زگیل ناحیه تناسلی یکی از شایع ترین بیماری های مقاربتی در جهان است که به ویروس عامل آن اچ پی وی می گویند. تحقیقات نشان می دهد حداقل ۵۰ درصد افرادی که روابط نامشروع دارند به زگیل های تناسلی مبتلا می شوند. دکتر محمدرضا صفری نژاد، استاد دانشگاه و جراح و متخصص بیماری های کلیه و مجاری ادراری معتقد است در حال حاضر این بیماری مانند سوزاک چنان شایع است که بسیاری از افراد جامعه را درگیر کرده و باید در این زمینه اطلاعات کافی به زوج ها داده شود تا از ابتلا به این بیماری پیشگیری شود.
▪ زگیل تناسلی چقدر شیوع دارد؟
این بیماری، بیماری نسبتا شایعی است که در ابتدا لازم است درباره آن توضیحاتی مقدماتی ارائه شود. نام دیگر زگیل های تناسلی، زگیل های آمیزشی است. این زگیل ها به صورت ضایعات گوشتی خاکستری رنگ در ناحیه دستگاه تناسلی مردان و زنان دیده می شوند و شایع ترین بیماری ویروسی ای هستند که از راه تماس جنسی منتقل می شود. در دنیا حدود ۲۷ درصد افراد فعال از نظر جنسی به این ویروس آلوده هستند. این زگیل ها نواحی مرطوب دستگاه تناسلی را گرفتار می کند و در بسیاری از موارد آنقدر کوچک هستند که ممکن است با چشم غیرمسلح دیده نشوند.
▪ عامل ابتلا به این بیماری چیست؟
عامل ایجاد آن نوعی ویروس به نام «ویروس پاپیلوم انسانی» اچ پی وی است که از طریق تماس مستقیم پوست به پوست منتقل می شود. زگیل های تناسلی به شدت مسری هستند و فقط در یک رابطه زناشویی، احتمال انتقال بیماری از همسر مبتلا، حدود ۶۰ درصد است. یعنی اگر هر قسمتی از پوست و مخاط (مثل مخاط دهان) با ناحیه تناسلی فرد آلوده به «ویروس پاپیلوم انسانی» تماس پیدا کند، امکان ابتلا به آن بسیار زیاد خواهد بود.
ویروس پاپیلوم انسانی بیش از ۱۰۰ نوع مختلف دارد. نوع ۶ و ۱۱ آن، علت ابتلا به ۹۰ درصد موارد زگیل های تناسلی است. البته در تمام افراد آلوده به «ویروس پاپیلوم انسانی» باوجود آلوده بودن ناحیه تناسلی به ویروس، ضایعات زگیلی دیده نمی شود و آلودگی آنها مخفی است. درحقیقت ۵ ۱ درصد افرادی که مبتلا به زگیل تناسلی هستند، با اینکه زگیل هایشان قابل مشاهده نیست اما ناقل عفونت هستند.
سایر انواع «ویروس پاپیلوم انسانی» می توانند باعث ایجاد سرطان گردن رحم در زنان شوند. سردسته آنها ویروس پاپیلوم انسانی نوع ۱۶ است که از نوع بسیار پرخطر است. باید توجه داشت زگیل معمولی پوست با زگیل های ناحیه تناسلی تفاوت دارد و علت آن نوع دیگری از ویروس پاپیلوم انسانی است. بعضی از انواع ویروس پاپیلوم انسانی در ایجاد سرطان های فرج، سرطان مقعد و سرطان آلت تناسلی دخیل هستند.
▪ عوامل خطرسازی که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد، چیست؟
داشتن رابطه جنسی با افراد متعدد، ابتلا به یک بیماری مقاربتی دیگر مثل سوزاک، رابطه جنسی با فردی که از سابقه وی اطلاع درستی ندارید، شروع برقراری روابط جنسی از سنین پایین.
▪ نشانه های ابتلا به زگیل های تناسلی چیست؟
علایم آن معمولا به صورت تجمع خوشه ای زگیل هاست. این تجمع خوشه ای، از چند عدد تا گرفتاری وسیع تمام ناحیه تناسلی و مقعد متفاوت است. در زنان علاوه بر قسمت خارجی دستگاه تناسلی، زگیل ها داخل و خارج واژن، گردن رحم و اطراف مقعد نیز دیده می شوند. در صورتی که در خانمی زگیل قابل مشاهده در قسمت خارجی دستگاه تناسلی وجود داشته باشد، باید از نظر وجود ضایعات زگیلی داخل واژن، گردن رحم و سایر نقاط مجاور دستگاه تناسلی بررسی شود. بسیاری از زگیل های داخل واژن بدون علامت هستند و گاهی تنها علامت آن خونریزی به دنبال رابطه زناشویی است. زگیل ها به خودی خود، علایمی ندارند ولی به دلیل موقعیت خاص، باعث ایجاد خارش و سوزش می شوند. وجود آنها در محل خروج ادرار ممکن است باعث مسدودشدن راه خروج ادرار و بیمار به احتباس ادراری مبتلا شود. ضربه به این ناحیه باعث خونریزی می شود.
▪ میزان شیوع زگیل تناسلی در زنان بیشتر است یا مردان؟
میزان شیوع زگیل های تناسلی در زنان به همان اندازه مردان است، ولی علایم در زنان کمتر است. در مردان معمولا زگیل ها در نوک آلت تناسلی دیده می شوند ولی در تنه آلت تناسلی، روی کیسه بیضه و اطراف و داخل مقعد هم می توان آنها را یافت.
▪ اندازه و شکل زگیل به چه صورت است؟
اندازه زگیل ها، از یک میلی متر تا یک سانتی متر متفاوت است. گاهی چند زگیل به هم می پیوندند و ظاهری شبیه گل کلم پیدا می کنند. اگر ترشحات ناحیه تناسلی فردی که به ویروس پاپیلوم انسانی آلوده است به هر طریق با دهان تماس داشته باشد، زگیل ها داخل دهان و حلق نیز ایجاد می شوند.
▪ چگونگی ابتلا به زگیل دهان و حلق را توضیح دهید؟
ویروس عامل زگیل تناسلی از طریق خراش ایجادشده در سطوح مخاطی و پوست (که گاهی حین رابطه زناشویی اتفاق می افتد) می تواند وارد سلول های بدن شود. این ویروس پس از ورود ممکن است ماه ها و سال ها داخل سلول باقی بماند و سلول های بدن را عفونی نگه دارد. برقراری رابطه زناشویی با فردی که ظاهرا فاقد زگیل قابل مشاهده است، باعث انتقال عفونت و ایجاد زگیل های تناسلی می شود. در حدود دوسوم افرادی که همسرشان به ویروس پاپیلوم انسانی آلوده بوده است، ظرف ۳ ماه زگیل های تناسلی پدیدار خواهد شد.
▪ فردی که مبتلا به زگیل ناحیه تناسلی است؛ باید چه اقدام هایی انجام دهد؟
حتما باید به یک پزشک متخصص مراجعه کند. گاهی این زگیل ها دچار خونریزی می شوند و ممکن است شدت خون ریزی شدید باشد. در چنین مواردی باید با یک پارچه تمیز، روی آن فشار وارد کرد و به سرعت به اولین مرکز پزشکی مراجعه کرد. زگیل های تناسلی ممکن است باعث احتباس ادراری شوند، که در این صورت لازم است به یک مرکز پزشکی مراجعه شود.
▪ این بیماری چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص زگیل های ناحیه تناسلی بر اساس سابقه و ظاهر ضایعات آسان است. گاهی ضایعات خیلی کوچک هستند و قابل مشاهده نیستند یا ظاهری گول زننده دارند و شبیه سایر بیماری های پوستی به نظر می رسند. در این صورت باید ضایعات را قابل مشاهده کرد. برای این کار پزشک محل موردنظر را با اسیداستیک ۵ درصد آغشته و مدت ۱۰ ۵ دقیقه صبر می کند. اگر ضایعه سفید شود، دلیل بر وجود زگیل تناسلی است. این اقدام تشخیصی در زنان توصیه نمی شود.
زگیل های گردن رحم در بسیاری از موارد آنقدر کوچک هستند که برای دیدن آنها به دستگاه بزرگنمایی نیاز است. اگر ضایعه ظاهر نامتقارن داشته باشد یا بلافاصله پس از درمان عود کند، به نمونه برداری نیاز دارد. برای تایید تشخیص از روش های آزمایشگاهی باید استفاده کرد.
▪ برای درمان ضایعات چه اقدام هایی انجام می شود؟
در پزشکی برای درمان بیماری ها ۲ اصطلاح به کار می بریم؛ درمان و شفا. درمان عبارت است از برطرف کردن علایم و نشانه های بیماری، به صورتی که بیمار احساس می کند حالت طبیعی همیشگی را به دست آورده است. شفا، در حقیقت ریشه کن کردن بیماری است تا هیچ گونه آثاری از آن در بدن بیمار باقی نماند و از نظر پزشکی بدن به حالت قبل از بیماری برگردد. مثلا اگر فردی به تب حصبه (تب تیفوئید) مبتلا باشد، می توان وی را با تجویز درمان هایی شفا بخشید ولی اگر مبتلا به زونا شود، فقط می توان علایم بیماری را که عبارت است از تاول های دردناک درمان کرد و ویروس زونا در بدن باقی می ماند. برای بیماری زونا شفا وجود ندارد. این مساله در مورد زگیل های تناسلی نیز صدق می کند. فقط می توان ضایعات زگیل مانند را تا حد زیادی از بین برد اما ویروس در بدن باقی می ماند. درمان ضایعات زگیلی قابل مشاهده از آلودگی فرد نیز می کاهد ولی آن را کاملا از بین نمی برد. گاهی زگیل های تناسلی در ۲۰ ۱۰ درصد موارد، ۴ ۳ ماه بدون درمان ناپدید می شوند.
برای درمان زگیل راه های درمانی مختلفی مانند تجویز داروهای موضعی، لیزر، سوزاندن با حرارت، منجمدکردن و.. وجود دارد. میزان موثربودن و عوارض هر یک از این روش های درمانی متفاوت است. هیچ درمانی وجود ندارد که بتواند صددرصد، ضایعات زگیلی را از بین ببرد و از عود آنها جلوگیری کند. هر بیماری از یک روش درمانی خاص سود می برد. فراموش نکنید که تمام انواع درمان های موضعی زگیل های تناسلی می توانند به ایجاد بافت سفت ناشی از ترمیم منجر شوند و در محل زگیل ها، پوست، رنگدانه های خود را از دست می دهد و سفید می شود.
▪ درصورت ابتلا به زگیل ناحیه تناسلی آیا نیاز به مراقبت های خاصی است؟
۱. باید مراقب باشید که به نواحی دارای زگیل، ضربه وارد نشود چون ممکن است باعث خونریزی شود.
۲. مراقب باشید که بیماری را به دیگران منتقل نکنید.
۳. چون زگیل ها به خودی خود عفونی هستند، از دست زدن به آنها خودداری کنید.
۴. هرگز زگیل را نکنید و نکشید یا آن را نچلانید.
۵. برای زنانی که زگیل های تناسلی دارند، باید حتما تست پاپ اسمیر انجام شود و از نظر وجود ویروس پاپیلوم انسانی در گردن رحم بررسی شوند.
۶. دوره درمان تجویزشده پزشک را کامل کنید.
۷. اگر ضایعه با اولین درمان برطرف نشود به بررسی و توجه بیشتری نیاز دارید.
۸. استفاده از کاندوم در رابطه زناشویی، انتقال بیماری را تا حد زیادی کاهش می دهد، اما به صفر نمی رساند.
۹. هر فرد مبتلا به زگیل های تناسلی، باید تا کامل شدن دوره درمان از برقراری رابطه خودداری کند.
▪ برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری باید به چه نکته هایی توجه داشت؟
بهترین و موثرترین راه پیشگیری، اجتناب از آلودگی است. سازمان غذا و داروی آمریکا یک واکسن مؤثر برای پیشگیری از عفونت با ویروس پاپیلوم انسانی نوع ۶، ۱۱، ۱۶ و ۱۸ به نام «گارداسیل» را در سال ۲۰۰۶ هم برای زن و هم برای مرد تایید کرد که در دنیا زنان از این واکسن به صورت وسیع استفاده می کنند. در زنانی که قبلا آلوده به ویروس پاپیلوم انسانی نشده اند، تجویز واکسن تقریبا صددرصد از آلوده شدن به ویروس پاپیلوم انسانی نوع ۶، ۱۱، ۱۶ و ۱۸ پیشگیری می کند.
تزریق واکسن در زنانی که قبلا مبتلا به ویروس پاپیلوم انسانی بوده اند، کمتر موثر است و از ابتلای آنها به تمام انواع ویروس پاپیلوم انسانی جلوگیری نمی کند. این واکسن برای مردان و زنان ۲۶ ۹ ساله مورد تایید قرار گرفته است. واکسن دیگر به نام «سرواریکس» وجود دارد که از ابتلا به ویروس پاپیلوم انسانی نوع ۱۶ و ۱۸ پیشگیری می کند و سازمان غذا و داروی آمریکا آن را تایید کرده است.
توجه داشته باشید که واکسن، فقط از ابتلا به عفونت پیشگیری می کند و راهی برای درمان نیست. درواقع برای فردی که به ویروس آلوده است، واکسن، کمک کننده نخواهد بود زیرا شفا، برای آلودگی با ویروس پاپیلوم انسانی وجود ندارد. هیچ درمانی صددرصد موثر نیست بنابراین باید حداکثر از آلودگی به این ویروس که عامل زگیل های تناسلی و بعضی سرطان هاست، جلوگیری شود.
