توکسین بوتولینوم A که با نام تجاری بوتاکس عرضه میشود نوعی پروتئین پیچیده است که از یک باکتری به نام کلستریدیوم دیفیسیل ترشح میشود و می‌تواند مسمومیت‌های شدید غذایی ایجاد کند.این فراورده جهت کاربردهای پزشکی به‌صورت خالص و استریل برای استفاده تزریقی فراوری میشود. بوتاکس پس از تزریق، جذب عضله شده و در پایانه‌های عصبی که فرمان انقباض را به عضلات می‌رسانند مستقر میگردد .
در نتیجه دستور انقباض به عضله نمی‌رسد و در حقیقت نوعی فلج عضلانی موقت ایجاد میشود که 3 تا 6 ماه طول می‌کشد. عدم‌انقباض عضلات زیر پوستی باعث محو شدن و از بین رفتن چین و چروک‌های پوست روی عضله میشود .تزریق بوتاکس یکی از روش‌هایی است که امروزه به فراوانی جهت صاف کردن چین و چروک‌های صورت و ایجاد ظاهری جوان‌تر در افراد به کار می‌رود. چین و چروک‌های ناشی از اخم که در بین ابروها یا روی پیشانی ایجاد میشود و چروک‌های اطراف چشم که در موقع خنده ظاهر گشته که تا حد متعارفی پس از تزریق بوتاکس محو میشود .
تزریق بوتاکس معمولاً به‌صورت سرپایی انجام میشود و نیاز به بستری ندارد. از آنجا که تزریق با سوزن‌های بسیار ظریف انجام میشود، دردناک نیست و نیازی به بی‌حسی جدی ندارد.(بوتاکس را می توان با دقت ومقدار معین در سایر مناطق صورت همچون خطوط زیر چشم، چانه،روی بینی واطراف لب نیز تزریق نمود ویا برای برطرف کردن خنده های اگزاجره وسایر نقص های آناتومیک صورت مورد استفاده قرار داد ولی از آنجا که تزریق دراین مناطق با احتمال بروز عوارض جانبی بیشتری همراه است لذا به طور معمول در مناطق فوق الذکر تزریق نمی گردد).ممکن است در محل تزریق، سوزش ، قرمزی وتورم خفیف ایجاد شود که ظرف چند ساعت برطرف می گردد. معمولاً ، دو یا سه روز پس از تزریق، چین و چروک‌ها به تدریج محو شده تا دوهفته این اثر به حداکثر می رسد و نهایتاً بین 3 تا 6 ماه باقی می ماند. پس از این مدت ،اثر بوتاکس کم کم از بین می‌رود و چروک‌ها دو‌مرتبه ظاهر می‌شوند. لذا برای اینکه بتوان نتیجه خوبی برای کاهش چروک های اخم و پیشانی و اطراف چشم حاصل شود لازم است تزریق بوتاکس حداقل سالی دو بار انجام شود .
مدت اثر هر بار تزریق حدودا ۴ تا ۷ ماه می باشد ، بطور کلی مدت اثر بوتاکس به ۴ فاکتور وابسته است اول میزان پاسخ دهی هر فرد با فرد دیگر متفاوت است، فاکتور دوم میزان دارو یا واحدی ازبوتاکس است که پزشک معالج برای مراجعه کننده خود تزریق میکند ، فاکتور سوم شدت چروک مراجعه کننده است که هر چه شدت و عمق چروک ها بیشتر باشد میزان تاثیر دارو و مدت اثرآن هم کم تر خواهد شد ، فاکتور چهارم اگر فردی چند سال منظم سالی دو بار بوتاکس تزریق کرده باشد مسلما اثرآن از فردی که بار اول است که بوتاکس تزریق می کند هم تاثیر آن بهتر است و هم مدت تاثیر آن بیشتر میشود.
سایر موارد کاربرد بوتاکس:
از بوتاکس می توان در درمان سردرد های میگرنی و همچنین در موارد تعریق بیش از حد زیر بغل و کف دست وپا ( هیپر هیدروزیس ) سود جست.
عوارض بوتاکس:
باید گفت که اگر پزشک تجربه لازم را داشته باشد و از داروی خوب استفاده کند و تکنیک دقیق تزریق را رعایت کند تزریق بوتاکس جزو روش های کم عارضه در مداخلات پوست و زیبایی است ؛ مثلا از عوارضی که در موارد کمی اتفاق می افتد کبودی محل تزریق به خصوص در تزریق دورچشم است که این عارضه طی چند روز بهبود می یابد یادر تعداد کمی از بیماران دو هفته اول تزریق دچار سردرد میشود که این مورد هم موقت می باشد .از عوارض نادر دیگر آلرژی است . بوتاکس نیز مثل هرداروی دیگری می تواند در فرد گیرنده، آلرژی ایجاد کند و فرد دچار کهیر و خارش و حساسیت پوستی شود . البته عوارض نادر دیگری چون پتوز(افتادگی پلک وابرو) نیز ممکن است ایجاد گردد .
به طور کلی با توجه به این که اثر بوتاکس، کوتاه مدت ( ۴ تا ۷ ماه ) است عوارض آن هم کوتاه مدت بوده و تقریباً تمام عوارض احتمالی بوتاکس طی۱ تا ۴ هفته بهبود می یابند، حتی عوارضی که به علت تکنیک غلط پزشک ایجادمی شود مانند افتادگی پلک و دوبینی و... لذا برای کاهش این عوارض مراجعین بهتر است به پزشکانی مراجعه کنند که تجربه ودانش لازم و کافی را در این امر داشته باشند.
