با فرا رسیدن فصل سرما دوباره بیماری‌های مربوط به این فصل اهمیت پیدا می‌کند. یکی از این بیماریها، آسیب به اندام‌های انتهایی مثل انگشتان پاها، دست‌ها، بینی و گوش است.
یکی از روش های دفاعی بدن انسان در مقابله با سرمای محیط این است که رگ های محیطی تنگ می شود تا حرارت بدن حفظ شود.
برای جلوگیری از آسیب اندام های انتهایی هر چند دقیقه یکبار رگ ها باز می شود تا خون جریان یابد و دوباره بسته می شود.
زمانی که سرمای محیط شدید باشد و اقامت در سرما طولانی شود بدن انسان اندام های انتهایی را فدا می کند تا بتواند از سرمازدگی و مرگ جلوگیری کند.
به این ترتیب رگ های محیطی یکسره منقبض می ماند و اندک اندک خون کمی که در این رگ ها جاری است در مجاورت هوای سرد شروع به یخ زدن می کند.
اندام یخ زده در ابتدا دردناک می شود و سپس بی حسی به آن اضافه می شود. رنگ اندام معمولا کبود و رنگ پریده است.
نکته ای که باید به خاطر سپرد این است که کفش و لباس خیلی تنگ با فشار روی رگ ها می تواند این روند را تسریع کند.
اولین اقدام درمانی برای این بیماران رساندن سریع آنان به محیط گرم است. اقدام بعدی گرم کردن آرام اندام های یخ زده است.
در این مرحله آنچه که اهمیت اساسی دارد، این است که هرگز نباید اندام یخ زده را در معرض گرمای شدید و مستقیم قرار دهیم، زیرا گرم شدن اندام یخ زده قبل از برقراری جریان خون باعث مرگ سلول های عضو مبتلا می شود.
از طرفی به دلیل بی حس بودن اندام یخ زده ممکن است سوختگی شدیدی بدون این که فرد متوجه شود در اندام مبتلا رخ دهد و آسیب را تشدید کند. نکته دیگر این است که هرگز نباید عضو یخ زده را مالش دهیم.
هرگز نباید بدون داشتن امکانات کافی اقدام به گرم کردن اندام کرد. به عنوان مثال اگر در یک پناهگاه کوهنوردی با اقدام به گرم کردن آب شروع به درمان دست و پای یخ زده یک مصدوم کنیم، ولی به دلیل اتمام سوخت نتوانیم درمان را تکمیل کنیم و اندام ها دوباره شروع به سردشدن کند در این صورت آسیب بیشتری را به اندام مبتلا وارد ساخته ایم.
بعد از مهیاشدن شرایط باید مایعی گرم با دمای ۳۷ تا ۴۰ درجه تهیه کنیم و با افزودن مداوم آب گرم و پایش مداوم با دماسنج دما را در این محدوده حفظ کنیم.
با غوطه ور کردن اعضای یخ زده در این مایع، اندک اندک جریان خون باز خواهد شد و عضو حیات خواهد یافت البته کار به همین راحتی تمام نمی شود. جریان یافتن دوباره گردش خون درد شدید و طاقت فرسایی را موجب می شود که ادامه درمان را غیرممکن می سازد و در این شرایط فقط با مسکن هایی قوی مثل آمپول های مخدر می توان کار را ادامه داد.
