خشکی چشم و راه‌های درمان

خشکی چشم زمانی بروز می‌کند که چشم‌ها به اندازه کافی اشک تولید نمی‌کنند و اغلب بالا رفتن سن می‌تواند دلیل توقف روند تولید اشک چشم شود

خشکی چشم یکی از شایعترین ناراحتی‌های چشمی است که بیماران مبتلا را به مطب چشم‌پزشکی می‌کشاند. لازم به ذکر است که خشکی چشم ممکن است در همه گروه‌های سنی بروز کند، اما شیوع آن در افراد مسن‌تر بیشتر است. به علاوه این بیماری بیشتر زنان را مبتلا می‌کند.
علائم این بیماری شامل سوزش و خارش خفیف چشم در موقع انجام کارهای چشمی است که البته در موارد خیلی پیشرفته ممکن است منجر به سوراخ شدن قرنیه چشم شود. وظیفه اصلی اشک چشم مرطوب نگه داشتن و شست‌وشوی دائمی کره چشم و رساندن اکسیژن و مواد غذایی به قرنیه است. با هر نوبت پلک زدن لایه اشکی روی چشم گسترده می‌شود. اشک اضافی از طریق دو سوراخ کوچک در گوشه داخلی پلک‌ها به داخل بینی تخلیه می‌شود. 
به همین علت گریه کردن باعث آبریزش از بینی می‌شود. اشک چشم از سه لایه موکوسی عمقی، لایه آبکی میانی ولایه چربی سطحی تشکیل شده است. لایه موکوسی عمقی، لایه روی قرنیه و ملتحمه را می‌پوشاند و به پخش شدن لایه آبکی اشک در سطح چشم کمک می‌کند. لایه آبکی میانی، لایه‌ای است که قسمت اصلی اشک را تشکیل می‌دهد. بخش عمده -۹۸ درصد) این لایه از آب و بقیه آن از املاح و پروتئین‌ها تشکیل شده است.
قسمت عمده لایه آبکی اشک از غده اشکی ترشح می‌شود که در قسمت خارج و بالای کره چشم زیر پلک فوقانی قرار گرفته است. لایه چربی سطحی لایه‌ای است که از غده‌های موجود در لبه پلک ترشح می‌شود، روی لایه آبکی را می‌پوشاند و از تبخیر سریع این لایه جلوگیری می‌کند. 
● چه عواملی می‌تواند منجر به بروز خشکی چشم شود؟
۱-هر چه سن فرد بالاتر می‌رود از میزان ترشح لایه آبکی اشک کاسته می‌شود. 
به علاوه همانطور که در افراد مسن چربی پوست کمتر شده و پوست خشک می‌شود، در چشم نیز میزان ترشح چربی کمتر می‌شود و در نهایت مقدار آب بیشتری از لایه آبکی تبخیر می‌شود. افزایش تبخیر لایه آبکی اشک باعث ایجاد خشکی چشم در اکثر افراد مسن می‌شود.
۲-فاکتورهای محیطی می‌تواند یکی دیگر از دلایل خشکی چشم باشد. در محیط های گرم و خشک میزان تبخیر اشک چشم زیاد می‌شود. همچنین قرار گرفتن در معرض باد شدید و یا هوای سرد و خشک در ارتفاعات می‌تواند، باعث بدتر شدن خشکی چشم شود. استفاده از وسایل گرمازا مثل بخاری و شومینه و قرار گرفتن در معرض گرد و غبار و دود به خصوص دود سیگار از عواملی است که باعث تشدید خشکی چشم می‌شود. 
۳-کار کشیدن از چشم برای مدت طولانی نیز می‌تواند منجر به خشکی چشم شود. 
پلک زدن متناوب برای پخش شدن لایه اشک بر روی چشم ضروری است. در مواردی که فرد برای مدت طولانی به چیزی خیره شود و پلک نزند مثلاً در موقع کار با کامپیوتر، تماشای تلویزیون و یا مطالعه، خشکی چشم تشدید می‌شود.
۴-مصرف برخی از داروهای معمولی می‌توانند باعث کم شدن ترشح اشک و ایجاد خشکی چشم شود. مهمترین این داروها شامل داروهای ضد فشار خون، داروهای سرماخوردگی مانند آنتی هیستامین‌ها، داروهای ضد افسردگی، داروهای قلب، قرص‌های جلوگیری از بارداری و بسیاری از قطره‌های چشمی به خصوص داروهایی که برای درمان گلوکوم استفاده می‌شوند، هستند. 
۵-تغییرات هورمونی به علت تغییر در چربی لایه اشکی می‌توانند باعث خشکی چشم شود. عواملی چون یائسگی، بارداری و مصرف قرص‌های جلوگیری از بارداری به علت تغییرات هورمونی خشکی چشم را تشدید می‌کنند.
۶-ابتلا به بیماری‌های مختلف مثل بیماری‌های تیروئید و برخی از بیماری‌های سیستم ایمنی می‌تواند باعث بروز خشکی چشم شود.
۷-کمبودهای تغذیه‌ای نیز نقش مهمی در ابتلا به خشکی چشم دارد. کمبود ویتامین A می‌تواند به موارد شدید و خطرناک خشکی چشم منجر شود.
۸-استفاده از لنز تماسی یکی از علل شایع خشکی چشم است. این لنزها می‌توانند اشک را جذب کنند و باعث خشکی چشم شوند. - علائم مهم خشکی چشم کدامند؟ گرچه این بیماری خشکی چشم نامگذاری شده است، اما در اکثر مواقع فرد مبتلا احساس نمی‌کند که چشمش خشک شده، بلکه بیشتر افراد بدلیل سوزش و خارش و گاهی اشک ریزش چشم‌ها ابراز ناراحتی می‌کنند. شایعترین علائم خشکی چشم عبارت از سوزش و خارش چشم‌ها، احساس وجود جسم خارجی مانند شن ریزه در چشم، تاری دید که اغلب با پلک زدن برطرف می‌شود، قرمزی چشم، حساسیت به نورهای شدید، ریزش بیش از حد اشک و عدم تحمل لنز تماسی است. البته لازم به ذکر است که معمولاً این علائم در هر دو چشم ایجاد می‌شود.
شدت علائم در زمان‌های مختلف یکسان نیست و اغلب پس از قرار گرفتن در معرض باد و گرد و غبار، کار با کامپیوتر، تماشای تلویزیون یا مطالعه طولانی مدت تشدید می‌شود. - روش تشخیص خشکی چشم چیست؟ در صورتی که به علت وجود علائم فوق احتمال می‌دهید که مبتلا به خشکی چشم شده‌اید حتما با پزشک مشورت کنید. به یاد داشته باشید که خشکی چشم علاوه بر آن که احساس ناراحتی ایجاد می‌کند در صورتی که شدید باشد ممکن است باعث ایجاد لک قرنیه و کاهش دید دائمی شود. بعلاوه راه‌های اصلی تشخیص این بیماری بر عهده چشم پزشک است.
● شیوه‌های درمان خشکی چشم کدامند؟
۱-در طول روز مایعات کافی بنوشید.
این امر باعث مرطوب نگه داشتن بافت‌های بدن و از جمله سطح چشم می‌شود.
۲-در مواقعی که مدت زیادی کاری چشمی انجام می‌دهید، سعی کنید به صورت ارادی پلک بزنید. به صفحه مانیتور، تلویزیون یا کتاب خیره نشوید. هر ۵ تا ۱۰ دقیقه یک بار برای چند ثانیه پلک‌ها را ببندید.
۳-از قرار گرفتن در معرض گرد و غبار یا دود سیگار پرهیز کنید. در محیط های خشک و در هوای طوفانی تا جایی که امکان دارد از عینک آفتابی یا طبی استفاده کنید.
۴-در فصول سرد سال که از وسایل گرمازا در داخل منزل استفاده می‌کنید، حتما دستگاه بخور برای مرطوب نگه داشتن فضای اتاق داشته باشید. ۵. از مالیدن چشم ها با دست خودداری کنید. مالیدن چشم ها باعث تحریک بیشتر و در نتیجه تشدید علائم بیماری می‌شود. همچنین با توجه و دقت کافی سعی کنید علائمی را که باعث تشدید خشکی چشم می‌شوند، پیدا کرده و از آنها پرهیز کنید. در صورتی که اقدامات بالا نتواند در درمان موثر باشد، باید با تجویز و زیر نظر پزشک متخصص از درمان‌های دارویی کمک گرفت. 
ممکن است در این موارد پزشک استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی، پمادهای چشمی و مصرف آنتی بیوتیک خوراکی را توصیه کند. در شرایط حاد نیز احتمالا بیماری نیاز به جراحی پیدا خواهد کرد.