در سال های گذشته به عنوان بیومارکرهای مناسب، برای بیماری های مختلف در سطوح متفاوت بیماری، بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
مرکز گوارش کودکان تهران
دکتر عزیزاله یوسفی
فوق تخصص گوارش کودکان و نوجوانان
