کارشناسان بهداشتی مجموعه‌ای از علائم جسمی را شناسایی کرده‌اند که در زنان مبتلا به سرطان تخمدان رخ می‌دهند و ممکن است نشانه‌های هشداردهنده اولیه برای این بیماری باشند. این علائم بسیار معمول و شایع هستند و اغلب زنانی که آنها را بروز می‌دهند، مبتلا به سرطان تخمدان نیستند. اما برای زنان مبتلا به سرطان تخمدان، امید این است که اطلاع بیشتر در مورد این علائم، به تشخیص زودرس و درمان بیماری منتهی شود.
جامعه سرطان آمریکا و جامعه متخصصان سرطانهای زنان آمریکا بر چهار علامت زیر به عنوان علائمی که در زنان مبتلا به سرطان تخمدان شایع‌ترند، تاکید دارند:
- آروغ زدن وافزایش اندازه شکم
- درد شکم یا لگن
- اشکال در غذا خوردن و احساس سیری زودرس
- تکرر و فوریت ادرار
بر این اساس، هر زنی که یک یا تعداد بیشتری از علائم بالا را تقریبا هر روز، برای مدت چند هفته تجربه می‌کند، باید به یک پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کند تا مورد معاینه لگنی (تصویربرداری از لگن) قرار گیرد.
اگر معاینه لگنی فرد مشکوک بود، معمولا به دنبال آن از روش سونوگرافی از راه واژن و احتمالا اندازه‌گیری خونی یک شاخص سرطان به نام CA-۱۲۵ استفاده می‌شود.
پژوهش‌ها نشان داده است که بسیاری از زنانی که دچار سرطان تخمدان هستند، مدت‌ها پیش از تشخیص سرطان، از علائمی که در بالا ذکر شد، شکایت داشته‌اند، اما این علائم را یا نادیده گرفته‌اند یا به بیماری‌های دیگر نسبت داده‌اند.
چهار علامتی که ذکر شد در بسیاری از بیماری‌های دیگر مانند اختلالات قاعدگی، سندرم روده تحریک پذیر و عفونت‌های مثانه بروز می‌کنند.
اما اگر چنین علائمی بدون سابقه قبلی بروز کنند، برای چند هفته ادامه پیدا کنند، و در طول زمان بدتر شوند، ممکن است نشانه سرطان تخمدان باشند.
به دلیل آنکه پزشکان پیش از آنکه دستور انجام آزمایشی برای تشخیص سرطان تخمدان را بدهند، تصویر برداری شکمی یا روش های تشخیصی گوارشی را توصیه می کنند، در برخی بیماران، تشخیص معمولا حداقل چهار ماه به تاخیر می افتد.
چطور از سرطان تخمدان جلوگیری کنیم؟
سرطان تخمدان به علت تشخیص دیررس آن از جمله سرطانهای مرگبار در زنان است، اما با انجام اقداماتی می‌توان خطر ابتلا به این سرطان را کاهش داد.
راه های زیر به کاهش ابتلا به سرطان تخمدان کمک می کند، گرچه تضمین صددرصدی هم در این مورد ایجاد نمی‌کند:
۱- قرص‌های ضدبارداری خوراکی: مصرف قرص‌های ضدبارداری خوراکی می‌تواند ۴۰ تا ۵۰ درصد خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش دهد. این کاهش خطر به خصوص پس از پنج سال مصرف این قرص‌ها چشمگیرتر می‌شود. به طور کلی هر چه طول مدت مصرف این قرص‌ها بیشتر باشد، اثر محافظتی آنها در برابر سرطان تخمدان بیشتر می شود.
۲- تغییرات رژیم غذایی و ورزش: بسیاری از کارشناسان برای کمک به پیشگیری از سرطان تخمدان خوردن غذای کم‌چرب، پرفیبر و کاهش مصرف گوشت قرمز و اجتناب از مصرف الکل را پیشنهاد می‌کنند. بررسیها نشان داده‌اند رژیم غذایی کم‌چرب که دست کم برای چهار سال ادامه داشته باشد، می‌تواند خطر سرطان تخمدان را کاهش دهد.
به علاوه انجام ورزش دست کم سه بار در روز، برای پایین نگه داشتن میزان چربی بدن نیز به پیشگیری سرطان تخمدان کمک می‌کند.
در افراد ۱۸ ساله و بالاتر که نمایه توده بدنی یا BMI بیشتر از ۲۵ باشد، خطر سرطان تخمدان بالا می‌رود.
۳- بارداری و شیردهی از پستان: گرچه نباید تصمیم به بچه‌دار شدن را بر مبنای کاهش خطر سرطان تخمدان گرفت، اما بررسیها نشان داده‌اند که در زنانی که باردار شده‌اند نسبت به زنانی که باردار نشده‌اند، خطر سرطان تخمدان ۳۰ تا ۶۰ درصد کاهش می‌یابد. همچنین اگر اولین فرزند یک زن قبل از ۳۰ سالگی او به دنیا آمده باشد، این خطر بیشتر کاهش می‌یابد و با هر بارداری بعدی این خطر بیشتر کاهش می‌یابد.
به نظر می‌رسد شیردهی از پستان نیز اثر محافظتی در برابر سرطان تخمدان داشته باشد.
۴- مشاوره ژنتیک: در صورتی که زنی سابقه خانوادگی مبنی بر داشتن ژن‌های مربوط به افزایش خطر سرطان تخمدان را داشته باشد، مشاوره ژنتیک توصیه می‌شود.
در این مورد، فرد پیش از انجام آزمایش ژنتیکی باید در مورد منافع و مخاطرات این آزمایش‌ها با پزشک خود مشورت کند. یک آزمایش منفی ممکن است باعث آسودگی خاطر زن شود، اما مثبت بودن آن هم ممکن است تشویش خاطر او را باعث شود.
۵- بستن لوله‌ها: بستن لوله‌ها یک عمل جراحی است که در آن لوله‌های فالوپ (لوله‌های رحمی) بسته می شوند. در زنانی که پس از بچه‌دار شدن لوله‌های‌شان را بسته‌اند، خطر سرطان تخمدان کاهش پیدا می‌کند، هر چند که علت این اثر محافظتی به طور دقیق مشخص نیست.
۶- برداشتن تخمدان: اگر زنی بالای ۴۰ سال دارد و به علت یک بیماری غیرسرطانی مانند فیبروئیدهای رحمی باید تخمدان‌هایش برداشته شود، ممکن است تصمیم بگیرد، ضمن این عمل، تخمدان‌هایش را هم بردارد تا احتمال ابتلا به سرطان تخمدان در او کاهش یابد.
انجام این عمل را که به آن تخمدان‌برداری پیشگیرانه می‌گویند، مورد اختلاف بوده است، زیرا ممکن است باعث یائسگی زودرس در زنان قبل از سن یائسگی شود.
تخمدان‌برداری پیشگیرانه معمولا برای زنانی توصیه می‌شود که تعداد بچه‌های‌شان کامل است و سابقه خانوادگی قوی ابتلا به سرطان تخمدان دارند. توجه داشته باشید که حتی برداشتن تخمدان، تضمین‌کننده صدردرصد پیشگیری از سرطان تخمدان نیست، زیرا این سرطان ممکن است از سلول‌های پوشاننده حفره لگن منشا بگیرد.
