ابتلا به اسهال می‌تواند روند دردناک و طاقت فرسا باشد. اسهال به مدفوع آبکی و شل گفته می‌شود که برای کودکان و بزرگسالان رخ می‌دهد. این بیماری می‌تواند بعد از چند روز به خودی خود بهبود پیدا کند. اما در صورتی که اسهال بیش از چند روز طول بکشد باید به پزشک مراجعه کرد. در صورتی که علائمی مانند تب به همراه اسهال رخ دهد؛ باید نگرانی برای درمان بیشتر شود. در بعضی از مواقع هم مسمومیت‌های غذایی منجر به اسهال می‌شوند. گاهی اوقات هم پای بیماری‌های التهابی روده یا مصرف خوراکی‌هایی به میان می‌آید که با دستگاه گوارش در هماهنگی نیستند.
تب، تهوع و استفراغ یا درد شکم از مهم‌ترین علائم اسهال هستند. از این رو روش‌های مختلفی برای درمان آن وجود دارد که باید بررسی شوند. اما آیا از داروهای ضداسهال و آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توان برای رفع اسهال استفاده کرد یا خیر؟ برای اینکه به این سوال پاسخ دهیم و درباره علائم اسهال اطلاعاتی را در اختیارتان قرار دهیم تا انتهای متن همراه ما باشید.
اسهال چیست؟
اسهال به معنای داشتن مدفوع شل یا آبکی است. اسهال معمولاً خفیف است (فقط چندبار دست‌شویی در روز) و در عرض چند روز برطرف می‌شود. با‌این‌حال، گاهی اسهال نشانه نوعی بیماری جدی است و باعث از دست‌دادن بیش از حد مایعات (کم آبی) بدن می‌شود. اگر اسهال تداوم داشته باشد، از دریافت مواد مغذی کافی در بدن جلوگیری می‌کند.
یادتان باشد که ابتلا به انواع اسهال یکی از دلایل اصلی سوء تغذیه در کودکان زیر ۵ سال است. بنابراین، باید علائم آن را جدی بگیرید و در صورت شدیدبودن به درمان جدی فکر کنید. برای مثال اسهال چرب از مواردی است که در آن چربی زیادی وجود دارد و نشان می‌دهد که بدن مواد دریافتی را جذب نمی‌کند. با مراجعه به پزشک، امکان درمان این وضعیت راحت خواهد بود.
انواع اسهال چیست؟
اسهال به دسته‌بندی‌های مختلفی تقسیم می‌شود. این تقسیم‌بندی با توجه به وضعیت جسمی و مدت زمانی که اسهال رخ می‌دهد بستگی دارد. انواع اسهال به شرح زیر هستند.
اسهال حاد؛ مدفوع شل و ابکی که یک تا دو روز طول می‌کشد و به طور معمول نیاز به درمان و مراجعه به پزشک ندارد.
اسهال مداوم؛ حدود دو تا چهار هفته طول می‌کشد و وضعیت آزاردهنده‌ای برای فرد ایجاد می‌کند. همچنین عواقب خطرناکی دارد که باید با مصرف ویتامین‌ها و مراجعه به پزشک مواد معدنی از بین رفته را جبران کرد.
اسهال مزمن؛ این نوع اسهال بیش از چهار هفته طول می‌کشد و نیاز به درمان سریع دارد.
علائم اسهال چیست؟
مدفوع شل و آبکی از مهم‌ترین علائم اسهال است. اما علائم رایج دیگری هم وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- نفخ یا گرفتگی شکم
- نیاز شدید و فوری به دفع
- حالت تهوع (ناراحتی معده)
- تب
- درد شدید
- استفراغ
- خون یا مخاط در مدفوع
- کاهش وزن
در صورتی که این علائم را دارید مراجعه به پزشک نیاز نیست. اما اگر این حالت چند روز طول بکشد باید تحت نظر پزشک و مصرف دارو بود. دقت داشته باشید که کاهش وزن هم می‌تواند از دیگر علائم و نشانه‌های جذب نشدن مواد مغذی باشد که در کودکان و بزرگسالان رخ می‌دهد.
اسهال در کودکان چگونه است؟
در صورتی که کودکی دچار اسهال شود باید با پزشک اطفال مشورت کرد. درمان اسهال در کودکان با بزرگسالان تفاوت دارد. از این رو نمی‌توان استفاده از داروهای بدون نسخه را به صورت خودسرانه استفاده کرد. کودکان با اسهال در معرض خطر کم آبی بیشتری هستند بنابراین باید برای جبران آب از دست رفته بدن باید اقداماتی را انجام داد. از روش‌های آب‌رسانی به بدن کودکان و نوزادان می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- شیر مادر
- شیر خشک
- نوشیدنی‌های الکترولیتی برای کودکان بزرگ‌تر (در صورت تجویز پزشک)
دقت داشته باشید که برای استفاده از هر نوع درمان باید با پزشک مشورت کرد.
آلرژی‌های غذایی، عدم تحمل غذایی و آلرژی به لاکتوز، فروکتوز و ساکاروز از علل رایج اسهال مزمن در کودکان هستند. این آلرژی‌های غذایی، معمولاً در سال اول زندگی کودک ظاهر می‌شوند و می‌توانند منجر به مشکلات گوارشی مداومی مانند اسهال شوند. توجه به رژیم غذایی و شناسایی مواد آلرژی‌زا در این دوره، بسیار مهم است. زمانی که دلیل اسهال و استفراغ در کودکان به دلیل آلرژی‌های غذایی باشد، می‌توان با تغییر رژیم غذایی، این درمان اسهال کودکان و نوزادان را سرعت بخشید.
علت اسهال چیست؟
ویروس، عامل اصلی بروز اسهال است. برخی از پزشکان اسهال را آنفولانزای معده می‌دانند که به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. اگر علت اسهال به درستی شناسایی نشود، احتمال بروز عوارض ناخوشایند وجود دارد. بنابراین مهم است برای درمان اسهال با علت بروز آن آشنا شد.
عفونت‌ها
ویروس‌ها، باکتری‌ها و انگل‌ها می‌توانند عفونت ایجاد کنند و باعث بروز اسهال شوند. عفونت نوروویروس یکی از علل اصلی و شایع اسهال در بزرگسالان است. همچنین روتاویروس (Rotaviruses) به عنوان شایع‌ترین علت اسهال حاد در کودکان شناخته می‌شود.
مسمومیت غذایی
مصرف مواد غذایی مسموم و آلوده می‌تواند منجر اسهال شود. ورود مواد غذایی مسموم به روده‌ها می‌تواند باکتری‌های بیماری‌زا را در بدن منتقل کند. با ورود باکتری‌ها به بدن، اسهال رخ می‌دهد و دستگاه گوارش به خوبی فعالیت خود را انجام نمی‌دهد. این نوع اسهال بیشتر در مسافرت‌ها و به دلیل مصرف مواد غذایی مسموم اتفاق می‌افتد.
داروها
مصرف بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها باعث ورود باکتری‌های مضر و بیماری‌زا به بدن می‌شوند. در این شرایط فرد دچار اسهال خواهد شد. اسهال از عوارض جانبی رایج مصرف آنتی اسید‌ها و منیزیم است. همچنین استفاده از ملین‌ها می‌تواند باعث بروز اسهال شوند.
غذاهای مختل‌کننده گوارش
افرادی که تحمل هضم لاکتوز را ندارند و لبنیات مصرف می‌کنند دچار اسهال می‌شوند. برخی از افراد در هضم فروکتوز (قند موجود در عسل و برخی میوه‌های شیرین) مشکل دارند که در نهایت به اسهال مبتلا می‌شوند.
بیماری‌های روده
بیماری کرون، کولیت اولسراتیو (Ulcerative colitis) و سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) هم می‌توانند باعث اسهال شوند. استرس و اضطراب علائم این مشکلات را بدتر می‌کنند.
همچنین شیمی‌درمانی در بیماران سرطانی باعث اسهال می‌شود. اما به طور کلی برای بررسی علل اسهال نیاز است که به پزشک متخصص عفونی مراجعه کرد.
درمان اسهال چیست؟
اسهال به طور معمول بدون درمان و مراجعه به پزشک درمان می‌شود. می‌توان از داروهای بدون نسخه برای درمان استفاده کرد تا وضعیت بیمار ثابت شود. اما در شرایطی استفاده از داروهای بدون نسخه و روش‌های خانگی موثر نیستند. از این رو نیاز است که از پزشک متخصص برای درمان استفاده کرد.
برای مراجعه به پزشک هم توصیه می‌کنیم که از سامانه آنلاین نوبت دهی دکتردکتر استفاده کنید. دکتردکتر یک سامانه آنلاین نوبت دهی پزشکان است که در کوتاه‌ترین زمان اطلاعات کاملی از تخصص پزشک در اختیار شما قرار می‌دهد. کافی است که نظرات بیماران قبلی پزشکان را مطالعه کنید تا از میزان تشخیص صحیح و تخصص دکتر اطلاع پیدا کنید.
از طرفی هم برای دریافت نوبت از پزشک متخصص عفونی می‌توانید به سایت دکتردکتر به آدرس drdr.ir مراجعه کنید.
بیماری‌هایی مانند سرطان معده، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و عفونت‌های گوارشی نیز از دیگر مواردی هستند که توسط دکتر گوارش و کبد بررسی و درمان می‌شوند. این متخصصان با دقت و تخصص خود به بررسی و مدیریت بیماری‌های پیچیده گوارشی پرداخته و به بیماران خود کمک می‌کنند تا سلامت خود را بازیابند.
اگر با مشکلات گوارشی یا کبدی روبرو هستید، مراجعه به یک متخصص گوارش و کبد ضروری است. این پزشکان با تجربه و دانش خود به شما کمک می‌کنند تا بهترین روش درمان را انتخاب کنید و از پیشرفت بیماری جلوگیری کنید.
آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضدانگل
آنتی بیوتیک‌ها به عنوان یک داروی موثر برای درمان اسهال تجویز می‌شوند. مصرف این داروها باید توسط پزشک انجام شود و از مصرف خودسرانه آن خودداری کرد. زیرا میزان دوز مصرفی اهمیت دارد.
پروبیوتیک‌ها
پروبیوتیک‌ها به عنوان باکتری‌های مفید شناخته می‌شوند که برای مبارزه با اسهال وارد روده خواهند شد. با تهیه پروبیوتیک‌های مناسب می‌توان اسهال را درمان کرد و آلرژی‌های غذایی را کاهش داد.
مصرف آب و مایعات
مصرف مقدار زیادی آب و سایر مایعات برای رفع اسهال کمک کننده هستند. برای درمان اسهال می‌توان از آب‌میوه‌های رقیق و بدون پالپ، آب گوشت، نوشیدنی‌های ورزشی و نوشابه‌های بدون کافئین استفاده کرد. این نوع نوشیدنی‌ها آب از دست رفته بدن را جبران می‌کنند و از عوارض دیگر جلوگیری خواهند کرد.
چه غذاهایی برای اسهال مفید هستند؟
برای برطرف کردن اسهال و سفت کردن مدفوع بهتر است که از غذاهای مفید استفاده کرد. از جمله مواد غذایی که برای دوران بروز اسهال مفید هستند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- موز؛ بپکتین موجود در این میوه آب اضافی در روده‌ها را جذب می‌کند تا به سفت کردن مدفوع کمک کند.
- سیب؛ به‌ویژه سیب‌های پخته‌شده که کم‌فیبرتر هستند.
- نان تست؛ نان سفید به دلیل فیبر کم می‌تواند مدفوع را سفت‌تر کند.
- گوشت گاو بدون چربی، ماهی و مرغ یا بوقلمون؛ این پروتئین‌ها به سفت کردن مدفوع کمک می‌کنند.
- سیب‌زمینی؛ بدون پوست مصرف شود تا فیبر آن کاهش یابد.
- رشته فرنگی؛ ماکارانی‌های ساده بدون سس‌های چرب و سنگین برای درمان اسهال مفید هستند.
به طور کلی برای درمان اسهال می‌توان از مواد غذایی و دارو استفاده کرد. اما نکته مهم این است که در صورت طول کشیدن اسهال برای چند روز متوالی نیاز است که به پزشک متخصص مراجعه کرد.
