همه به این نکته باور دارند که چشم عضو بسیار مهم و حساسی است و اگر دچار اختلال یا آسیب شود، زندگی فرد مختل شده و محدودیت‌های اجتماعی فراوانی به بار می‌آورد. عفونت‌ها از مهم‌ترین این آسیب‌ها به شمار می‌روند که اگر جدی گرفته نشوند، ممکن است عوارض غیرقابل جبرانی داشته باشند.
نخستین نکته‌ای که باید بدانیم آن که عفونت‌های چشمی انواع مختلفی دارند. شایع‌ترین نوع آن از محیط به فرد منتقل می‌شود. پس از آن عفونت در مراکز درمانی یا پس از اعمال و اقدامات درمانی چشمی است. البته باید اشاره کنیم عفونت‌های بیمارستانی شیوع بسیار کمی دارند. این عفونت‌ها یا داخل چشمی هستند که ممکن است بعد از عمل‌هایی مانند آب مروارید یا شبکیه ایجاد شوند یا سطح چشم را درگیر می‌کنند که ممکن است بعد از عمل لیزیک ظاهر شود.
همان طور که گفتیم عفونت‌های ناشی از محیط بیمارستانی شیوع کمتری دارند، اما شدت و میزان آسیب آنها بیشتر و پاسخ آنها به درمان سخت‌تر است. به همین دلیل همیشه تأکید می‌شود، برای جراحی‌های چشمی حتما به کلینیک‌ها و بیمارستان‌های شناخته شده و مورد اعتماد مراجعه کنید. اما در صورت بروز چنین مشکلی، بیمار می‌بایست تحت مراقبت‌های جدی درمانی قرار گیرد یا در صورت صلاحدید چشم پزشک به وسیله آنتی‌بیوتیک‌های خاص یا حتی عمل جراحی درمان شود. برای تشخیص بهتر این دسته از عفونت‌ها، باید از محل مورد نظر نمونه‌برداری شده و نمونه توسط متخصص آزمایشگاه بررسی شود. جواب‌های به دست آمده کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی در پیش گرفته شود.
همان طور که گفتیم، دسته اول عفونت‌های چشمی از محیط به فرد منتقل می‌شوند. این مورد شیوع بیشتری در جامعه دارد و معمولا سطح خارجی چشم را مانند پلک دچار عارضه می‌کند. برخی از آنها نیز قسمت‌های داخلی چشم را مانند ملتحمه تحت تاثیر قرار می‌دهند. این قبیل از عفونت‌ها در اثر تماس دست آلوده با چشم یا قرار گرفتن در معرض آلودگی آب استخرها ایجاد می‌شوند. دسته دیگری از عفونت‌ها روی قرنیه اثر می‌گذارند که دلیل عمده آن استفاده نامناسب از لنزهای تماسی، زخم‌های چشمی، خشکی چشم یا به کاربردن لنز تماسی مشترک است. در این حالت فرد برای انجام مراحل درمان گاهی نیاز به بستری شدن دارد و لازم است نمونه‌برداری‌هایی از محل عفونت صورت گیرد. در این نوع عفونت مراحل درمان پیچیده و زمان‌بر است.
ساده‌ترین راه پیشگیری از عفونت‌های چشمی شستن منظم دست و صورت است، زیرا آلودگی از طریق تماس مستقیم با چشم منتقل می‌شود. افراد باید توجه داشته باشند که تماس دست‌ها با چشم احتمال ابتلا به انواع عفونت‌ها را افزایش می‌دهد.
اگر با عفونت چشمی مواجه شدید، حتما به چشم پزشک مراجعه کنید. در بسیاری از موارد تجویز داروهای آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت نتیجه مطلوبی دارد. همچنین بیمار نباید با مشاهده علائم بهبودی داروهای خود را قطع کند، بلکه لازم است سیر درمان را که یک هفته تا 10 روز به طول می‌انجامد، کامل کرده تا عفونت ریشه‌کن شود.
عامل عفونت‌های قسمت ملتحمه ممکن است ویروسی، میکروبی یا قارچی باشد. در نوع ویروسی، عفونت شدید به‌نظر می‌رسد و هر روز پیشرفت می‌کند، به طوری که حتی با تجویز دارو این روند تداوم داشته و محل عفونت پس از متورم شدن با ناراحتی‌هایی مانند احساس درد و وجود جسم خارجی مواجه می‌شود. بعد از 10 روز این حالت به ثبات رسیده و سپس به مرور برطرف خواهد شد. گاهی این عفونت‌ها تا یک ماه به طول انجامیده و دو چشم را مبتلا می‌کند. در همین جا لازم است تأکید شود که عفونت‌های ویروسی واگیردار است، به همین دلیل افراد مبتلا باید بهداشت فردی و جمعی را رعایت کرده، وسایل مصرفی خود را از سایرین جدا کنند.
نکته دیگر این که علی‌رغم ظاهر شدید این نوع عفونت، معمولا روی بینایی فرد تأثیر ندارد و همان‌طور که گفتیم، به مرور زمان برطرف می‌شود. در مجموع 80 تا 90 درصد مبتلایان بدون هیچ‌گونه عارضه‌ای سلامتی خود را باز می‌یابند. 10 درصد باقی مانده ممکن است با رسوباتی روی قرنیه مواجه شوند که این مشکل نیز با تجویز دارو برطرف خواهد شد.
عفونت‌های میکروبی نیز شیوع قابل‌توجهی دارند و اغلب در نقاط پرتجمع نظیر مدارس، مهدهای کودک و پادگان‌ها شایع است. این دسته از عفونت‌ها با انواع ویروسی شباهت‌های زیادی داشته و به‌طور معمول با قرمزی، تورم، احساس وجود جسم خارجی، ترشح، درد، حساسیت به نور و چسبندگی صبحگاهی پلک‌ها همراه است. تفاوت این عفونت با نوع ویروسی در این است که سریع‌تر به درمان پاسخ داده و بعد از 3 تا 4 روز به طور کامل برطرف می‌شود.
دسته دیگری از عفونت‌های شایع، انواع قارچی آن است که بیشتر به سبب برخورد شاخه گیاهان با چشم یا در اثر استفاده نادرست از لنزهای تماسی ایجاد می‌شوند. در مرحله نخست، ظاهر آنها شبیه عفونت‌های میکروبی است که بیشتر قرنیه را مبتلا می‌کند. پس از مدتی این عفونت ظاهر خاصی پیدا می‌کند، به‌طوری که باید برای انتخاب بهترین روش درمانی از محل عارضه نمونه برداری آزمایشگاهی انجام شود. عفونت‌های قارچی قابل درمان هستند، اما درمان‌شان طولانی مدت خواهد بود. در این دوره بیمار باید از آنتی‌بیوتیک‌های مخصوص استفاده کند. لازم به یادآوری است افرادی که زخم قرنیه دارند، بیشتر در معرض این عفونت قرار دارند.
لازم به ذکر است این عفونت‌ها گاهی کدورت‌هایی روی دستگاه بینایی ایجاد می‌کنند که با اعمال جراحی و دیگر روش‌های درمانی برطرف می‌شوند.
لبه پلک در قسمت جلو شامل مژه‌ها و در قسمت عقب شامل غدد روغنی خاصی است که ترشحات این غدد در ساختار اشک بسیار مهم است. عدم عملکرد درست این غدد و غدد دیگر عرق و چربی کنار مژه‌ها باعث علائمی مثل خشکی چشم،خارش و سوزش و احساس جسم خارجی می‌شود. آنچه تحت عنوان بهداشت پلک مطرح می‌شود، در واقع کمک به عملکرد صحیح این غدد پلکی است.
برای بهداشت پلک می‌توان کارهای زیر را انجام داد:
یک دستمال صورت را در آب گرم فرو برده و آب اضافی آن را بگیرید، برای 5 تا 10 دقیقه روی پلک‌ها قرار دهید و به آهستگی فشار دهید تا پوست پلک نرم شده و پوسته‌پوسته‌های چسبیده به پلک آزاد شود.
پلک‌ها را ماساژ دهید و به آرامی با حرکت چرخشی انگشت کوچک دستتان را روی پلک‌ها حرکت دهید تا ترشحات اضافی از غدد پلکی‌تان خارج شود .
پلک‌های‌تان را با گوش پاک‌کن، پاک کنید. بهتر است گوش پاک‌کن را با شامپو بچه رقیق شده (حدود 3 تا 4 قطره شامپو بچه در نصف فنجان آب گرم) خیس کرده، آب اضافی آن‌را گرفته و بعد پلک‌های تان را بشوئید.
پس از آن با پارچه اثرات شامپو را پاک کنید. اگر علامت‌دار هستید (مثلا روی لبه پلک تان شوره و پوسته دارد یا مرتبا احساس سوزش و خارش چشم دارید، باید این کار را روزی 4 بار به مدت 5 دقیقه انجام دهید تا علامت‌ها از بین برود. سپس روزی یک بار، به مدت طولانی هر روز این کار را تکرار کنید.)
در موارد خاص (مثلا وقتی لبه پلک‌ها عفونت و التهاب شدید دارد) لازم است پماد آنتی‌بیوتیک مصرف شود، ولی به‌طور معمول لازم نیست. در زمان استفاده از این روش شستشوی پلک بهتر است از مواد آرایشی چشمی استفاده نشود.
