در ادامه بررسي علل ايجاد ناباروري در مردان, به برخي از آنها و درمانهاي موجود اشاره ميكنيم.
- اثرات زيانآور گرما
* عوامل شغلي مضر
* اختلالات انزال (خروج مايع مني)
** عدم انزال
- اثرات زيانآور گرما
بيضهها در دماي طبيعي بدن قادر به ساخت اسپرمها نيستند و به درجه حرارت كمتري نياز دارند، بنابراين در خارج از بدن و در داخل كيسه بيضه (اسكروتوم) قرار گرفتهاند كه درجه حرارت آن 8/0 درجة سانتيگراد كمتر از بدن است. وقتي كه كشاله ران به علت پوشيدن زير شلواريهاي كوتاه تنگ، شلوار جين چسبيده يا لباسهاي نايلوني تحت فشار و گرما قرار ميگيرد فرآيند اسپرمسازي دچار اختلال ميگردد. (اين مشكل با نشستن مكرر در وان آب گرم و سونا نيز تشديد ميشود).
كاركردن در نانوايي، ريختهگري، موتورخانه و كارخانجاتي كه فرد در زمانهاي طولاني به طور ساكن با حرارت زياد سر و كار دارد نيز ممكن است موجب كاهش تعداد اسپرمها شود.
اين مشكلات با پوشيدن لباسهاي نخي و غيرتنگ و قرار دادن حولههاي مرطوب و خنك در اطراف كيسه بيضه (حداقل 2 تا 3 بار در روز) قابل پيشگيري است.
* عوامل شغلي مضر
مواد شيميايي خطرناك مثل: فلزات سنگين، سرب، نيكل، جيوه، حشرهكشها، آفتكشها، مواد پتروشيمي، بنزين، گزيلن، گازهاي بيهوشي و اشعة X از طريق اختلال در تقسيمات سلولي، بر همزدن تعادل هورموني و مهار توليد اسپرمها، تأثيرات سوء خود را بجا ميگذارند.
* اختلالات انزال (خروج مايع مني)
تعدادي از مردان به حالت نعوظ (راستشدن آلت) نميرسند (ناتواني جنسي) و برخي ديگر، قادر به نعوظ كافي براي نفوذ به داخل واژن و ريختن مني به داخل آن نميباشند. براساس يك نظريه قديمي 80% موارد ناتواني جنسي، منشاء رواني داشته و با مشاوره و روان درماني قابل علاج است. اما تحقيقات جديد، مؤيد ميزان كمتري است و 50% موارد ناتواني جنسي را ناشي از علل جسمي شامل عدم خونرساني كافي به آلت تناسلي، ديابت، نقايص عصبي و اختلالات هورموني ميدانند.
- چگونه پزشك به وجود مشكل جسمي شك ميكند؟
با پرسيدن يك سؤال ساده از بيمار كه آيا دچار خروج مايع مني در حالت خواب ميشود يا نه؟
اگر پاسخ بيمار مثبت باشد، به احتمال خيلي زياد مشكل روحي ـ رواني است و اختلال جسمي وجود ندارد.
* راه ديگر انجام تست NPT
(Nocturnal Penile Tumescence) يعني بررسي نعوظ طبيعي شبانه و يا اندازهگيري جريان خون سرخرگهاي آلت تناسلي بوسيله متدهاي داپلر ميباشد.
---- درمانهايي كه توصيه ميشود عبارتند از:
ـ مصرف وياگرا (Viagra= سيترات سيلدنافيل) براي القاء نعوظ
ـ تزريق پاپاورين و پروستاگلاندينها به داخل آلت تناسلي (اين مواد جريان خون آلت تناسلي را افزايش داده و موجب نعوظ ميشود).
ـ جراحي و ايجاد آلت تناسلي مصنوعي (براي ايجاد نعوظ مصنوعي)
ـ جراحيهاي ميكروسكوپي براي مسدودكردن حوضچههاي وريدي آلت تناسلي كه از نعوظ آلت جلوگيري ميكنند. (با توجه به اينكه ايجاد حوضچههاي وريدي آلت، از نعوظ جلوگيري ميكند. جراحي ميكروسكوپي از درمانهاي ديگري است كه جهت رفع اين نقيصه استفاده ميشود).
علاوه بر اينها به عنوان آخرين راه حل ميتوان از طريق استمناء، اسپرمها را جمعآوري كرده و براي تلقيح مصنوعي به كار برد. ميزان موفقيت در اين حالت زياد است چون معمولاً اين بيماران مشكلات ديگري در سيستم باروري خود ندارند.
* انزال معكوس
در اين حالت مايع مني به جاي خروج از آلت تناسلي به داخل مثانه ميريزد، در نتيجه در زمان رسيدن به اوج لذت جنسي مقدار خيلي كمي از مايع مني خارج خواهد شد (و يا حتي هيچ مايعي خارج نخواهد شد). در اين حالت رنگ ادرار پس از نزديكي جنسي، كدر خواهد بود. علت انزال معكوس، عدم انقباض مناسب عضله دريچه مثانه به پيشابراه در زمان اوج لذت جنسي و در نتيجه، حركت به عقب مايع مني (به داخل مثانه) است. اين مشكلات ممكن است ناشي از عمل جراحي پروستات، مولتيپل اسكلروز (MS)، آسيب نخاعي، ديابت، درمان دارويي فشارخون و يا اختلالات مادرزادي باشد. راه سادة تشخيص انزال معكوس، بررسي ادرار از جهت وجود اسپرم پس از عمل انزال است كه اگر در داخل ادرار، اسپرم يافت شود، تشخيص تأييد ميگردد. انجام مقاربت با مثانة پر و در حالت ايستاده و همچنين مصرف برخي از داروها به بسته ماندن دريچة عضلاني مثانه به پيشابراه كمك ميكنند.
انجام عمل جراحي نيز امكان پذير است، اما چندان موفقيتآميز نيست. درمان مؤثر، جمعآوري اسپرمها (از ادرار) و استفاده از آنها براي تلقيح مصنوعي است.
براي اين كار، فرد ابتدا ادرار كرده، سپس براي قليايي شدن ادرار، سديم بيكربنات خورده و بلافاصله پس از انزال، ادرار ميكند. مراحل آمادهسازي، بر روي اسپرمهاي داخل ادرار انجام شده و آنگاه براي لقاح مورد استفاده قرار ميگيرند. معمولاً ميزان بارداري حاصل از اين اسپرمها كم است، چون اغلب داراي كيفيت پاييني هستند و در اين افراد بعضي از اوقات براي دستيابي به بارداري نياز به انجام IVF ميباشد.
* عدم انزال
برخي از مردان دچار نعوظ ميشوند اما خروج مايع مني (انزال) در آنها اتفاق نميافتد. اين حالت شايع نيست و اغلب نيز به خوبي تشخيص داده نميشود.
مشكل بيشتر اين مردان با آموزش استفاده از يك نوع لرزانك (Vibrator) براي تحريك ايجاد انزال حل ميشود.
* القاء الكتريكي انزال براي مبتلايان به ضايعات نخاعي
در بيماران مبتلا به ضايعات نخاعي كه توانايي انزال ندارند، وسيلهاي ميلهاي شكل (Probe) را تحت بيهوشي عمومي در داخل بخش انتهايي روده (راست روده) مرد قرار ميدهند كه به تدريج تحريكات الكتريكي را ايجاد نموده و موجب انزال ميشود. در اين حالت، طي 5 دقيقه فرد دچار نعوظ و انزال ميگردد. اسپرم بدست آمده (بر حسب نوع كيفيت) براي IUI، IVF يا ICSI استفاده ميشود.
* درمان زوج
اگر مرد، مبتلا به كمبود تعداد اسپرم باشد، درمان موفقي با روشهاي سنتي نخواهد داشت، امروزه معمولاً براي اين افراد يكي از روشهاي نوين توليدمثل كمكي (ART) توصيه ميشود. با توجه به اينكه باروري نيازمند توان بالقوه زوجين ميباشد، درمان زن به تنهايي و در حالي كه مرد دچار مشكل است، فايدهاي ندارد.
* نتيجهگيري
درمان سنتي ناباروري به علت اشكال در مرد از ميزان موفقيت كمي برخوردار است، اين در حالي است كه روشهاي نوين توليدمثل كمكي
(ART) همچون IVF و ICSI، انقلابي در درمان مردان نابارور ايجاد كرده و پيشرفتهاي چشمگيري در اين زمينه صورت گرفته است.
