مرخصی زایمان از جمله مرخصی‌هایی است که برای تمامی بانوان شاغل، در ماه‌های اول پس از زایمان لحاظ می‌شود. آقایان نیز برای زایمان فرزندان خویش از چند روز مرخصی برخوردارند. این مرخصی برای بانوان یک دوره ۹ ماهه است، که به مادران این فرصت را می‌دهد تا خود را ریکاوری کنند و پس از رشد نسبی کودک به محل کار خود بازگردند. در این مقاله از وبلاگ مرکز طب کار آروان قصد داریم تا شما را با شرایط کامل دریافت این مرخصی و قوانینی که دارد آشنا کنیم.
بیمه مرخصی زایمان چیست؟
بانوانی که تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دارند، به منظور برخورداری از خدمات بیمه برای زایمان و برخورداری از مرخصی زایمان، مبلغ مشخصی حق بیمه به این سازمان پرداخت می‌کند. شاید برای شما سوال پیش بیاید که آیا استفاده از مزایای بیمه در هنگام زایمان نیاز به سابقه دارد؟ جواب این سوال بله است. بر طبق ماده ۵۸ قانون بیمه تامین اجتماعی هر مادر شاغل که یک سال سابقه پرداخت بیمه تامین اجتماعی را داشته باشد، می‌تواند خدمات بیمه برای زایمان را استفاده کند. بیمه تامین اجتماعی مجموعه هزینه‌های بارداری و هزینه‌های زایمان را تا سقف معینی تحت پوشش قرار می‌دهد.
میزان مرخصی زایمان چقدر است؟
تا سال ۱۳۹۲ مادران فقط به مدت ۶ ماه پس از زایمان استراحت داشتند. اما بر طبق قانون جدیدی که سازمان تامین اجتماعی در این خصوص وضع کرده است، مادران حداکثر ۹ ماه و آقایان به مدت سه روز حق استفاده از مرخصی زایمان را دارند. همه ارگان‌ها و نهادها موظفند که در این زمینه با سازمان تامین اجتماعی و کارمندان خود همکاری کنند. لازم به ذکر است که در صورت چند قلوزایی این مدت از ۹ ماه به ۱۲ ماه افزایش می‌یابد. استفاده از خدمات زایمان بیمه تامین اجتماعی به منظور حمایت مادران شاغل و تامین امنیت شغلی آنها وضع شده است.
چه زمانی باید برای استفاده از خدمات زایمان بیمه تامین اجتماعی اقدام کرد؟
به دلیل عدم آگاهی برخی از بانوان برای دریافت مرخصی زایمان، ممکن است در این زمینه به مشکل بر بخورند. برای دریافت مرخصی به این منظور باید پس از تولد نوزاد خود اقدام کنید. معمولا این مرخصی از زمان تولد نوزاد آغاز می‌شود. بانوانی که بارداری پر خطری دارند و در ماه‌های آخر بارداری با شرایط خاصی که دارند، باید در منزل استراحت کنند می‌توانند از مرخصی استعلاجی استفاده کنند.
این بانوان باید با دریافت گواهی از پزشک متخصص و ارائه آن به شرکت یا نهادی که در آن کار می‌کنند، زودتر از تولد نوزاد خود، از مرخصی هنگام زایمان استفاده کنند. در اینجا یک قانونی وجود دارد و آن هم این است که از مجموع ۹ ماه مرخصی که بانوان در هنگام زایمان دارند، سه ماه از آن باید حتماً پس از زایمان استفاده شود. پس از تولد نوزاد با در دست داشتن مدارک پزشکی و زایمان خود می‌توانید نسبت به دریافت این مرخصی اقدام کنید.
مدارک مورد نیاز برای استفاده از مرخصی زایمان چه چیزهایی هستند؟
برای استفاده از مرخصی هنگام زایمان و دریافت حقوق در این شرایط باید مدارکی را به سازمان تامین اجتماعی ارائه دهید. مدارک مورد نیاز برای دریافت مرخصی زایمان تامین اجتماعی شامل موارد زیر است:
· کد بیمه تامین اجتماعی
· گواهی پزشکی
· خلاصه‌ای از پرونده بیمارستان
· شناسنامه کودک
· کپی تمام صفحات شناسنامه پدر و مادر
بانوان باید به این نکته توجه کنند که برای استفاده از مرخصی در هنگام زایمان، کارفرمایان آنها باید به طور کامل لیست بیمه آنها را ارسال و پرداخت کرده باشند. در غیر این صورت برای دریافت مرخصی زایمان با مشکل مواجه می‌شوید.
قوانین دریافت مرخصی در هنگام زایمان
قوانین مرخصی زایمان به منظور ایجاد رفاه و آرامش خاطر برای بانوان شاغل وضع می‌شود. از جمله این قوانین عبارتند از:
· مدت مرخصی ۹ ماهه برای هر زایمان
· استفاده از این مرخصی برای بانوان شاغلی که تحت بیمه هستند.
· پرداخت کمک هزینه بارداری برای بانوانی که در شرکت‌های خصوصی کار می‌کنند و تحت بیمه تامین اجتماعی قرار دارند. این کمک هزینه در شرکت‌های دولتی نیز بر طبق قوانین همان شرکت به بانوان پرداخت می‌شود.
· مرخصی بارداری و زایمان جز سابقه افراد در بیمه تامین اجتماعی محسوب می‌شود.
· کارمندان رسمی، طبق قانون کار حقوق خود را حتی در زمان مرخصی زایمان دریافت می‌کنند.
· مزایای سالیانه بانوان کارمند نیز در زمان استفاده از مرخصی هنگام زایمان به آنها طبق قانون پرداخت می‌شود. این مزایا شامل پاداش عیدی است که به کارمندان تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی تعلق می‌گیرد.
· دوره‌ای که به عنوان مرخصی هنگام زایمان استفاده می‌کنید، جزو ایام تعلیق کار شما محسوب می‌شود. یعنی پس از پایان مرخصی بانوان می‌توانند به مشاغل خود بازگردند.
آیا آقایان نیز می‌توانند مرخصی زایمان بگیرند؟
زمانی که نام زایمان را می‌شنویم ناخودآگاه یاد بانوان و مادرها می‌افتیم. اما نباید فراموش کنیم که پدرها نیز نقش پررنگی در تربیت فرزند خود دارند. به همین دلیل طبق بخشنامه جدید مرخصی زایمان در سال ۱۴۰۳، برای آقایان هم چند روز مرخصی در نظر می‌گیرند. طبق قوانین جدید این مرخصی برای پدران شامل ۳ روز است. البته این مرخصی فقط شامل آقایانی می‌شود که همسران آنها شاغل باشند و از مرخصی هنگام زایمان استفاده کنند. یعنی در آقایانی که همسرانشان خانه‌دار باشند یا قصد استفاده از مرخصی هنگام زایمان نداشته باشند، امکان استفاده از مرخصی در زمان تولد نوزاد وجود ندارد.
طبق بخشنامه‌ای که در سال ۹۲ به تصویب رسید کارمندان آقا نیز حق استفاده از ۱۴ روز مرخصی هنگام تولد نوزاد خود را داشتند. اما بر طبق ماده ۱۰۳ قانون تنظیم خانواده تمامی آقایانی که در شرکت‌های دولتی و خصوصی کار می‌کنند و تحت بیمه تامین اجتماعی قرار دارند، تنها سه روز مرخصی زایمان دارند. این مرخصی در آقایان قابل پرداخت و ذخیره نیست.
مرخصی شیردهی چیست؟
تا اینجا هر چیزی که باید در خصوص مرخصی زایمان بدانید را گفتیم، حال به مرخصی شیردهی می‌پردازیم. بر اساس ماده ۷۸ قانون کار جمهوری اسلامی ایران کارمندان خانمی که در دوران شیردهی به سر می‌برند، پس از هر سه ساعت کار می‌توانند نیم ساعت مرخصی بگیرند و به کودک خود شیر دهند. تمامی بانوان شاغل تا دو سال پس از زایمان می‌توانند از این مرخصی استفاده کنند و از ساعت کاری آنها محسوب می‌شود. در این شرایط کارفرما موظف است محیطی را برای راحتی مادر و نزدیکی به کودک در محل کار فراهم کند.
نتیجه‌گیری
سازمان تامین اجتماعی به منظور ایجاد آرامش خاطر برای مادران و حفظ امنیت شغلی آنها از قوانین خاصی برای مرخصی زایمان پیروی می‌کند. بر اساس این قوانین مادران باردار پس از زایمان، حق استفاده از ۹ ماه مرخصی به همراه دریافت کلیه حقوق قانونی خود را دارند. برای استفاده از این مرخصی می‌توانید مدارکی که در این مقاله از مرکز طب کار آروان برای شما بیان کردیم را به سازمان تامین اجتماعی محل زندگی خود ارائه دهید و از مرخصی خود جهت استراحت و تربیت کودکتان استفاده کنید.
