بیماری آلزایمر یا دمانس (Alzheimer’s disease)، یک اختلال مغزی مزمن پیشرونده و ناتوان کننده است که با تأثیرات عمیق بر حافظه (memory)، هوش (intelligence) و توانایی مراقبت از خود (self-care) همراه است. این بیماری با مشکلاتی در تکلم (speech)، انجام فعالیت‌های حرکتی (motor activities)، شناخت مناظر (visual perception) یا شناخت افراد آشنا (familiar faces)، اختلال در عملکرد برنامه‌ریزی (planning)، نوآوری (innovation)، سازمان‌دهی (organization) و استدلال انتزاعی (abstract reasoning) همراه می‌شود.
میزان شیوع بیماری آلزایمر (Alzheimer’s disease) پس از سن 65 سالگی به ازای هر 5 سال، دو برابر می‌شود. به طوری که تا حدود 50 درصد از سالمندان بالای 85 سال در جامعه به این بیماری مبتلا هستند.
تا 40 درصد از بیماران مبتلا به آلزایمر (Alzheimer’s disease) سابقه خانوادگی مرتبط با این بیماری را دارند، و در برخی موارد، یک جهش ژنی (genetic mutation) در روند بیماری دخیل است.
افزایش سن، مهم‌ترین عامل خطر ابتلا به بیماری آلزایمر است. برآورد شده است که تا سال 2050، تعداد چهل و پنج میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری آلزایمر مبتلا خواهند شد.
علائم بیماری الزایمر
معمولاً فقدان حافظه، اولین علامتی است که ظاهر می‌شود؛ با این حال، حافظه دور، عملکرد بهتری نسبت به حافظه نزدیک دارد. اختلال در تفکر انتزاعی به شکل کاهش ظرفیت تصمیم‌گیری، تمایز قائل شدن و به دلیل آوردن منطقی آشکار می‌شود. همچنین، کاهش در کنترل تکانه‌های پرخاشگری، تغییرات شخصیتی، اختلال خلقی، عدم تعادل هیجانی به شکل غمگینی، ناراحتی، حالت‌های پرخاشگری و تهاجم یا سرخوشی بی‌دلیل و نامناسب همراه با هذیان و توهم ظاهر می‌شوند.
از سوی دیگر، مشکلات ارتباطی در این بیماران بسیار شایع است، و همین امر باعث می‌شود که آنها نتوانند منظور خود را به درستی تفهیم کنند. اینجاست که نقش و اهمیت پرستاران سالمند در مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر به ویژه مشهود می‌شود.
آیا آلزایمر یک ببماری ژنتیکی است؟
به تازگی، یک مطالعه در کشور آمریکا انجام شده است که این نگرش را که برخی از افراد نسبت به دیگران در مقابل بیماری آلزایمر مقاوم‌تر هستند توجیه می‌کند. این تحقیق توسط محققان در بیمارستان عمومی ماساچوست و وابسته به دانشگاه هاروارد (MGH) با همکاری دانشگاه آنتیوکیا، موسسه تحقیقات چشم Schepens ماساچوست و انستیتوی آلزایمر انجام شد.
بر اساس گفته محققان، برخی از افراد که به دلیل یک جهش ژنی به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند، نشانه‌های بیماری را خیلی زودتر نمایان خواهند کرد و برعکس، هسته ژنی برخی دیگر از افراد، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر بیماری‌های مرتبط با ازترکیب ذهنی کاهش می‌دهد.
اخیراً، یک مطالعه در کشور آمریکا انجام شده است که این دیدگاه را که انتخاب طبیعی به عنوان نیرویی تصور می‌شود که سازگاری موجودات زنده با محیط اطراف خود را شکل می‌دهد، رد می‌کند. این پژوهش توسط محققان دانشگاه هاروارد انجام شده است و نشان داده است که انتخاب‌ها در سطح نورون‌ها و سلول‌ها پس از تقسیم‌سلولی نقش مهمی در ظهور بیماری آلزایمر ایفا می‌کنند.
محققان افزوده‌اند که با افزایش سن، میتوکندری‌ها موجود در سلول‌ها کمتر انرژی تولید می‌کنند و میتوکندری‌ها با DNA خود هم‌زیستی ایجاد می‌کنند. میتوکندری‌ها انرژی سلولی را از طریق مواد مغذی مانند گلوکز تولید می‌کنند.
آنچه ممکن است فرد را به سمت آلزایمر سوق دهد، تحریک مسیر متابولیکی به همراه استرس چشمی و عاطفی است. بیماری‌هایی مانند سکته مغزی یا افسردگی عمدتاً به علت وارد شدن استرس اضافی بر سلول‌های عصبی ایجاد می‌شوند. برخی از سلول‌های عصبی از بین می‌روند و برخی دیگر عملکرد خود را از دست می‌دهند و به نوعی در این رقابت برنده می‌شوند. سلول‌های عصبی سالم به دنبال ایجاد رقابت از بین می‌روند، زیرا سلول‌های عصبی دچار اختلال می‌شوند.
در این زمینه، تدابیری وجود دارد که می‌تواند تا حد زیادی این فرآیند نابودی را کاهش دهد. مداخلاتی مانند ورزش، داروها و مکمل‌های مغزی می‌توانند به حفظ عملکرد سلول‌های عصبی سالم کمک کنند.
در صورتی که دچار افت فشار خون هستید، باید به دقت فشار خون خود را با داروها و رژیم غذایی کنترل کنید و ورزش را به روزی بگیرید. همچنین، رژیم غذایی کم‌کالری و سالمی را رعایت کنید تا روند بروز آلزایمر حتی در صورت وجود سابقه خانوادگی، کند و یا حداقل فرآیند پیشرفت آن به حداقل برسد. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که رژیم غذایی سالم قلبی، به عبارت دیگر رژیم غذایی غنی از ماهی‌ها، مغزها، سبزیجات، میوه‌ها، غلات و حبوبات می‌تواند تأثیرات محافظتی در برابر آلزایمر داشته باشد.
در اوایل بیماری آلزایمر، افت حافظه و به خصوص حافظه کوتاه‌مدت رخ می‌دهد. به عنوان مثال، فراموش کردن مکالمات اخیر یا پرسیدن مکرر یک سوال مشابه رایج است. نوسانات خلقی، قضاوت ضعیف، تغییر در ظاهر مانند بهداشت نامناسب فردی، پوشیدن لباس‌های کثیف و سردرگمی در مورد کارهایی که قبلاً انجام می‌داده است، در بیماران مبتلا به آلزایمر مشاهده می‌شود. در ابتدا، اگر نشانه‌های آلزایمر مشاهده شود، سالمند باید توسط یک پزشک متخصص اعصاب معاینه شود و مشکلات بهداشتی دیگری مانند مشکلات تیروئیدی یا عدم تعادل الکترولیت‌ها بررسی شود.
تشخیص آلزایمر براساس معیارهای بالینی است و تست تشخیصی خاص و ویژه‌ای برای بیماری آلزایمر وجود ندارد. آلزایمر یک بیماری پیشرونده است، اما پیشرفت آن در هر فرد متفاوت است. نرخ بقای بیماران عمدتاً 3 تا 9 سال است، اما بیمارانی هم دیده شده‌اند که تا 20 سال هم عمر کرده‌اند.
مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر امری مشکل است و نیاز به برقراری تعادل بین تلاش برای بهینه‌سازی استقلال بیمار و قبول مسئولیت مراقبت از بیمار است، به عنوان مثال، بیمار ممکن است کارهای خود را به خاطر نیاورد که می‌توان از یادداشت برای توجه به بیمار استفاده کرد.
مراقبت از سالمند مبتلا به آلزایمر
بسیاری از بیماران مبتلا به آلزایمر در خانه خود احساس آرامش می‌کنند، زیرا محیط آشنا برای مراقبت از این بیماران مناسب است و پرستاران متخصص در انجام فعالیت‌های روزمره مانند بهداشت فردی، آمادگی ذهنی و روانی، انتقال و جابجایی بیماران تخصص دارند. از طرفی، این سالمندان به دلیل زمانی که با زوال عقلی و فراموشی مواجه می‌شوند، در مواقعی نیاز به کمک در پوشیدن لباس دارند. در مقاله پوشاندن لباس برای سالمندان، تکنیک‌هایی در ارتباط با این مسئله مورد بحث قرار گرفته است.
همانطور که بیماری آلزایمر پیشرفت می‌کند، بیمار ممکن است قادر به صحبت کردن، راه رفتن و تشخیص دیگران نباشد. در این مرحله، مناسب است پرستار متخصص آموزش دیده به عنوان مراقب، از وی مراقبت کند تا مراقبت‌های روتینی نظیر کنترل درد، تحویل دارو و تغذیه لوله‌ای و تزریقی در ساعات مشخص انجام شود. پرستار می‌تواند به خانواده بیماران نیز در تطابق با وضعیت فعلی کمک کرده و مشاوره‌های لازم را ارائه دهد.
مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر یا هر نوع زوال عقلی می‌تواند کاری طولانی مدت و استرس‌زا باشد. با این حال، از آنجایی که در حال حاضر هیچ درمان موثری برای آلزایمر و زوال عقل وجود ندارد، مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر بدون شک بیشترین تأثیر را در کیفیت زندگی فرد بیمار ایجاد می‌کند.
مراقبت و پرستاری از شخصی که مبتلا به آلزایمر شده است، ممکن است تجربیات ناخوشایندی را به همراه داشته باشد. فرد مبتلا به آلزایمر گاهی رفتارهای آزاردهنده، ناخودآگاه و ناراحت‌کننده از خود نشان می‌دهد که ممکن است باعث عصبانیت، اندوه و ناراحتی مراقبین بیماران آلزایمری شود. در این خصوص معمولاً خانواده هایی که دارای سالمند مبتلا به آزایمر هستند، از پرستاران سالمند در این خصوص یاری می طلبند.
منیع: سایت زندگی برتر ( https://zendegiebartar.com/ )
