فتق دیسک یکی از مشکلات شایع اسکلتی - عضلانی در ستون فقرات است که بر اثر آن فرد توانایی حرکت خود را از دست می‌دهد. در میان مهره‌های ستون فقرات دیسک‌هایی قرار دارد که حرکت مهره‌ها را تسهیل می‌کند و وظیفه آن حمایت از مهره‌ها است. دیسک بین مهره‌ای از یک ساختار نرم و ژلاتینی تشکیل می‌شود که پوششی غضروفی و سفت آن را احاطه می‌کند. زمانی که بافت ژلاتینی دیسک از دل بافت سخت و غضروفی خارج می‌شود و بیرون می‌زند به اصطلاح فتق یا پارگی دیسک اتفاق می‌افتد.
از آنجایی که دیسک ستون فقرات در نزدیکی نخاع قرار دارد بیرون زدگی دیسک می‌تواند بر روی نخاع فشار وارد کند و علائمی چون ضعف درد و بی‌حسی در کمر و حتی بازوها و پاها را به وجود آورد. تمامی این مسائل به ناحیه بیرون زدگی دیسک و میزان این مشکل بستگی دارد.
فتق دیسک چیست؟
فتق دیسک یا پارگی دیسک کمر به حالتی اطلاق می‌شود که دیسک بین مهره‌ای ستون فقرات از حالت طبیعی خود خارج شود. بین هر دو مهره ستون فقرات یک دیسک قرار دارد که از دو لایه ژلاتینی و غضروفی تشکیل می‌شود. زمانی که دیسک ستون فقرات از جایگاه خود بیرون می‌زند می‌تواند به نخاع و ستون فقرات کمر فشار وارد کند، در این حالت دیسک خارجی بیرون می‌زند و پاره می‌شود و مواد دیسک داخلی به بیرون می‌رسد. بر اثر این اتفاق دیسک کمر به وجود می‌آید که منجر به کاهش انعطاف پذیری کمر می‌شود.
علائم فتق دیسک چیست؟
شایع‌ترین علائم فتق دیسک که با توجه به میزان آسیب دیدگی در هر فردی متفاوت است، عبارت است از:
- درد در ناحیه کمر که می‌تواند به گردن، بازو، پشت، باسن و لگن گسترش پیدا کند. درد پارگی دیسک کمر می‌تواند با انجام فعالیت‌های بدنی تشدید یابد.
- سوزش و ضعف پا خصوصاً در ناحیه ران، ساق و مچ پا که ناشی از ایجاد فشار مضاعف بر روی کمر است.
- احساس سوزش و یا سوزن سوزن شدن در کمر و کل پا
- کاهش توانایی حرکتی فرد
- بی‌اختیاری در ادرار و مدفوع
دلایل ایجاد فتق دیسک
عوامل مختلفی می‌تواند منجر به بیرون زدگی دیسک کمر شود. در ادامه برخی از دلایل ایجاد فتق دیسک را برای شما بیان می‌کنیم.
- افزایش فشار: برخی از کارها می‌توانند بر روی دیسک‌های کمر فشار وارد کنند و این دیسک را از حالت طبیعی خارج کند. از جمله جابجایی اجسام سنگین، تغییر جهت ناگهانی بدن، انجام حرکات تکراری، چاقی و اضافه وزن.
- تغییرات طبیعی: عواملی هستند که به صورت طبیعی اتفاق می‌افتند و فرد در این عوامل تاثیری ندارد. با این وجود نیز این عوامل می‌تواند بر روی جایگاه دیسک بین مهره‌ای تاثیر بگذارد و آن را از جای خود خارج کند. از جمله افزایش سن، کاهش انعطاف پذیری بدن و کاهش قدرت دیسک.
- آسیب‌دیدگی: در این مورد نیز فرد دخالتی ندارد و بر اثر اتفاق‌های ناگهانی ممکن است دیسک ستون فقرات بیرون بزند و بیرون‌زدگی دیسک رخ دهد. از جمله این آسیب‌ها می‌توان به تصادف، سقوط از ارتفاع و ضربه به کمر اشاره کرد.
- بیماری‌های زمینه‌ای: برخی از بیماری‌ها ممکن است بر روی ستون فقرات علی‌الخصوص دیسک‌های این ناحیه تاثیر بگذارد و شرایط طبیعی آنها را به خطر بیندازد. از جمله این بیماری‌ها شامل آرتریت‌روماتوئید، استئوپروز و بیماری‌های مادرزادی ستون فقرات است.
- عوامل ژنتیکی: ژنتیک و سابقه خانوادگی نیز می‌تواند بر روی ابتلا به فتق و پارگی دیسک کمر تاثیر بگذارد.
تشخیص بیرون‌زدگی دیسک کمر
برای تشخیص فتق دیسک باید به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید. پزشک در ابتدا علائم بالینی شما را بررسی و ارزیابی می‌کند. همچنین شما باید شرح حال دقیقی از علائم و نشانی‌های بیماری خود در خصوص درد، کاهش دامنه حرکتی و تغییرات حسی که دارید به پزشک ارائه کنید.
در صورت وجود شک نسبت به بیرون زدگی و پارگی دیسک کمر، ممکن است پزشک انجام تصویربرداری‌های زیر را برای شما تجویز کند.
- تصویربرداری با اشعه ایکس
- ام‌آرآی
- سی‌تی اسکن
با استفاده از این تصویربرداری‌ها میزان دقیق فتق و پارگی دیسک به همراه محل دقیق آن مشخص می‌شود.
درمان فتق دیسک
درمان فتق دیسک می‌تواند بسته به علائم و میزان درگیری عصب کمر به دو روش غیر جراحی و جراحی انجام شود که در ادامه به این موارد می‌پردازیم.
درمان غیر جراحی فتق دیسک
به دلیل مزایای که روش‌های غیر جراحی نسبت به روش‌های جراحی برای درمان مشکلات دیسک ستون فقرات دارد معمولاً از این روش‌ها استفاده می‌شود. برخی از روش‌های درمان بدون جراحی دیسک عبارتند از:
- دارو درمانی: با استفاده از داروهای استروئیدی و غیراستروئیدی التهاب مفاصل کمر کاهش می‌یابد و فشار از روی دیسک بین مهره‌ای برداشته می‌شود. این داروها نقش مسکن را نیز ایفا می‌کند و درد بیمار را کاهش می‌دهد.
- فیزیوتراپی: فیزیوتراپی یک روش درمانی برای تقویت عضلات و ماهیچه‌های کمر است. فیزیوتراپی همچنین انعطاف پذیری کمر را افزایش می‌دهد و با تقویت عضلات کمر فشار را از روی دیسک‌ها کم می‌کند.
- کایروپراکتیک: در روش کایروپراکتیک برای درمان فتق دیسک‌های برآمده و بیرون زده، دیسک را با استفاده از نیروی کنترلی و سریع دست به جایگاه اصلی خود باز می‌گردانند و درد فرد را کاهش می‌دهند.
- طب سوزنی: طب سوزنی نیز یک درمان موثر برای انواع مشکلات دیسک بین مهره‌ای است. در این روش سوزن‌های نازکی را در عضلات نواحی ستون فقرات وارد می‌کنند.
روش جراحی
اگر هیچ یک از روش‌های فوق برای درمان فتق و پارگی دیسک کمر موثر نباشد، پزشک ناچاراً مجبور به انجام جراحی دیسک کمر می‌شود. روش جراحی می‌تواند عوارض زیادی برای فرد بر جا گذارد و شامل روش‌های دیسککتومی و لامینکتومی است.
عوارض پارگی دیسک
اگر نسبت به درمان مشکلات دیسک کمر اقدام نکنید، می‌تواند عوارض زیادی برای شما بر جا بگذارد. از جمله شایع‌ترین عوارض فتق دیسک عبارت است از:
- مشکلات سیاتیک
- ضعف و سوزش اندام تحتانی
- محدودیت حرکتی
- کاهش انعطاف پذیری ستون فقرات
- ضعف عضلانی
- بی‌حسی پاها
- اختلال روده
- پارگی کانال نخاع
- فلج عضلات
درمان فتق دیسک در کلینیک پیشگام
کلینیک پیشگام یکی از تخصصی‌ترین کلینیک‌ها در حوزه درمان انواع مشکلات ستون فقرات است. با مراجعه به این کلینیک می‌توانید جهت درمان بدون جراحی دیسک از خدمات آن استفاده نمایید. در این کلینیک ابتدا مشکلات دیسک بین مهره‌ای شما مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و سپس روش موثر درمان این مشکل برای شما اتخاذ می‌شود.
