سالک یک عفونت انگلی پوست است که توسط پشه خاکی منتقل می شود و ایجاد ضایعه پوستی می کند.
این بیماری در مناطق مختلف کشور وجود دارد و از سال ۶۸ تاکنون تعداد مبتلایان به آن سیر صعودی داشته و افزایش چشمگیری را نشان داده است.
آلوده ترین استان ها براساس آمار، استان های اصفهان و هرمزگان بوده اند و نوع سالک جلدی شهری عمدتا در تهران، مشهد، شیراز، نیشابور و کرمان و در نوع سالک روستایی در نقاطی از استان اصفهان، جنوب استان فارس، خراسان، مازندران، خوزستان، ایلام، بوشهر و هرمزگان وجود دارد.
دکتر مردانی، متخصص بیماری های عفونی در گفتگو با جام جم می گوید: ناقل این بیماری پشه ریزی به نام پشه خاکی یا فلبوتوموس است که ۲ تا ۳میلی متر اندازه دارد.
پشه خاکی ماده خونخوار است و از بدن انسان و بعضی از حیوانات تغذیه می کند. پشه خاکی ماده معمولا هر ۵ روز یک بار خونخواری می کند و آلوده می شود و پس از حدود ۱۰ روز می تواند آلودگی یا به عبارتی عامل بیماری را به فرد دیگری منتقل کند.
وی می افزاید: پشه خاکی معمولا در شب خونخواری می کند و روزها را در جاهای تاریک و مرطوب اماکن انسانی یا حیوانی استراحت می کند. طول عمر پشه خاکی بالغ حدود یک ماه است.
مخزن بیماری در نوع روستایی یا مرطوب عمدتا جوندگان (موش) است و در نوع احشایی انسان مخزن است که البته بسته به نوع آن متفاوت خواهد بود به عنوان مثال در نوع هندی انسان و در نوع مدیترانه ای ازجمله ایران؛ سگ و سگ سانان مخزن اصلی بیماری هستند.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه می دهد: پشه های خاکی پس از گزش افراد مبتلا به سالک یا جوندگان مبتلا آلوده می شوند و در گزش های بعدی موجب انتقال انگل به افراد سالم می شود.
معمولا پس از چند روز تا چند ماه محل گزش، مختصری قرمز و سپس متورم و حالت جوش مانند می شود و بتدریج از وسط زخمی ایجاد می شود و اطراف آن قرمز می شود. ممکن است این ضایعه خشک یا دارای ترشح باشد.
رئیس بخش عفونی بیمارستان لقمان حکیم معتقد است محل زخم سالک پس از بهبودی ایجاد بدشکلی بخصوص در صورت می کند و می گوید: همچنین عفونت محل زخم با سایر میکروب ها گاهی منجر به عوارض شدید می شود.
بعضی مواقع نیز سالک در اعضای حساس مثل بینی، پلک و گوش موجب سوراخ شدگی و تغییر شکل قابل توجه آنها می شود.
البته ورود بیماری سالک در هر منطقه موجب ابتلای بسیاری از افراد بخصوص کودکان می شود.
دکتر مردانی درباره درمان این بیماری می گوید: با انجام اقدامات مراقبتی، مراجعه به موقع و سریع و درمان بیماری می توان از عوارض این بیماری پیشگیری کرد.
به شرط آن که درمان منظم، کامل و به مدت کافی باشد. درمان ناقص موجب مقاوم شدن انگل و شدت عوارض می شود.
بهبودی کامل بیمار به همکاری خوب و مراجعه منظم بیمار به مرکز درمان کننده بستگی دارد.
وی اعتقاد دارد که درمان منظم و به مدت لازم موجب از بین رفتن انگل در زخم و بهبودی می شود و مانع از انتقال بیماری به دیگران می شود و می تواند از گزش پشه و پوشاندن دائمی زخم پیشگیری کند.
سایر اقدامات لازم شامل استفاده از دورکننده های حشرات در اطراف زخم، اسپری حشره کش داخل خانه، استفاده از پشه بند آغشته به سم بخصوص در زمان غروب و طلوع خورشید، نصب توری در پنجره ها، استفاده از پرده های آغشته به سم در مقابل پنجره ها و در های ورودی، معدوم و مدفون کردن صحیح زباله ها و نخاله های ساختمانی و بهسازی محیط است.
