سرگیجه (Dizziness) واژه ای است که اغلب برای تعریف دو احساس مختلف بیان می‌شود. تعریف دقیق از سرگیجه و چیزی که شما به آن سرگیجه می‌گویید بسیار مهم است، چراکه به شما و پزشکتان در شناسایی مشکل کمک می‌نماید. سرگیجه به دو نوع احساس سبکی سر و سرگیجه(دوران سر یا Vertigo) تقسیم می‌شود.
انواع سرگیجه
احساس سبکی سر،احساسی است که موقع رخ دادن آن شما فکر می‌کنید دارید می‌افتید و یا غش می‌کنید. هرچند شما احساس گیجی می‌کنید، اما احساس نمی‌کنید که شما و اطراف شما در حال حرکت اید. احساس سبکی سر معمولا با دراز کشیدن بهبود یافته و یا کاملا از بین می‌رود. اگر احساس سبکی سر شدید شده ممکن است باعث احساس غش کردن و یا سنکوپ شود. بعضی اوقات هنگام سرگیجه شما ممکن است، دچار حالت تهوع و یا استفراق شوید.
سرگیجه (دوران سر یا Vertigo)، احساسی از که شما در آن فکر می‌کنید خودتان یا اطرافتان در حال چرخیدن هستید. در سرگیجه شما ممکن است شما احساس چرخیدن، افتادن و یا کج شدن نمایید. زمانیکه شما دچار سرگیجه شدید می‌شوید، ممکن است احساس تهوع شدید و یا استفراغ به شما دست دهد. در این حالت ممکن است ایستادن و یا راه رفتن برای شما سخت بوده و یا احساس افتادن نمایید.
هرچند سرگیجه می‌تواند در همه افراد و همه سنین رخ دهد، اما بین بزرگسالان شایع تر می‌باشد.
احساس سبکی سر
این نوع از سرگیجه احساسی معمول می‌باشد. احساس سبکی سر معمولا بعلت بیماری و مشکل مهمی رخ نمی‌دهد. بعضی اوقات احساس سبکی سر در پی افت ناگهانی فشار خون، پس از بلندشدن ناگهانی از حالت درازکش و یا خوابیده، رخ می‌دهد. احساس سبکی سر می‌تواند دلایل متفاوتی از جمله:
آلرژی و حساسیت
بیماری از جمله سرماخوردگی و یا آنفلوانزا
استفراق، اسهال، تب و سایر بیماری ها که باعث از دست دادن آب بدن می‌شوند
تنفس عمیق یا سریع
اضطراب و استرس
استفاده از سیگار، الکل یا داروهای غیر قانونی و موادمخدر
یکی دیگر از عوامل جدی تری که می‌تواند باعث احساس سبک سر شود، خونریزی است. اکثر اوقات محل خونریزی و نوع درمان آن مشخص است، اما بعضی اوقات خونریزی مخفی بوده و شما متوجه آن نمی‌شوید. برای مثال خونریزی دستگاه گوارش یکی از این عوامل است که در گذر زمان باعث احساس سرگیجه و خستگی می‌شود. خونریزی شدید در قاعدگی هم می‌تواند باعث سرگیجه شود.
خیلی از داروها نیز می‌توانند باعث سرگیجه و احساس سبکی سر شوند.
سرگیجه (دوران یا vertigo)
سرگیجه یا دوران سر زمانی رخ می‌دهد که بین سیستم های مختلف عصبی بدن که مسئول حفظ تعادل شما هستند، همچون حس بینایی، اعصاب حسی، فشار روی پوست و بخش هایی از گوش داخلی درگیری وجود دارد. بعضی از دلایل شایع سرگیجه شامل:
اختلالات گوش داخلی همچون سرگیجه وضعیتی حاملهای خوشخیم (BPPV)، بیماری منیر (Meniere’s disease)، نوریت وستیبولار یا سایر مشکلات باشد.
آسیب دیدن گوش و یا سر
سردرد های میگرنی
کاهش جریان خون در به مرکز مغز
زمانیکه سرگیجه ناگهانی همراه با از دست دادن عملکرد یکی از نقاط بدن رخ دهد، می بایست سریع به بیمارستان مراجعه نمود چراکه این سرگیجه ممکن است علامت مشکلی جدی در مغز همچون سکته مغزی یا حمله ایسکمی گذرا (TIA) باشد.
الکل و بعضی از انواع داروها نیز می‌توانند باعث سرگیجه و یا احساس سبکی سر شوند. این دو مشکل می‌توانند حاصل:
مصرف زیاد دارو
اختلالات دارویی
سوءاستفاده و یا استفاده بیش از حد از بعضی از داروها
عواملی خطرزا
که خطر سرگیجه را افزایش می‌دهند، شامل:
افزایش سن، افراد بالای ۶۵ سال بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به سرگیجه هستند.
مصرف داروهای خاص، از جمله داروهای کاهنده فشارخون، داروهای ضدتشنج، داروهای آرام بخش و مسکن نیز خطر سرگیجه را افزایش می‌دهند.
سابقه ابتلا به سرگیجه، افرادیکه سابقه ابتلا به سرگیجه در گذشته را دارند، بیشتر در خطر تکرار سرگیجه هستند.
عوارض سرگیجه
سرگیجه می‌تواند باعث افتادن فرد و آسیب دیدن وی شود. همچنین سرگیجه هنگام رانندگی و یا کار با ماشین آلات سنگین نیز می‌تواند خطر زا باشد.
درمان خانگی سرگیجه و سبکی سر
احساس سبکی سر معمولا باعث نگرانی نیست مگر اینکه شدید باشد، بعد از مدتی برطرف نشود یا همراه با سایر عوامل همچون تپش قلب و یا غش باشد. احساس سبکی سر می‌تواند باعث افتادن و آسیب دیدن شود، برای جلوگیری از آسیب دیدن:
برای یک یا دوقیقه دراز بکشید. اینکار باعث جریان خون به مغز شما می‌شود. بعد از دراز کشیدن، بشینید و برای یک یا دوقیقه هم نشته باقی بمانید و سپس بلند شوید.
استراحت نمایید، چراکه احساس سبکی سر هنگام سرماخوردگی و یا آنفلوانزا غیرعادی نیست، با استراحت در این هنگام می‌تواند از احساس سبکی سر جلوگیری نماید.
از موادیکه برروی جریان خون تاثیر می‌گذارند همچون کافئین، تنباکو، الکل و مواد مخدر استفاده ننمایید.
زمانیکه آب بدن شما کاهش پیدا کرده مثلا هنگام اسهال، استفراغ یا تب مایعات مصرف نمایید.
اگر دچار سرگیجه شدید:
کاملا دراز نکشید، کمی خود را بالا نگه دارید، تا احساس چرخش بهبود یابد.
یواش حرکت نماید تا زمین نیفتید.
اگر هریک از موارد زیر اتفاق افتاد، به پزشک یا بیمارستان مراجعه نمایید:
دچار حالت تهوع و استفراق شدید و یا میزانش افزایش پیدا کرد.
درچار خشکی و کم آبی بدن شدید.
غش کردید.
علایم بیماری تان تا یک هفته پس از درمان خانگی بهبود نیافت یا شدیدتر شد.
پیشگیری از سرگیجه و سبکی سر
شما ممکن است بتوانید با اتخاذ روش های خاص جلوی بعضی از انواع سبکی سر را بگیرید، این روش ها شامل:
از رختخواب یا صندلی به آرامی بلند شوید.
قبل از بلندشدن از رختخواب کمی لبه تختخواب بنشینید.
آرام بنشینید و یا بلند شوید تا از تغییر جریان خون به مغز جلوگیری نمایید.
در بیشتر موارد سرگیجه (Vertigo) قابل پیشگیری نیست، اما بعضی از انواع سرگیجه بعلت آسیب دیدن سر رخ می‌دهند، پس با رعایت موارد زیر می‌توانید از آسیب دیدن سر جلوگیری کنید، این موارد شامل:
زمان رانندگی از کمربند ایمنی استفاده نمایید.
الکل و مواد مخدر و کافئین مصرف ننمایید.
هنگام موتور سواری از کلاه ایمنی استفاده ننمایید.
درون آبهای کم عمق یا ناآشنا شیرجه نزنید.
هنگام حرکت در تاریکی بخصوص برروی پله ها از چراق و نور مناسب استفاده نمایید.
