چقرصهای آرام بخش (TRANQUILIZERS / SEDATIVES) داروهایی میباشند که با سرکوب سیستم اعصاب مرکزی (CNS) باعث ایجاد آرامش، تمدد اعصاب، کاهش اضطراب و استرس، خواب آلودگی، سرخوشی، کندی تنفس، کاهش حس تعادل، شل شدن عضلات، قضاوت مختل و واکنشهای کند و مردد می شوند. مصرف دوز بالای این دسته از داروها میتواند به از دست رفتن هوشیاری و حتی مرگ بیانجامد.
اثرات اصلی آرام بخش ها:
1-ضد اضطراب (ANXIOLYTIC)
2-خواب آور (HYPNOTIC)
3-ضد اسپاسم (گرفتگی)(ANTISPASMODIC)
4-ضد تشنج (ANTICONVULSANT)
5-فراموشی آور (AMNESIC)
تقسیم بندی آرام بخش ها:
1- بنزودیازپین ها (BENZODIAZEPINES): آرام بخش، خواب آور، ضد اضطراب، ضد تشنج، فراموشی آور و شل کننده عضلات میباشند.
Diazepam دیازپام
Oxazepam اکسازپام
Lorazepam لورازپام
Chlordiazepoxide کلردیازپوکساید
Alprazolam آلپرازولام
Bromazepam برومازپام
Clobazam کلوبازام
Clonazepam کلونازپام
Clorazepate کلرازپام
Estazolam استازولام
Flunitrazepam فلونیترازپام
Flurazepam فلورازپام
Halazepam هالازپام
Ketazolam کتازولام
Loprazolam لوپرازولام
Lormetazepam لورمتازپام
Medazepam مدازپام
Midazolam میدازولام
Nitrazepam نیترازپام
Nordazepam نوردازپام
Prazepam پرازپام
Quazepam کوآزپام
Temazepam تمازپام
Tetrazepam تترازپام
Triazolam تریازولام
2-باربیتورات ها(BARBITURATES): آرام بخش، خواب آور، ضد تشنج و بی هوش کننده میباشند. باربیتوراتها قوی تر از بنزودیازپین ها میباشند و امروزه عمدتا به عنوان داروی ضد تشنج و القاء کننده بی هوشی مصرف میگردند.
Sodium Amytal) Amobarbital) آموباربیتال
Aprobarbital آپروباربیتال
Butabarbital بوتاباربیتال
Butalbital بوتالبیتال
Hexobarbital هگزوباربیتال
Methylphenobarbital متیل فنو باربیتال
Pentobarbital پنتوباربیتال
Phenobarbital فنوباربیتال
Secobarbital سکوباربیتال
Sodium thiopental سدیم تیوپنتال
Talbutal تالبوتال
Thiobarbital تیوباربیتال
3-داروهای ضد افسردگی(ANTIDEPRESSANT): ضد افسردگی و ضد اضطراب بوده و برخی از آنها (سه حلقه ای ها) برای تسکین دردهای مزمن تجویز میگردند.
Fluoxetine فلوکستین
Sertraline سرترالین
Venlafaxine ونلافاکسن
Citalopram سیتالوپرام
Paroxetine پاروکستین
Escitalopram اسیتالوپرام
Fluvoxamine فلووکسامین
Duloxetine دولوکستین
Bupropion بوپروپیون
Amitriptyline آمیتریپتیلین
Dothiepin دوتیپین
4-آنتی هیستامین ها(ANTIHISTAMINES): کاهنده واکنشهای حساسیتی و آرام بخش میباشند. برخی آنتی هیستامین های خواب آور و آرام بخش عبارتند از:
diphenhydramine دیفن هیدرامین
dimenhydrinate دیمن هیدرینات
doxylamine دوکسیلامین
5- ضد روان پریشی ها(ANTIPSYCHOTICS): در درمان اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، اختلالات هذیانی، جنون ها و دیگر اختلالات روان پریشی تجویز میگردند. (از ذکر آنها خودداری میکنیم)
6- سایر قرصهای آرام بخش و خواب آور:
zolpidem زولپیدم
alpidem آلپیدم
Zaleplon زالپلون
eszopiclone اسزوپیکلون
ramelteon راملتیون
methaqualone متاکوآلون
ethchlorvynol اتکلروینول
chloral hydrate کلرال هیدارت
meprobamate مپروبامات
glutethimide گلوتی تیمید
methyprylon متیپریلون
gamma-hydroxybutyrate گاما هیدروکسی بوتیرات
ethyl alcohol اتیل الکل
diethyl ether دی اتیل اتر
methyl trichloride متیل تری کلراید
Zopiclone زوپیکلون
موارد مصرف:
1-کاهش استرس و اضطراب.
2-درمان بی خوابی.
3- تسکین و کاهش گرفتگی و تنش عضلات.
4-کاهش علایم محرومیت از الکل و مواد مخدر.
5-درمان حملات وحشت زدگی.
6-تسهیل تستهای تشخیص پزشکی نظیرآندوسکوپی.
7-افزایش اثر بی حس کننده های موضعی و بیهوشی عمومی.
8-درمان پسیکوز (روان پریشی)
9-فراموشی پیش گستر قبل از اعمال جراحی.
موارد منع مصرف:
1-همراه با الکل و سایر مواد مخدر و روانگردان.
2-ناهماهنگی حرکتی و ضعف عضلانی.
3-کاهش اکشیژن خون.
4-آب سیاه (گلوکوم)
5-وقفه تنفسی حین خواب (آپنه)
6-حساسیت به آرام بخش ها.
7-نارسایی شدید کلیوی (دیالیز)
8-افسردگی شدید (تمایلات خودکشی)
9-بیماریهای مزمن تنفسی.
10-نارسایی شدید کبدی نظیر سیروز کبدی.
11-حاملگی و شیردهی.(تحت نظر پزشک)
12-افراد بالای 65 سال(تحت نظر پزشک)
عوارض جانبی:
1-خواب آلودگی و خستگی صبح روز بعد از مصرف.در صورت بروز این علایم از رانندگی و کار کردن با ماشین آلات خودداری کنید.
2-عدم هماهنگی عضلات، ضعف، سرگیجه، گیجی، آلرژی، تاری دید، توهم، بی حالی، تعریق، خشکی دهان، بثورات جلدی و سر درد.
3-اشکال در گفتار، حافظه و قضاوت.
4-حالت تهوع، استفراغ و سوزش سردل.
5-ایجاد فراموشی پیش گستر(خاطرات اخیر به یاد نمی مانند).
6-خشونت طلبی و پرخاشگری،بی خوابی، تحریک پذیری، افسردگی و اختلال در حفظ تعادل.
عوارض دراز مدت:
1-ایجاد تحمل(TOLERANCE): به نیاز مصرف بیشتر دارو برای تاثیر و احساس مشابهی که پیشتر با مصرف مقادیر کمتر همان دارو حاصل می شد، اطلاق میگردد. مصرف کننده به مرحله ای میرسد که دیگر افزایش دوز مصرفی آرام بخش ها بی تاثیر خواهد بود. علایم ایجاد تحمل: دل درد، بی قراری، سرگیجه، رعشه، افسردگی، ترسهای غیر منطقی، پارانوئید و دمدمی مزاجی.
2-وابستگی(DEPENDANCY): پس از ایجاد تحمل و افزایش دوز مصرفی و مصرف مداوم داروهای آرام بخش در فرد وابستگی روانی و جسمانی نیز ایجاد میگردد. هنگامی هم که مصرف کننده بطور ناگهانی مصرف دارو را قطع میکند دچار علایم محرومیت(WITHDRAWL) میگردد. این علایم شامل بی قراری، بی خوابی، اضطراب، تهوع، کرامپ شکمی، تپش قلب، لرز، رعشه، درد عمومی، اسهال، توهم، افسردگی، پارانویا، هذیان، کاهش اشتها، حملات وحشت زدگی، پرفشاری خون، بی خوابی ، اسپاسم عضلات، حساسیت به نور و صدا، تشنج و مرگ میباشد. باربیتوراتها اعتیاد آور تر از بنزودیازپین ها میباشند.
3-سوء مصرف و اور دوز(OVER DOSE): خطر مصرف این دسته از داروها به عنوان داروهای تفننی به ویژه باربیتوراتها زیاد است. مصرف بیش از مقادیر تجویز شده نیز میتواند سبب مسمومیت و حتی مرگ فرد گرد.
4- خودکشی با مصرف دوز بالای آرام بخش ها.
نکته مهم: مصرف الکل به همراه آرام بخشها به علت اثرات مشابه (کاهش فعالیت مغز و سیستم اعصاب مرکزی) مرگ بار بوده و میتواند فرد را به کما و یا به کام مرگ بکشاند.
تداخلات دارویی:
1- الکل، داروهای ضد افسردگی، ضد تشنج ها و آنتی هیستامینها اثرات آرام بخش ها را مضاعف میکنند.
2-قرصهای ضد بارداری سرعت دفع داروهای خواب آور را کاهش میدهند.
3-سیگار سرعت دفع داروهای آرام بخش را افزایش داده و اثرات آنها را نیز کاهش میدهد.
راهنمای مصرف:
1-قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید تا دوز مناسب وضعیت جسمی شما برایتان تجویز گردد. همچنین از لحاظ تداخل با دیگر داروها و بیماریها مورد بررسی قرار گیرید.
2-در صورتی که دچار تحریکات گوارشی می شوید آنها را همراه با غذا میل کنید.
3-هیچگاه بطور ناگهانی اقدام به قطع مصرف آنها نکنید. و برای قطع آنها ابتدا با پزشکتان مشورت کنید.
4-هیچگاه این داروها را به همراه الکل و دیگر مواد مخدر و روانگردان مصرف نکنید.
5-به خاطر داشته باشید قرصهای خواب آور درمان موقتی بی خوابی میباشد. چنانچه برای مدت طولانی از آنها استفاده کنید و سپس مصرف آنها را قطع کنید، بی خوابی شما تشدید میگردد. تا آنجا که ممکن است دوز پایین دارو را مورد مصرف قرار دهید.
6-حداکثر مدت زمان مجاز مصرف آرام بخش ها 2-4 هفته پیاپی و هفته ای 2-3 مرتبه میباشد.
7-قرصهای خواب آور را نیم ساعت قبل از خواب مصرف کرده و پس از مصرف از کشیدن سیگار اجتناب ورزید.
8-داروهای مسکن و خواب آور را دور از دسترس کودکان قرار دهید.
9-مصرف مداوم قرصهای خواب آور خواب عمیق و همراه با رویا را سرکوب کرده و خواب را سبک میکنند.
10-معمولا صبح روز بعد شما احساس خستگی و گیجی اندکی خواهید داشت. بنابراین تا بی اثر شدن کامل اثرات آنها از انجام فعالیتهایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند خودداری کنید.
11-جای استفاده از قرصهای خواب آور اصول بهداشت خواب را رعایت کنید.
