پوکی استخوان یک بیماری شایع استخوانی است که در آن توده استخوانی به‌تدریج از بین می‌رود و بدون آنکه علامت خاصی ایجاد کند، ممکن است با یک شکستگی در یکی از استخوان‌های بدن(مهره‌ها، لگن، مچ پا یا دست) آشکار شود.
ساختمان استخوان به‌طور عمده از یک ماده پروتئینی به نام کلاژن و یک ماده معدنی به نام فسفات کلسیم تشکیل شده است. در سن ۳۰-۲۵سالگی افراد به حداکثر توده استخوانی خود دست پیدا می‌کنند. از این پس باگذشت زمان و افزایش سن در یک فرد سالم با تغذیه کافی هر ساله حدود چهار درصد از بافت استخوانی کاسته می‌شود، بدون اینکه مشکل پوکی استخوان به‌وجودآید. اگر این جریان طبیعی سریع‌تر اتفاق افتد، پوکی استخوان ایجاد می‌شود.
آیا پوکی استخوان علامتی دارد؟
متأسفانه باید گفت به‌طور معمول پوکی استخوان قبل از بروز عوارض آن علامتی ندارد. علائم هنگامی ایجاد می‌شود که شکستگی اتفاق افتاده باشد. پس بهتر است تمامی افرادی که در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند قبل از شروع عوارض، مورد ارزیابی قرار گیرند و درصورت مبتلا بودن اقدامات پیشگیرانه اعمال شود. بهترین روش برای تشخیص پوکی استخوان، سنجش تراکم استخوان یا دانسیتومتری است.
تغذیه در مبتلایان به پوکی استخوان
پوکی استخوان حالتی است که در آن استخوان شکننده شده و احتمال شکستگی با ضربات کوچک افزایش می‌یابد. پوکی استخوان از گرفتاری‌های بسیار شایع جوامع بشری است که بعد از سن ۳۵سالگی روند آن در انسان آغاز می‌شود. حدود نیمی از زنان بالاتر از ۴۵سال و۹۰درصد زنان بعد از ۷۵سال به بیماری پوکی استخوان مبتلا می‌شوند.
چه کسانی در معرض پوکی استخوان قرار دارند؟
افراد مسن
خانم‌ها بعد از سن یائسگی
سابقه خانوادگی پوکی استخوان(در بعضی از نژاد‌ها مثل برخی از نژادهای آسیایی)
کمبود کلسیم و ویتامین D در رژیم غذایی در مبتلایان به برخی اختلالات هورمونی(پرکاری تیروئید و پارا‌تیروئید، کم‌کاری غدد جنسی و بیماری کوشینگ)
پیشگیری
با اصلاح شیوه زندگی وانتخاب عادات صحیح می‌توان از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کرد.
تغذیه
تغذیه سالم و رژیم غذایی متعادل و غنی از کلسیم و ویتامین D یکی از راه‌های پیشگیری است. غذای روزانه باید حداقل۱۵۰۰-۱۰۰۰میلی‌گرم کلسیم داشته باشد. شیر، پنیر، ماست، سبزی‌ها، میوه‌ها، حبوبات و غذاهای دریایی به‌ویژه ماهی باید در رژیم غذایی روزانه گنجانده شود.
مراقب باشید تامین کلسیم مورد نیاز سبب افزایش مصرف چربی نشود. در این خصوص باید با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
می‌توانید با پیاده‌روی در هوای آفتابی ویتامین D مورد نیاز بدن را تامین کنید.
فعالیت بدنی مناسب
ورزش منظم سبب افزایش قدرت عضلانی، تعادل، افزایش قدرت و استحکام استخوان‌ها، کاهش احتمال زمین خوردن و شکستگی ناشی از آن می‌شود. فعالیت ورزشی باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که سبب فشار زیاد بر استخوان‌ها و افزایش احتمال شکستگی نشود. این فعالیت‌ها در پیشگیری از پوکی استخوان در زنان کمتر از ۶۰سال مؤثر است.
ورزش‌هایی مانند پیاده‌روی، دویدن آهسته، کوهپیمایی، انجام حرکات هوازی با شدت ملایم، بالا رفتن از پله‌ها، ورزش‌های راکتی که در آنها وزن بدن توسط پاها حمل می‌شود و فعالیت عضلات و استخوان‌ها که در برابر نیروی جاذبه‌صورت می‌گیرد مناسب‌ترین ورزش‌ها هستند.
