انيسون که آن را باديان رومي و رازيانه ي رومي نيز مي نامند، گياهي است با دانه هاي بسيار معطر. انيسون از تيره ي چتريان است و با دانه هايي سبز رنگ، گلابي شکل و کوچک که قسمت فوقاني آن نوک تيز بوده و پنج خط برجسته (ده شيار) بر روي آن کاملاً مشهود است، ديده مي شود.
انيسون گياهي است يک ساله به ارتفاع حدود نيم متر، داراي سه نوع برگ قلبي شکل (مدور) در قاعده ي ساقه، برگ هاي مرکب از 3 تا 5 برگچه ي نوک تيز در وسط ساقه و برگ هاي سه قسمتي با تقسيمات باريک در بالاي ساقه. اين گياه داراي گل هاي کوچک و سفيد رنگ است که به صورت گل آذين چتر مرکب مي باشند.
ميوه ي آن کوچک و تقريبا گلابي شکل است و بوي معطر و مطبوع دارد. قسمت مورد استفاده ي گياه، ميوه ي آن مي باشد که بهترين زمان برداشت، ماه هاي مرداد و شهريور مي باشد.
همان طور که ذکر شد؛ ميوه هاي آن از دو بخش گلابي شکل تشکيل شده است که هر بخش آن داراي قسمت بيروني سبز و قسمت داخلي کمي تيره است و بويي تند و معطر دارد.
انيسون
انيسون در طب سنتي:
جالينوس مي گويد انيسون گرم و خشک است.
مُسکن دردها، عرق آور و بادشکن است و اگر در روغن جوشانده شود تاثيرش بيشتر است. دانه هاي انيسون به عنوان ضد درد در ناراحتي ميگرن، معطرکننده، ضد عفوني کننده و مُدر، مصرف سنتي داشته و عرق حاصل از تقطير آن نيز به منظورهاي فوق استفاده مي گردد.
* اگر آن را بخار کنند و بخار آن را استنشاق کنند سر درد و سرگيجه را از بين مي برد.
* اگر آن را بکوبند و با روغن گل محمدي بياميزند و در گوش بچکانند بيماري هاي دروني گوش را که ناشي از اثر ضربه يا برخورد باشد بهبود مي بخشد و درد گوش را بر طرف مي نمايد.
* شير مادر را افزايش مي دهد.
* رطوبت طحال را بر طرف مي سازد.
* با تب کهنه مقابله مي کند.
انيسون
منبع جغرافيايي:
محل رويش اين گياه در ايران شامل نواحي شمالي و جنوب غربي مي باشد.
شرق نواحي مديترانه، غرب آسيا، نواحي جنوبي اروپا تا مديترانه، خاورميانه، هندوستان، شوروي سابق، مکزيک، مصر و اسپانيا از نواحي مهم توليد اين گياه هستند.
ترکيبات مهم:
مهم ترين مواد تشکيل دهنده ي گياه، اسانس بوده که ميزان آن از 1/5 تا 5 درصد متغير است. مهم ترين ماده ي موجود در اسانس، ترانس آنتول به ميزان 80 تا 90 درصد است. کومارين ها ترکيبات مهم ديگر رازيانه رومي هستند.
اثرات مهم:
ضدنفخ، ضد اسپاسم، خلط آور و با مصرف زياد داراي خاصيت ضد ميکروب است.
در طب عوام به عنوان زياد کننده ي شير مادران شيرده، افزايش قواي جنسي و ضد کرم مصرف مي شود.
در پمادهاي موضعي به عنوان محرک مصرف مي شود.
همچنين در صنايع غذايي به عنوان طعم دهنده و معطر کننده به مقدار زياد استفاده مي گردد.
انيسون
طريقه و ميزان مصرف:
تهيه ي چاي: 1 تا 5 گرم از ميوه ها را با آسياب خرد مي کنيم. سپس بر روي آن يک ليوان آب جوش مي ريزيم. آن گاه ده تا پانزده دقيقه صبر مي کنيم و سپس صاف کرده ميل مي کنيم.
فرآورده هاي گياهي – انيسون در محصولات ضد سرفه، خلط آور، ضد نفخ و مسهل به صورت هاي قرص، چاي، عصاره و گاهي مخلوط با گياهان ديگر از جمله رازيانه مصرف مي شود. از رازيانه ي رومي در داروهاي مورد مصرف جهت کودکان استفاده زيادي به عمل مي آيد.
مصرف در بارداري:
با وجودي که گزارشي از عارضه ي آن وجود ندارد، ولي بهتر است در اين دوران مصرف نشود.
مهمترين اثرات گزارش شده انيسون:
ضددرد، ضدباکتري، ضداسپاسم، ضدويروس، افزايش دهنده ي ميل جنسي، ضد نفخ، معرق، هضم کننده، قاعده آور، خلط آور، مقوي کبد، قارچ کش، حشره کش، شيرافزا، مسهل، آرام بخش، سقط کننده، آلرژي زا، محرک و مقوي معده.
نکات قابل توجه:
1- انيسون به ميزان زياد جهت طعم، مزه ي انواع غذاها، ليکورها، ژلاتين ها، مواد اوليه کيک ها، گوشت و ادويه جات مصرف مي شود. همچنين در محصولاتي که در مطبوع و تازه کردن تنفس به کار مي روند، استفاده مي شود.
2- اسانس انيسون در تهيه عطر و صابون ها مصرف مي شود. اين اسانس به همراه اسانس هاي ديگر در محصولات حشره کش و به عنوان افزايش نفوذپذيري داروها در پوست به کار مي رود.
3- اثرات فارما کولوژيکي انيسون بيشتر مربوط به آنتول موجود در اسانس آن است که از نظر فرمول شبيه به کاتکول آمين ها(از جمله آدرنالين، نور آدرنالين و دوپامين) است.
4- يکي از اثرات خوب انيسون، خاصيت ضدميکروبي بر عليه ميکروب هاي گرم منفي و مثبت است.
5- تحقيقات اخير نشان داده است که انيسون جذب آهن را در رات(نوعي موش آزمايشگاهي) افزايش مي دهد، لذا به نظر مي رسد مي تواند در جلوگيري از کم خوني مربوط به آهن موثر باشد.
