چشم ها نیز مانند تمام ارگان های بدن برای فعالیت به جریان خون غنی از اکسیژن نیاز دارند. یکی از این بافت های حیاتی چشم شبکیه است که در پشت چشم قرار دارد.شبکیه نقش حیاتی در ارسال سیگنال های بینایی به مغز دارد و حاوی شریان ها و وریدهای کوچک و بزرگی است که خون را به قلب می فرستند و از قلب می گیرند.این خون برای بینایی حیاتی است و انسداد رگ های خونی شبکیه نهایتا می تواند بر بینایی تاثیر گذارد و به نابینایی منجر شود.
***سکته چشمی چیست؟
در جریان یک سکته چشمی ، رگ های شبکیه یا شریان ها آنطور که باید کار نمی کنند؛ این شریان ها به واسطه یک لخته خونی و یا باریک شدن رگ های خونی مسدود می شوند.
درست مانند سکته مغزی که جریان خون به مغز کاهش می یابد یا قطع می شود، در هنگام سکته چشمی نیز شبکیه ها تامین خونی خود را از دست می دهند. در این هنگام خون و مایع در شبکیه نشت می یابند و باعث التهاب می شوند. در این زمان شبکیه و دید فرد هر دو به سرعت آسیب می بینند.
سکته های چشمی بسته به رگ خونی که تحت تاثیر قرار می گیرد چند نوع مختلف دارند:
- انسداد ورید مرکزی شبکیه (CRVO) که در آن ورید اصلی شبکیه مسدود می شود
- انسداد شریان اصلی شبکیه (CRAO) که در آن شریان مرکزی شبکیه مسدود می شود
- انسداد ورید جانبی شبکیه (BRVO) که در آن وریدهای کوچک شبکیه مسدود می شوند
- انسداد شریان جانبی شبکیه (BRAO) که در آن شریان های کوچک شبکیه مسدود می شوند
*** افرادی که در معرض خطر ابتلا به سکته چشمی قرار دارند
برخی افراد در قیاس با دیگران با خطر بیشتر ابتلا به سکته چشمی روبرو هستند. عوامل خطرساز سکته چشمی مشابه با سکته مغزی است.
افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به وضعیت های زیر را دارند در معرض خطر بالاتر ابتلا به سکته چشمی قرار دارند:
- تصلب شرایین، یا تجمع پلاک در شریان ها
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- سابقه حمله قلبی یا سکته مغزی
- درد قفسه سینه
- بیماری عروق کرونر قلب
- دیابت یا سابقه خانوادگی دیابت
- گلوکوم یا آب سیاه
طبق اعلام آکادمی چشم پزشکی آمریکا ، افرادی که در دهه 60 سالگی خود به سر می برند به ویژه مردان با خطر بالاتر ابتلا به سکته چشمی قرار دارند.
***علائم سکته چشمی
سکته چشمی معمولا بدون درد است. یک تغییر ناگهانی در بینایی فرد یا کاهش بینایی در یک چشم اغلب اولین علامت یک سکته مغزی هستند.
کاهش بینایی یا بر کل چشم تاثیر می گذارد یا می تواند زیرکانه تر از آن باشد. بطوریکه برخی افراد تنها از دست دادن دید محیطی را تجربه می کنند و یا دچار نقاط کور یا مگس پران می شوند.
تاری یا انحراف دید نیز از دیگر علائم ابتلا به سکته چشمی است. البته این تغییرات بینایی می تواند کاهش یابد و سپس در عرض چند ساعت یا چند روز بدتر شوند.
البته سکته مغزی که بر جریان خون به مغز تاثیر می گذارد نیز می تواند باعث از دست دادن ناگهانی بینایی و یا تغییراتی در بینایی شود. به همین دلیل برای هر تغییرات ناگهانی در بینایی باید فورا به مرکز فوریت های پزشکی مراجعه کرد.
***درمان
برای کمک به حداقل رساندن آسیب وارده به شبکیه باید سکته چشمی را فورا تحت درمان قرار داد. از جمله گزینه های درمانی سکته چشم می توان به استفاده از داروهایی که لخته خونی را حل می کنند، رویه ای که به دور کردن لخته خون از شبکیه کمک می کند و گشاد کردن شریان های شبکیه با یک گاز استنشاقی اشاره کرد.
از سوی دیگر ممکن است افراد به پیگیری طولانی مدت برای درمان بیماری قلبی یا مشکلات رگ خونی که می تواند به سکته چشمی کمک کند نیاز داشته باشند.
***پیشگیری ازسکته چشمی
بررسی کلسترول یا فشار خون و نیز ورزش منظم به پیشگیری از ابتلا به سکته چشمی کمک می کند.
انجام آزمایش برای بیماری های قلبی بخش اصلی پیشگیری از یک سکته چشمی است. این آزمایش ها ممکن است شامل بررسی های منظم کلسترول و فشار خون و بررسی سایر عوامل خطرساز بیماری قلبی مانند سابقه خانوادگی، رژیم غذایی و شیوه زندگی باشد.
عوامل خطر ساز بیماری قلبی در خطر ابتلا به سکته چشم نقش دارد. یک مقاله در مجله Eye بیان می کند که 64 درصد از افراد بعد از ابتلا به یک سکته چشمی دست کم یک عامل خطر ساز تشخیص داده نشده بیماری قلبی داشته اند. بزرگترین عامل برای این افراد کلسترول بالا بود.
بطور کلی برای سالم نگاه داشتن رگ های خونی و کمک به پیشگیری از سکته چشمی افراد باید :
- بطور منظم ورزش کرد بطوریکه بر اساس توصیه ها مردم باید دست کم هفته ای 2.5 ساعت ورزش کنند.
- یک رژیم غذایی سالم مملو از میوه، سبزیجات و غلات کامل و چربی های اشباع نشده مصرف کنند.
- از سیگار کشیدن پرهیز و یا سیگار کشیدن را ترک کنند.
- و بالاخره با همکاری یک پزشک سایر وضعیت های سلامتی مانند دیابت را کنترل کنند.
