ترنجبین

ترنجبین به فارسی "ترانگبین" یا "ترنگبین" است. آن را به فرانسوی Manne d"hedysarum و Manna d"alhagi و Manne de perse و به انگلیسی Manna of hedysarum و به عربی "ترنجبین" می نامند.

ماده ای است شیرین كه به صورت شبنم روی گیاه حاج یا خارشتر (با نام علمی Alhagi maurorum) یا خاربز می نشیند. در یک بررسی که توسط مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی خراسان انجام شد، مشاهده شد که این شیرابه‌های قندی در نتیجه عمل حشره ای به طور طبیعی و با ایجاد شكاف به خارج تراوش می شود.

گیاه خارشتر درختچه یا بوته خاری است که در بیابان ها و دشت های كم ارتفاع ایران مانند خراسان، یزد، تبریز، زرند، اطراف قم و بوشهر به طور خودرو فراوان دیده می شود.

سابقا از ترنجبین در كارخانجات ساده قندگیری به طور سنتی قند می گرفتند، ولی بعدها چون فروش ترنجبین از نظر دارویی بازار بهتری پیدا كرد، آن را فقط به عنوان دارو می فروشند.

ترنجبین حاوى تركیبات قندى مختلفى چون گلوكز و فروكتوز، ساكاروز و ترى ساكارید است كه به راحتى در آب حل مى شود.
خواص ترنجبین
ترنجبین

* ترنجبین طبق نظر حكمای طب سنتی گرم، ولی در عین حال تر است.

* ملین و مسهل است. دوز مصرفى ترنجبین به عنوان ملین بر حسب سن بیمار بین 10 تا 70 گرم است كه با كمى آب مصرف مى شود. این گیاه اگر در مقدار کم خورده شود، ملین و اگر به مقدار زیاد مصرف شود، مسهل است.

* در تسکین سرفه و درد سینه موثر است.

* برای تسكین عطش و تب مفید است.

* خاصیت ضدعفونی کنندگی خوبی دارد و میکروب ها را از بین می برد، به همین دلیل برای درمان بیماری های عفونی مفید است.

* خوردن ترنجبین با آب پنیر برای اخراج اخلاط سوخته، با ماءالشعیر برای دفع اخلاط گرم، با كره برای باز كردن ادرار (در مواردی كه ترشح ادرار بند می آید) مفید است.

* اگر ترنجبین با آب زیره خورده شود، برای دفع صدای شكم كه با تب خفیفی توام باشد، نافع است.

* جوشانده آن معرق است.

* مالیدن روغن برگ های آن برای روماتیسم خیلی نافع است.

* گل های آن برای بواسیر مفید است.

* عرق گیاه ترنجبین اگر مدتی کم کم خورده شود، برای دفع سنگ كلیه و مثانه تا حدودی مؤثر است.
احتیاط کنید
ترنجبین

* بسیاری از خانواده‌ها برای بهبود زردی کودک خود از مخلوط ترنجبین و آب قند استفاده می‌کنند که این مواد، نه تنها تاثیری در بهبود زردی کودک ندارند، بلکه باعث اسهال و استفراغ نوزاد نیز می‌شوند.

در یک مطالعه تحقیقاتی که توسط اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی لرستان با هدف بررسی اثر ترنجبین خوراكی در كاهش زردی نوزادان انجام گردید، نشان داده شد که علیرغم باورهای بومی مبنی بر تاثیر ترنجبین در كاهش زردی نوزادی، تجویز این ماده اثر قابل توجهی در درمان زردی ندارد.

* بیماران مبتلا به حصبه، اسهال خونی، بواسیر، خون ادراری و آبله از خوردن ترنجبین خودداری کنند.

* ترنجبین برای طحال و اشخاص گرم مزاج مضر است.


تهیه آب ترنجبین

برای تهیه آب ترنجبین، مقداری ترنجبین را در آب جوش حل می کنند. سپس مایع صاف روی آن را بر می دارند و می گذارند قدری بماند تا مواد خارجی آن ته نشین شود. حالا مایع صاف شده روی آن، آماده خوردن است.

آب ترنجبین اگر صبح ناشتا خورده شود، موثرتر است. مقدار خوراكی معمول آن 12 تا 35 گرم است.