این روزها که آفتاب تموز هر روز با قدرت بیشتری طلوع می‌کند و فصل گرما آرام آرام رخ می‌نماید، یکی از مشکلاتی که برای بسیاری از ما به‌وجود می‌آید، گرمازدگی است؛ مشکلی که در نگاه اول خیلی مسئله حادی به‌نظر نمی‌رسد و کمتر کسی به آن توجه ویژه‌ای می‌کند اما همین بی‌توجهی، گاهی اوقات باعث بروز مشکلاتی جدی می‌شود؛ مشکلاتی که حتی ممکن است به مرگ هم بینجامد
گرمازدگی
گرمازدگی به 3 نوع درجه‌بندی می‌شود؛ خفیف، متوسط و شدید.
در نوع خفیف كه بیشتر در بچه‌ها، افراد مسن، چاق، بیماران قلبی و عروقی، افراد با بیماری‌های مزمن یا روحی و روانی و افرادی كه به هر دلیل دچار كاهش شدید آب بدن شده‌اند اتفاق می‌افتد، فرد وقتی در معرض نور و گرمای شدید آفتاب قرار می‌گیرد، دچار گرمازدگی خفیف می‌شود كه با گرفتگی عضلات، خستگی و سرگیجه و گاهی غش كردن همراه است.
نوع دوم، گرمازدگی متوسط است كه معمولا برای افرادی كه كارشان زیر نور مستقیم آفتاب است، رخ می‌دهد. اگر بعد از یك تعریق شدید فقط آب بدون املاح استفاده كنیم احتمال ایجاد این وضعیت زیاد است. در این حالت فرد رنگ پریده می‌شود، تندتر از حد معمول نفس می‌كشد و ممكن است حتی درصدی از هوشیاری‌اش را هم از دست بدهد. احساس تشنگی شدید، سردرد، تهوع، استفراغ و گیجی هم از دیگر علائم آن است.
گرمازدگی شدید كه نوع آخر گرمازدگی‌ها به‌حساب می‌آید و بسیار خطرناك است، اغلب در روزهای گرم كه هوا سرشار از رطوبت و بدون رد و بدل شدن باد است، رخ می‌دهد. در این نوع گرمازدگی، درجه حرارت بدن از 40درجه سانتی‌گراد بیشتر می‌شود و علائمی چون تهوع، تشنج، كاهش سطح هوشیاری و كما بروز می‌كند.
گرمازده‌ها
وقتی سیستم گرمایی بدن انسان از تنظیم خارج می‌شود و به‌طور غیرمعمول بالا و پایین می‌رود، باعث بروز مشكلاتی می‌شود. زمانی كه گرمای طبیعی از حد معمول بالاتر برود، اصطلاحا می‌گویند شخص گرمازده شده است. دلیل آن هم می‌تواند قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض هوای گرم و آفتاب شدید یا تولید بیش از حد گرما در بدن باشد. در این حالت بدن نمی‌تواند گرمای اضافی خود را دفع كند و در نتیجه هر لحظه فرد گرگرفته‌تر و داغ‌تر می‌شود. گرمازدگی مانند هر بیماری دیگری درجات مختلفی دارد. در بیشتر موارد گرمازدگی را می‌توان در همان ساعات اولیه درمان كرد و از بین برد اما گاهی این حالت به یك بیماری جدی تبدیل می‌شود.
نشانه‌های گرمازدگی
اگر به گرمازدگی به چشم یك بیماری نگاه كنیم، بهتر می‌توانیم آن را جدی بگیریم. بنابراین بدانید و آگاه باشید كه گرمازدگی قابلیت تبدیل شدن به یك بیماری جدی را دارد. زمانی كه درجه حرارت بدن بالا می‌رود، تعریق هم بیشتر می‌شود و بدن بیشتر از حد معمول آب از دست می‌دهد. همراه با آب، مواد و املاحی هم كه برای بدن مفید و ضروری هستند، از دست می‌روند. از بین رفتن این مواد، كم‌كم قوای جسمی فرد را می‌گیرد و باعث پایین آمدن فشار خون می‌شود. بنابراین خونرسانی به كلیه‌ها، قلب و مغز با وقفه روبه‌رو خواهد شد. در این مرحله است كه باید نگران گرمازدگی باشیم.
برای تشخیص گرمازدگی معیارها و علائمی وجود دارد كه كمك می‌كند بیمار هرچه سریع‌تر بتواند مشكلش را تشخیص دهد و قبل از اینكه به شرایط حاد برسد برای درمان اقدام كند.
كاهش ادرار
زمانی كه آب بدن از بین می‌رود و فشار خون كاهش می‌یابد، خون به كلیه‌ها نمی‌رسد و همین مسئله باعث می‌شود ادرار به كمترین حد خود برسد. از آنجا كه ادرار، سمومی مثل اوره و كراتین را از بدن خارج می‌كند، كاهش آن باعث ماندن این سم‌ها در بدن می‌شود. تعدادی از پزشكان معتقدند اگر میزان این سموم در بدن زیاد شود، ممكن است شخص را به كشتن بدهد و حتی اگر فرد زنده بماند، قطعا با نارسایی كلیه مواجه خواهد شد و این نارسایی در حدی است كه شخص باید به‌طور مداوم دیالیز شود.
سرگیجه
زمانی كه فشار خون پایین می‌آید و خون به مغز نمی‌رسد، فرد دچار سرگیجه شده و رفته رفته این سرگیجه بیشتر و بیشتر می‌شود. سرگیجه به تنهایی از آن دست مشكلاتی است كه ممكن است عواقب خطرناكی داشته باشد. فرد ممكن است در اثر همین سرگیجه‌ها به حالت نیمه‌بیهوشی برسد و زمین بخورد. توصیه می‌شود در این فصل كه رفته‌رفته رو به گرما می‌رویم درصورت بروز هرنوع سرگیجه به پزشك مراجعه كنید چرا كه درصورت عدم‌تشخیص ممكن است مشكلات بسیار زیادی برای شما ایجاد شود.
خشك شدن پوست
منظور از خشك شدن پوست، خشكی زدن نیست. وقتی بدن، آب از دست می‌دهد، پوست از حالت طراوت و شادابی خارج و خشك می‌شود. این خشكی نیز یكی از نشانه‌هایی است كه می‌توانید به محض مشاهده آن به گرمازدگی شك كنید.
دیگر علائم گرمازدگی
خستگی، گیجی، پایین آمدن سطح هوشیاری، بالا رفتن دمای بدن تا بیش از 41درجه، گرفتگی عضلات بدن، تهوع و استفراغ، تشنج، تپش شدید قلب، عدم‌تعرق و... از دیگر عواملی است كه در زمان گرمازدگی در بدن فرد بروز می‌كند.
با گرمازده‌ها چه كنیم؟
هر وقت پس از حضور در محیط گرم و آفتابی علائمی چون احساس سرگیجه، خستگی مفرط، آشفتگی، درد شدید عضلات و تب یا تهوع در خود احساس كردید، خیلی زود به پزشك مراجعه كنید. اگر با فرد گرمازده‌ای مواجه شدید، خیلی زود به اورژانس خبر بدهید و تا پزشك برسد این كارها را بكنید:
اول از همه فرد گرمازده را به سایه و جایی كه گرم نباشد منتقل كنید.
او را در حالتی كه پاهایش در سطحی بالاتر از بدنش قرار دارد، بخوابانید. اگر بیهوش است، او را به پهلو بخوابانید.
لباس‌هایش را از تن خارج كنید ابتدا سر و گردن و سپس كف دست‌ها و پاها و پیشانی او را با كیسه یخ یا حوله مرطوب، خنك كنید. تكه‌های یخ را روی گردن، زیر بغل و كشاله ران او قرار دهید و او را باد بزنید.
اگر دچار گرفتگی عضلات شده، به آرامی عضلاتش را ماساژ دهید.
اگر هوشیار است به او مایعات بخورانید تا كمبود آب بدنش جبران شود.
چطور گرمازده نشویم
اگر نمی‌توانید شغل یا موقعیت خود را تغییر دهید و مجبورید ساعات زیادی را در گرما فعالیت یا رانندگی كنید و یا به منطقه گرمسیری سفر كرده‌اید و بدن‌تان به دمای مكان جدید عادت ندارد، بهتر است این موارد را رعایت كنید تا گرمازده نشوید. تجربه نشان داده است بدن برای خو گرفتن با شرایط حرارتی جدید به حداقل 2هفته زمان نیاز دارد.
برنامه‌ریزی: اگر برنامه روزانه‌تان دست خودتان است، سعی كنید در ساعاتی كه خورشید بیش از حد خودنمایی می‌كند، از خانه خارج نشوید و كارهای خارج از خانه را به ساعات افول آفتاب موكول كنید.
پوشش: لباس و پوشش شما در دچار شدن به گرمازدگی بسیار مؤثر است. بنابراین سعی كنید در تابستان لباس‌های ضخیم و غیرقابل نفوذ كه مانع تبخیر عرق و دفع گرما می‌شود و لباس‌های تیره كه گرما را بیشتر جذب می‌كند، نپوشید. وقتی در معرض آفتاب و گرما هستید، كلاه سرخودتان بگذارید، ترجیحا از نوع لبه‌دارش را. استفاده از نقاب و كرم‌های ضدآفتاب هم به‌شدت توصیه می‌شود.
مایعات: گفتیم گرمازدگی زمانی رخ می‌دهد كه آب بدن تبخیر می‌شود، پس اگر می‌خواهید گرمازده نشوید، قبل از اینكه احساس تشنگی كنید، آب و دیگر مایعات بنوشید، به‌خصوص وقتی كه خیلی عرق كرده‌اید. همیشه در كیف‌تان یك بطری آب داشته باشید، اگر هوا خیلی گرم شد، چند عدد لیموترش هم كنارش باشد خوب است. اگر هم ورزشكار هستید یا فعالیت بدنی بالایی دارید، قطعا آب و مایعات بیشتری باید بنوشید.
تغذیه: سعی كنید در فصل گرما، بیشتر غذاهای سبك بخورید، غذاهای سنگین شما را مستعد گرمازدگی می‌كنند. ضمنا از خوردن میوه و سبزیجات به‌خصوص آنهایی كه آب و پتاسیم دارند مثل هندوانه، خربزه و میوه‌های تابستانی مثل گیلاس، هلو و شفتالو و... غافل نشوید.
