بيماريهاي التهابي روده

دکتر عزیزالله یوسفی فوق تخصص گوارش کودکان

1398.04.01

بيماريهاي التهابي روده در واقع شامل دو گروه از بيماريهاي التهابي مزمن ميباشند كه تحت عنوان كوليت اولسرو و بيماري كرون شناخته ميشوند.دو پيك سني شروع بيماري ١٠تا ٢٠ سالگي و ٥٠تا٨٠ سالگي وجود دارد. در ٢٥ درصد بيماران شروع علائم قبل از ٢٠ سالگي ميباشد. در طي سال هاي اخير شيوع بيماري در سنين خيلي پايين افزايش پيدا كرده است.به طوريكه حتي شروع بيماري از سن يكسالگي نيز گزارش شده است. و در افرادي كه در سنين پايين مبتلا به بيماري ميشوند درگيري كولون شايع تر است.

در ایجاد بیماری های التهابی روده عوامل محیی و ژنتیکی دخالت دارند .
براساس سن شروع بيمار به چند گروه تقسيم ميشوند:

١-نوع بالغين
٢-نوع كودكان كه قبل از ١٧ سال شروع ميشود.
٣-نوع زودرس كه قبل از ١٠ سال شروع ميشود.
٤-خيلي زودرس كه قبل از ٦ سال شروع ميشود.
٥- نوع شيرخواران كه قبل از ٢ سال شرو ميشود.
٦-نوع نوزادان كه قبل از ١ ماه شروع ميشود.
كوليت اولسرو:
يك بيماري التهابي روده است كه تنها درگيري روده بزرگ ايجاد ميكند. در موارديكه درگيري محدود به ركتوم باشد پروکتایتیس ناميده ميشود.و در صورتي كه تمام قسمت هاي كولون درگير باشد پان کولیت ناميده ميشود.٥٠ تا ٧٠ درصد از كودكان درگيري به صورت پان كوليت ميباشد در حاليكه در بالغين درگيري پروكتوكوليت شايع تر است.به طور كلي كوليت اولسرو يك بيماري مزمن ميباشد كه فرد براي تمام عمر درگير است و تأثير زيادي در كيفيت زندگي بيمار و مسائل روحي بیمار دارد.
پاتوفيزيولوژي:
كوليت اولسرو يك بيماري التهابي غير اختصاصي با اتیولوژی نامشخص ميباشد كه دوره های بهبودی وشعله ور شدن هاي مكرر وجود دارد.تغييرات ایمیونولوژیک متعددي در اين بيماري ايجاد ميشود.
1 - به طور نرمال درلامینا پروپریا يك سري سلول هاي T وحود دارد كه در بيماران اين سلول خاصيت سیتوتوکسیک برعليه سلول های اپي تليال كولون پيدا ميكنند و ثانويه به اين افزايش،تجمع سلول هاي B و پلاسماسل ها را داريم كه منجر به افزايش توليد IqG و IqE ميشود.
٢- وجود آنتي بادي بر عليه سلول هاي مخاط كولون
٣- در تعداد كمي از بيماران آنتي بادي برعليه عضلات صاف روده بزرگ ايجاد ميشود.
تغييرات ميكروسكوپي بيماري به صورت انتشار سلول هاي التهابي در ال مينا پروپريا،شاخه شاخه شدن کریپت ها و آتروفي ویلوس ها ميباشد.
اتیولوژی کولیت اولسرو
١-ژنتيك
٢-واكنش هاي ايمني
٣-فاكتورهاي محيطي
٤-مصرف داروهاي ضدالتهاب غيراستروئيدي
٥-كمبود ويتامين A و E
٦-استرس هاي روحي
٧ -فاكتور هاي ميكروبي
اپيدميولوژي:
بروز سالانه بيماري ١٠تا١٢ مورد به ازاي هر صدهزار نفر جمعيت و شيوع بيماري ٣٥تا ١٠٠ مورد به ازاي هر صدهزار نفر ميباشد.بيماردي در سفيد پوستان شايع تر از سياه پوستان است و در خانم ها كمي شايع تر از آقايون است.
علائم بيماري:
مهمترين علائم بيماري ناشي از درگيري روده ميباشد كه به صورت خونريزي از مقعد ، دفع بلغم ، تكرر در دفع ، تکرر در دفع مدفوع ،درد قسمت های تحتانی تحتاني شكم، گاهي اسهال و تب ميباشد.علائم خارج گوارشي بيماري به صورت يووئيت، اریتم ندوزوم ، پیودرما گانگرونوزوم ، پلوریت و اسپوندلیت آنکیلوزان می باشد.
تشخيص كوليت اولسرو:
تشخيص بيماري با كولونوسكوپي و نمونه گيري داده ميشود. بررسي آزمايشگاهي جهت رد ساير علل و كمك كننده است . بررسي ماركرهاي سرولوژيك جهت تشخيص كمك كننده ميباشد. اقدامات رادبولوژي جهت بررسي عوارض احتمالي مثل فیستول ، درگيري روده باريك ، وجهت افتراق كرون از كوليت اولسرو كمك كننده ميباشد.
درمان:
درمان براساس مرحله بيماري (فعال،خاموش) ، شدت بيماري (خفيف،متوسط،شديد) و محل درگيري (ركتوم،كولون نزولي و يا تمام كولون) مشخص ميشود.
به طور كلي درمان اوليه با كورتيكواستروئيد ها ، ضدالتهاب ها مثل سولفا سالازین و ژریم غذایی حمایت های روحی ميباشد. در مواردي كه پاسخ به درمان دارويي داده نشود و يا عوارض بیماری مثل سوراخ شدن روده اتفاق بيافتد از درمان جراحي استفاده ميشود.