بررسی آزمایش اسپرموگرام ” آنالیز اسپرم ” ( Grading Test Results )
پارامترهای ارائه شده توسط سیستم آنالیز اسپرم ( Grading Test Results )
آناليز اسپرم :
آناليز اسپرم شوهر از اين جهت كه بخش عمده اي از علل ناباروري ناشي از ناهنجاري هاي اسپرم در مردان مي باشد آزمايش مهمي به شمار مي رود . از طريق آناليز اسپرم ، تعداد ( شمارش ) ، ميزان تحرك ، شكل سلول هاي جنسي مرد و ساير عواملي كه مي توانند توانايي اسپرم را در بارور سازي تخمك تحت تاثير قرار دهند مورد ارزيابي قرار مي گيرد .
براي دستيابي به نتيجه مطمئن ممكن است لازم باشد كه اين آزمايش در چند نوبت انجام گردد . همچنين در صورت وجود ناهنجاري در وضعيت اسپرم در شوهر ، ممكن است آزمايشات تخصصي ديگري نيز الزامي تشخيص داده شود .
غیر طبیعی بودن انالیز مایع منی به سادگی احتمال کاهش باروری را مطرح میکند. مطابق مقادیر مشخص شده سازمان بهداست جهانی شاخص های حداقل طبیعی کیفیت مایع منی مطابق زیر میباشد.
از بین این مقادیر حرکت اسپرم بیش از بقیه با میزان باروری مرتبط است و از اهمیت بیشتری برخوردار میباشد.
Ejaculation volume: ۱.۵-۵.۵ ml
Sperm Concentration: ۲۰million sperm/ml
Motility > ۵۰%
Forward progression: ۲ on scale
Morphology: > ۳۰% WHO normal forms
No agglutination, no increased viscosity
مقادیر بالا حداقل مقادیر طبیعی بوده.
خواص فیزیکی و انالیز نتایج:
مایع منی تازه به صورت لخته میباشد که در مدت ۵ تا۳۰ دقیقه بعد از انزال مایع میشود. بعد از مایع شدن ویسکوزیته ان اندازه گیری میشود. حجم مایع منی باید حداقل ۱.۵ سی سی باشد. حجم کمتر از این در مقابل اسیدیته واژن به اندازه کافی حالت بافری نداشته.
حجم کم مایع منی میتواند به علت انسداد. جمع اوری ناقص کمبود اندروژنی و یا انزال رتروگراد(به عقب) مایع منی باشد. حرکت اسپرم مهمترین معیار سنجش کیفیت مایع منی و میزان باروری به حساب میاد و بایستی ۱-۳ ساعت بعید از جمع اوری مایع منی بررسی شود.اینکه اسپرمی که حرکت نمی کند مرده یا زنده است نیز اهمیت دارد که با تست تورم هیپو اسموتیک انجام شده.
کیفیت حرکت باید حداقل ۲ باشد. (۴ خیلی خوب و ۰ بی حرکت است).
در غلظت های کم اسپرم اندازه گیری تستوسترون و اف اس هاش باید صورت گیرد.
گلبول های سفید بطور طبیعی در مایع منی وجود دارد ولی وقتی مقادیر ان بیش از ۱ میلیون در میلی لیتر باشد ممکن است نقش مهمی در ناباروری داشته باشد و به بررسی های بیشتر نیاز دارد.
آنالیز اسپرم با رایانه:
با استفاده از رایانه میتوان موتیلیتی و غلظت و سرعت حرکت اسپرم را بررسی کرد. و با بررسی اشکال هسته می توان شکل اسپرم را نیز تحلیل کرد.
این روش هنگامی که تعداد زیادی اپ÷رم بد شکل داریم تعداد اسپرم ها را به اشتباه زیاد نشان میدهد. و غلضت را بیشتر و موتیلیتی رو کمتر نشان میدهد.
فروکتوز در مایع منی:
مایع منی حاوی فروکتوز میباشد.(نوعی قند بسیار شیرین). این فروکتوز از قسمتی به نام سمینال وزیکول ها منشا میگیرد. در صورت کم بودن مایع منی و یا عدم وجود اسپرم (ازواسپرمی) اندازه گیری فروکتور مایع منی و انالیز ادرار باید انجا م شود.
انالیز ادرار بعد از انزال جهت بررسی وجود اسپرم در ادرار در تشخیص انزال رو به عقب نقش بسزایی دارد. این کار در بیماران دیابتی با حجم کم مایه منی و افرادی که جراحی های لگن انجام داده باید انجام شود.
کشت مایع منی:
مایع منی هنگام عبور معمولا با باکتریهای مجرا الوده شده بنابر این کشت مایع منی به صورت روتین انجام نشده.
و در صورت شک به عفونت مجاری تناسلی میتوان از این روش استفاده کرد.
در موارد زیر میتوانیم از کشت استفاده کنیم:
سابقه عفونت مجاری
ترشح غیر طبیعی پروستات
پیو اسپرمی
رنگ غیر عادی مایع منی قرمز- قهوه ای- صورتی- هست
خوب:
SMI - بالا تر از 160
MSC- بالاتر از 26
FSC - بالاتر از 13
CONCENTRATION - بالاتر از 60
Morphology - بالاتر از 30 درصد
Motility - بالاتر از 50
نرمال:
SMI هشتاد تا 160
MSC- ده تا 26
FSC - سه تا 13
CONCENTRATION - بیست تا 60
Morphology - بیست تا 30
Motility - سی تا 50
ضعیف:
SMI - کمتر از 80
MSC-صفر تا 10
FSC - صفر تا 3
CONCENTRATION -صفر تا 20
Morphology - صفر تا 20
Motility - صفر تا 30
توضیحات
Concentration :
غلظت اسپرم های زنده در واحد حجم - میلی لیتر
% Motility :
درصد اسپرم های متحرک
% Morphology :
درصد اسپرم های دارای مورفولوژی نرمال
Functional Sperm Concentration = FSC :
غلظت اسپرم های دارای مورفولوژی نرمال و حرکت پیشرونده گرید ۳ و ۴ معادل a , b در واحد حجم - میلی لیتر
Motile Sperm Concentration = MSC :
غلظت اسپرم های دارای حرکت پیشرونده گرید ۳ و ۴ معادل a , b در واحد حجم - میلی لیتر
Sperm Motility Index = SMI :
اندکس کیفیت تمام نمونه با در نظر گرفتن تعداد و حرکت و مورفولوژی و میزان فضای آکروزومی اسپرم
Total Sperm in Sample :
تعداد کل اسپرم های زنده در کل حجم نمونه
Total Functional Sperm in Sample :
تعداد کل اسپرمهای دارای مورفولوژی نرمال و متحرک پیشرونده گرید ۳ و ۴ در کل حجم نمونه
Total Motile Sperm :
تعداد کل اسپرم های متحرک در کل حجم نمونه
* علل غير طبيعي بودن آزمايش اسپرموگرام
در بررسي هاي كمي مهمترين فاكتور تعداد اسپرم است و در برسيهاي كيفي نيز مهمترين فاكتور حركت اسپرم است .
بعضي از دلايلي را كه مي توانند منجر به غير طبيعي بودن آزمايش اسپرم شوند :
۱- زمان گرفتن اسپرم :
بهترين زمان براي آزمايش اسپرم ۷۲ ساعت پس از آخرين انزال است.مشاهده شده كه هر روز كه از آخرين انزال بگذرد به حجم مايع مني طور تقريبي ۴/۰سي سي و به تعداد اسپرم ها ۱۰ ميليون اضافه مي شود بايد ياد آوري شود كه نمونه گيري بعد از ۷ روز نيز مناسب نمي باشد چرا كه بعد از اين زمان اگر چه تعداداسپرم افزايش مي يابد ولي كيفيت حركت آن بطور قابل ملاحظه اي كاهش دارد.
بد نيست د و نكته در اينجا ذكر شود اول آن كه اگر زوجين قصد داشتن فرزند را دارند بهترين حالت؛ نزديكي هر ۳۶ ساعت يك بار است(نه ۷۲ ساعت). نزديكي در زمانهاي كمتر و يا بيشتر شانس بارداري افزايش نخواهد داد ودوم اينكه اين مطلب(افزايش اسپرم در طي زمان) در افراد طبيعي صدق مي كند ولي در افرادي كه تعداد اسپرم ها ي آنها به دلايل ديگري كم باشد؛ فاكتور زمان تاثير كمي بر تعداد اسپرم ها خواهد داشت
۲- در معرض قرار داشتن بيضه د ردماي بالا:
دماي مناسب براي ساخت اسپرم ۳۱ تا ۳۴ درجه است براي همين بيضه ها در خارج از بدن كه دماي ۳۷ درجه مي باشد قر ار دارند. حال اگر بيضه ها در شرايطي قرار بگيرند كه نتوانند دماي ساخت اسپرم رافراهم كنند ؛ساخت اسپرم مختل خواهد شد مثل عادت داشتن به حمام گرم و طولاني ؛سونا ؛ لباس زير تنگ ؛ نشتن هاي طولاني مثل شغل رانندگي
۳ - مشاهده شده است كه آلرژي و حساسيت ساخت اسپرم را مختل مي كند
۴- استفاده از دارو هاي خاص مثل سايمتدين اسپيرنولاكتون؛ اريترومايسين و مهمتر ازهمه كورتون ها
۵-مصرف زياد الكل و مواد ي مثل ماري جوانا كوكاين نيز مي توانند در عقيمي مردان نقش ايفا كنند در مورد كشيدن سيگار اقوال منتاقض مي باشد بعضي از مطالعات سيگار را از عواملي ميداند كه در عقيمي مردان نقش دارد و بعضي اين نقش را قايل نمي باشند در مورد مصرف چاي و قهوه نيز مطلبي كه دال بر نقش منفي آنها باشد ذكر نشده است
۶-آلودگي هوا و محيط :
در يك مطالعه مشخص گرديده كه آلودگي هوا و مواد سمي باعث كاهش تعداد اسپرم مي شوند در اين مطاله مرداني كه در روستا ها زندگي مي كردند در مقايسه با مرداني كه در شهر هاي آلوده زندگي مي كردند داراي كميت و كيفيت بهتري در آزمايش اسپرمو گرام بودند .
۷- سابقه ضربه به بيضه و يا جراحي آ ن و همچنين سابقه بيماري اوريون ميتوانند از علل ديگر عقيمي در مردان و بالطبع يك آزمايش غير طبيعي اسپرمو گرام باشد
باید یاد آور شد که کیفیت مایع منی در یک فرد روز به روز متغیر است و همین طور نتایج انالیز مایع منی بسیار وابست به تکنیک جمع اوری نمونه دارد. مثلا طول مدت عدم مقاربت قبل از جمع اوری نمونه اهمیت زیادی دارد و با هر روز عدم مقاربت تا یک هفته حجم مایع منی تاچهار دهم سی سی و غلظت اسپرم ۱۰-۱۵ میل در سی سی افزایش میابد. ولی وقتی دوره عدم مقاربت بیش از ۷ روز شود حرکت اسپرم ها کاهش میابد.به همین دلیل توصیه میشود که جمع اوری نمونه ۴۸-۷۲ ساعت بعد از اخرین مقاربت انجام شود.
برای به دست اوردن میزان پایه کیفیت اسپرم بایستی حدلقل ۲ نمونه انالیز مایع منی انجام شود.
نمونه مایع منی از طریق استمنا امیزش منقطع و یا کاندوم های مخصوص بدون مایع کشنده اسپرم جمع اوری شود. نمونه باید داخل ظرف شیشه ای دهان گشاد تمیز ریخته شود. لازم نیست که ظرف استریل باشد.
