در روش آگاهی از زمان باروری ، مجموعه ای از اطلاعات به خانمها داده می شود تا آنها بدانند که در چه روزهایی از ماه به احتمال زیاد می توانند در صورت انجام مقاربت حامله شوند ودر چه روزهایی این احتمال کم می باشد . خانمها می توانند با مشاهده تغییراتی که در بدنشان ایجاد می شود بفهمند که زمان تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدانها ) چه موقعی می باشد . سپس آنها می توانند با استفاده از این اطلاعات از بروز حاملگی جلوگیری نمایند .موثر ترین راه برای کشف این موضوع که زمان باروری هر شخصی در چه روزهایی از ماه می باشد ، استفاده از هر سه روشی است که در اینجا توضیح داده می شود.
آگاهی از زمان باروری ، میزان درک خانمها را در مورد بدن و سیکل (چرخه) قاعدگی شان افزایش می دهد .
برای اینکه این روش بعنوان یک روش جلوگیری از بارداری موثر واقع شود ، باید خانمها در روزهایی که احتمال باروری زیادی وجود دارد از انجام مقاربت خودداری نمایند و یا اینکه از سایر روشهای جلوگیری از بارداری (مثل کاندوم) استفاده کنند . بطور کلی تقریبا یک سوم از روزهای هر ماه را روزهای باروری تشکیل می دهد .
● روش آگاهی از زمان باروری متکی به اطلاعات زیر می باشد :
▪ چهار ده روز قبل از اینکه خونریزی عادت ماهانه بعدی شروع شود ، یک تخمک از تخمدان رها می شود ( به این وضعیت اصطلاحا تخمک گذاری گفته می شود ).
▪ بعد از انجام مقاربت ، اسپرمهای آقایان می توانند تا پنج روز نیز در دستگاه تناسلی خانمها زنده بمانند ( اگر چه اکثر آنها بعد از دو روز از بین می روند ) .
▪ در صورتی که از سه روز قبل تا سه روز بعد از زمان تخمک گذاری مقاربت انجام شود احتمال وقوع حاملگی زیاد می باشد.
▪ از آنجایی که زمان دقیق تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک از تخمدان) را نمی توان دقیقا پیش بینی نمود ، بنابراین ۲ تا ۳ روز نیز به شروع و انتهای این دوره باید اضافه نمود . روش آگاهی از زمان باروری برای خانمهایی که دارای زمانهای قاعدگی منظم در هر ماه می باشند بسیار موثر می باشد.
● روش تقویمی (روش ریتم)
در روش تقویمی ، خانمها می توانند از سوابق قاعدگی های قبلی خود به عنوان یک راهنما استفاده نمایند. در این روش هر خانمی می تواند میانگین روزها را در سیکل قاعدگی خود حساب نموده و زمانهای باروری آینده خود را تخمین بزند.
شروع به نوشتن دوره های قاعدگی خود به مدت ۸ تا ۱۲ ماه نمایید . اولین روز قاعدگی (اولین روز خونریزی) را بعنوان "روز یک" دوره قاعده گی در نظر بگیرید.کوتاهترین و بلند ترین چرخه قاعدگی را در نظر بگیرید .
عدد ۱۸ را از کوتاهترین چرخه قاعدگی خود کم نمایید و آن را بعنوان اولین روز باروری یادداشت نمایید .
عدد ۱۱ را از بلند ترین چرخه قاعدگی کم نموده و آن را بعنوان آخرین روز بارداری در نظر بگیرید.
آگهي
مثال: تعداد روزهای بین "روز یک" یک چرخه قاعدگی تا "روز یک" چرخه قاعدگی بعدی در یک خانم عبارتند از :فروردین ۲۹ روز- ازدیبهشت ۲۶ روز(کوتاه ترین چرخه)- خرداد ۳۰ روز – تیر ۳۱ روز(بلند ترین چرخه )- مرداد ۳۰ روز در این مثال می بینیم که کوتاهترین چرخه قاعدگی در این خانم ۲۶ روز و بلند ترین آن ، ۳۱ روز می باشد . عدد ۱۸ را از۲۶ کم می کنیم تا اولین روز باروری بدست آید (روزهشت) . عدد ۱۱ را هم از ۳۱ کم می کنیم تا آخرین روز باروری بدست آید ( روز بیست) . بنابراین در این خانم روزهای ۸ تا ۲۰ هر چرخه قاعدگی روزهای باروری هستند یعنی احتمال حاملگی در این روزها زیاد می باشد و باید در این روزها یا از مقاربت خود داری نماید و یا اینکه از سایر روشهای جلوگیری از بارداری (مثل کاندوم) استفاده نماید.
● ارزیابی ترشحات دهانه رحم
در طی یک دوره قاعدگی ، قوام یا غلظت ترشحات دهانه رحم در روز های قبل از تخمک گذاری ، ترشحات دهانه رحم به بالا کشیدن و بالا بردن اسپرمها به داخل رحم و از آنجا به لوله ای فالوپ یعنی جایی که معمولا لقاح انجام می شود کمک می نماید .
ترشحات گردن رحم همچنین به بقای اسپرمها در داخل رحم کمک می کند .در یک چرخه قاعدگی طبیعی معمولا بعد از پنج روز خونریزی قاعدگی ، سه یا چهار روزمهبل خشک می باشد ، سپس با ترشحات مایعی سفید یا زرد رنگ و چسبناک روزهای خیس بودن آغاز می گردد . این خیس بودن به تدریج افزایش یافته تا به روزی می رسیم که خیس ترین روز می باشد .
در این روز ترشحات فراوان ، صاف ، لیز و لغزنده و خیلی کش می آید ( مثل سفیده تخم مرغ ) . معمولا تخمک گذاری از دو روز قبل تا دو روز بعد از پیدا شدن چنین حالتی رخ میدهد . با یادداشت نمودن میزان ترشحات و پیدا کردن خیس ترین روز هر دوره قاعدگی می توانید روزهای تخمک گذاری را مشخص نمایید .
با استفاده از یک اسپکولوم (speculum) پلاستیکی می توانید خودتان ترشحات دهانه رحم را از نظر قوام و غلظت آن ارزیابی نمایید .
● روش اندازه گیری دمای پایه ای بدن
هنگامی که یک خانم هر روز دمای بدن خود را اندازه می گیرد متوجه می شود که وقتی تخمک گذاری انجام میشود تغییراتی در دمای بدنش ایجاد می گردد .
درست قبل از زمان تخمک گذاری ، دمای بدن بطور موقتی به مدت کوتاهی پایین می آید . در عرض ۱۲ ساعت که تخمک گذاری انجام می شود دمای بدن چند دهم درجه بالا می رود و تا هنگام قاعدگی بعدی به همان حالت بالا باقی می ماند . وقتی درجه حرارت به مدت سه روز در همان حد بالا باق بماند ، روزهای باروری پایان یافته و روزهایی که می توان بدون هیچگونه وسیله جلوگیری از بارداری مقاربت انجام داده و حامله نشد شروع می گردد .
همانند روش تقویمی ، در روش اندازه گیری دمای پایه ای بدن ، شما باید به مدت ۸ تا ۱۲ ماه دمای بدن خود را اندازه گیری و یادداشت نمایید تا بتوانید از آن بعنوان یک روش نسبتا مطمئن جلوگیری از بارداری استفاده نمائید .یکی از اشکالات این روش آن است که دمای بدن افراد ممکن است بر اثر بیماریهای مختلف ، کم خوابی یا مصرف داروها نیز تغییر یابد .
● سایر علائمی که در هنگام تخمک گذاری در بدن تغییر می یابند عبارتند از :
▪ تغییراتی در وضعیت قرار گیری رحم
▪ درد خفیف یا انقباضات خفیفی در یک طرف قسمت تحتانی شکم ( در محل یکی از تخمدانها)
▪ نرم شدن دهانه رحم
▪ حساس شدن دهانه رحم
▪ حساس شدن پستانها
بنابراین برای جلوگیری از بارداری به روش "آگاهی از زمان باروری" باید در زمانهای باروری یعنی از ۵ روز قبل تا ۳ روز بعد از تخمک گذاری از مقاربت نمودن پرهیز نمود و یا اینکه از سایر روشهای جلوگیری از بارداری مثل کاندوم در طی این روزها استفاده نمود .
● مزایای جلوگیری از بارداری به روش "آگاهی از زمان باروری"
▪ هیچگونه عوارض جانبی ندارد
▪ در خانمهایی که دارای دوره های قاعدگی منظمی هستند بسیار موثر می باشد
▪ اطلاعات خانمها را نسبت به بدن خود افزایش می دهد
● معایب جلوگیری از بارداری به روش " آگاهی از زمان باروری"
▪ آموختن این روش زمان نسبتا زیادی می خواهد
▪ این روش نیاز به محاسبه و همکاری طرفین دارد
▪ شکست این روش نسبت به سایر روشها بیشتر می باشد.
