شیرخشت و ترنجبین شیره پرورده چند نوع گیاه از طایفه زبان گنجشک (Frene) است.
یک متخصص اطفال با تاکید بر اینکه برخلاف باور عمومی مردم، نباید به نوزاد ترنجبین و شیرخشت داد، گفت: مصرف این مواد تاثیری در پاک کردن روده‌های نوزاد ندارد.
دکتر فهیمیان با اشاره به اینکه شیرخشت و ترنجبین شیره پرورده چند نوع گیاه از طایفه زبان گنجشک (Frene) است که خود به خود و یا توسط ایجاد شکاف با دست یا در نتیجه گزش حشرات از برگ ها و شاخه‌های جوان آنها به دست می‌آید، گفت: شیرخشت و ترنجبین اقسام بسیار دارند و به دو دسته شیرخشت‌های ملین و شیرخشت‌های خلط آور تقسیم می‌شوند.
وی گفت: یک نوع شیرخشت، مخصوص ایران است که ترنجبین نام دارد. گیاه آن دارای خارهایی بسیار ریز و برگ های کوچک و ساقه نازک است که در نقاط خشک می‌روید و از آن صمغی ترشح می‌شود که به شکل ذرات و دانه‌های ریز مخلوط با خارهای گیاه در بازار به فروش می‌رسد. این گیاه را در جنوب ایران خارشتر و خاربز می‌نامند. در طب قدیم آن را در قدری آب گرم حل کرده و به عنوان ملین در حالات تب‌دار و در یبوست‌های ساده به‌عنوان ملین و یا مسهل مصرف می‌کردند.
فهیمیان گفت: ترنجبین و شیرخشت از همان ابتدای ترشح خود که به تدریج روی ساقه گیاه روی هم انباشته می‌شود، بنا به مزه شیرین و خاصیت مغذی‌اش، انواع حشرات، قارچ‌ها و شته‌ها را به سوی خود جذب می‌کند و وقتی انواعی از این موجودات ریز و درشت روی آن چسبیدند، قادر به فرار نبوده و پیکر آلوده آنان در درون این ترشحات صمغی شکل مدفون می‌شود.
