چگونگی مراقبت از نوزاد و کودک از بدو تولد تاثیر زیادی در سلامتی او در ماه ها و سال های بعد می گذارد. انتظار می رود کودکی که از همان ابتدا با روش های علمی و درست تحت مراقبت بوده در آینده نیز بدن سالمی را داشته باشد. بند ناف یا umbilical cord قسمت مهمی از بدن نوزاد در هنگام تولد است. رعایت نکاتی در مورد چگونگی مراقبت از آن می تواند نقش بسزایی در سلامت کودک طی ماه های ابتدایی تولد ایفا کند. جنین در شکم مادر مواد غذایی و اکسیژن را از طریق جفتی که به دیواره داخلی رحم متصل است دریافت می کند. بند نافی که از طریق یک شکاف به بدن نوزاد متصل است تنها راه ارتباطی جفت و جنین در داخل رحم می باشد. اندکی پس از به دنیا آمدن بند ناف از قسمت نزدیک به بدن نوزاد طی یک عمل ساده بریده می شود. در این وبلاگ کلینیک ختنه نوزادان تهران در این خصوص توضیح خواهیم داد.
زمان افتادن بند ناف
هفت تا 21 روز پس از تولد بند ناف خشک و از بدن نوزاد جدا می شود. اصطلاحا به آن افتادن بند ناف می گویند. پس از جدا شدن بند ناف از بدن نوزاد، زخم کوچکی ایجاد می شود که امری طبیعی می باشد. مشاهده مقداری خون در پوشک نوزاد نیز تا چند روز امری جدی نخواهد بود.
ممکن از حتی پس از افتادن بند ناف مقداری مایع شفاف یا زرد و یا پوست مرده در محل افتادن بند ناف مشاهده شود که پس از چند روز برطرف می شود. در حالت کلی قسمت بند ناف، بدلیل دارا نبودن عصب در هیچکدام از مراحل با درد همراه نیست. تنها زمانی لازم است به پزشک مراجعه شود که خونریزی مداوم و غیر عادی مشاهده شود.
مراقبت هایی که پرستار و مادر باید بدانند
قبل از جدا شدن بند ناف نکاتی لازمست که از آن اطلاع داشته باشیم :
•به هیچ عنوان به بند ناف نوزاد نباید دست زد.
•باید همیشه آن را تمیز و خشک نگه داشت.
•کودک را در وان آب نذارید و برای تمیز نگه داشتن محل از ابر یا اسفنج نم دار استفاده کنید.
•اجازه دهید بند ناف نوزاد خودش بیفتد و عجله ای نداشته باشید.
•در گذشته پزشکان توصیه می کردند برای خشک شدن سریع بند ناف آن را با الکل تمیز کنید، اما این نظریه بدلیل آسیب های الکل برای پوست نوزاد نسخ شده است.
•مراقب باشید لبه پوشک روی ناف قرار نگیرد و آسیبی به آن وارد نکند.
•اگر به دلیل اجابت مزاج مقداری مدفوع بر روی بندناف ریخت با آب و صابون به آرامی شستشو دهید.
•بند ناف را از نظر عفونت همواره بررسی کنید و اگر متوجه عفونت شدید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
•در هوای گرم سعی کنید از یک بلوز یا پوشش گشاد برای نوزاد استفاده کنید تا هوا بخوبی از زیر لباس رفت و آمد کند.
•در صورتیکه بند ناف خیس شد با پارچه ای نازک یا گوش پاک کن آنرا خشک کنید، از مالش یا نوازش آن بپرهیزید.
مراقبت های پس از جدا شدن بند ناف نوزاد
•پس از افتادن بند ناف همچنان آن ناحیه را خشک و تمیز نگه دارید.
•مشاهده پوسته ای بروی بند ناف نوزاد امری طبیعی می باشد. ام اگر پوست روی معده نوزاد شما قرمز شد یا بصورت مداوم تب می کند و ترشح غیر طبیعی را متوجه شدید، به پزشک مراجعه نمایید.
•ممکن است بافت برجسته قرمز رنگی بر روی ناف نوزاد مشاهده شود که به آن برجستگی گرانولوم ناف گفته می شود. اگر این برجستگی پس از یک هفته برطرف نشد با پزشک در میان بگذارید.
•در بسیاری از موارد حدس هایی در مورد شکل نهایی ناف کودک زده می شود، که در این مورد بهتر است برای دیدن آن صبر کنید. برخلاف تصور عامیانه، دانستن این نکته ضروری است که شکل ناف کودک هیچ ارتباطی با نحوه بریدن آن توسط پزشک ندارد.
•در گذشته با دیدن بیرون زدگی در ناف نوزاد پس از افتادن آن سکه ای را روی آن قرار می دادن تا بیرون زدگی به داخل برود. این امر برای سلامتی نوزاد خطرناک است و ممکن است عوارضی را به دنبال داشته باشد، از انجام این کار بشدت پرهیز کنید.
نحوه شستشوی نوزاد قبل از افتادن ناف
در مورد دفعات شستشوی نوزاد خود حتما با پزشک مشورت کنید، بدلیل حساس بودن پوست نوزاد نیازی به شستشوی هر روزه نیست. در هر صورت برای اسحمام کودک قبل از افتادن ناف :
•یک حوله حمام تمیز را در قسمت گرم خانه روی زمین پهن کنید.
•نوزاد را برهنه بر روی آن قرار دهید.
•با پارچه ای تمیز و نم دار بدون برخورد با بندناف دیگر قسمت های بدن را به آرامی تمیز کنید.
چه علائمی خطرناک است
بند ناف نوزاد در حالت عادی تمیز و بدون بو می باشد. پس از گذشت سه روز شروع به خشک شدن و افتادن می کند. با مشاهده این علائم سریعا به پزشک مراجعه نمایید:
•خونریزی زیاد و غیر طبیعی
•تب یا بی حالی نوزاد
•استشمام بوی بد از ناحیه ناف
•چرک کردن ناف
•وجود ورم و قرمزی در ناف و اطراف آن
•گریه کردن نوزاد در صورت لمس اطراف بند ناف
ذخیره سازی بند ناف در بانک سلول های بنیادین
امروزه به دلیل پیشرفت علم و تکنولوژی، امکان ذخیره سازی سلول های بنیادین از طریق بندناف فراهم شده است. خون موجود در بند ناف حاوی سلول های بنیادین است. به مانند سلول های بنیادین خون ساز مغز استخوان، سلولهای بنیادین بند ناف به موارد زیر تقسیم می-شوند:
•گلوبولهای سفید، که نقش فعالی در سیستم ایمنی بدن دارند.
•گلوبول های قرمز، که حامل اکسیژن و رساندن آن به تمای نقاط بدن هستند.
•پلاکت، کمک به انعقاد خون
همچنین این سلول ها توانایی تولید سلول های دیگر و در هنگام جراحت وظیفه ی ترمیم و نگهداری سلولها را برعهده دارند. پس در صورتی که توانایی ذخیره سازی این سلول ها را داشته باشیم در آینده منبعی سرشار از سلول های بنیادی را در اختیار داریم که در بیماری هایی که منشا خونی دارند و اختلال در فعالیت مغز و استخوان و همچنین ضعف سیستم ایمنی بدن به ما کمک رسانی کند.
امروزه مراکزی در اکثر نقاط کشور وجود دارد که وظیفه نگهداری از بند ناف یا همان سلول های بنیادی را برعهده دارند.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب گفته شده چگونگی مراقبت از بندناف از اهمیت بسزایی برخوردار است، که رعایت آن ها می تواند به سلامتی کودک در ماه های ابتدایی تولد کمک شایانی بنماید. لازم است با رعایت این موارد و پرهیز از انجام کارهای خودسرانه به سلامت کودک خود هرچه بیشتر کمک نماییم.
