مهارت حل مساله یکی از مهارت های زندگی است که به ما در حل مسایل فردی و اجتماعی کمک می کند.
روش حل مساله، فرایند تفکر منطقی و منظمی است که به فرد کمک می کند تا هنگام رویارویی با مشکلات، راه حل های متعددی را جستجو کند و سپس بهترین راه حل را انتخاب نماید.
مراحل مهارت حل مساله
مرحله ی اول- انتخاب رویکرد صحیح نسبت به مساله
شاید کمی مضحک به نظر برسد که ما با مشکلی مواجه شده و بخواهیم تصمیمی بگیریم ولی در ابتدا با خود فکر کنیم" من با یک مشکل مواجه شده ام" و یا " من در حال تصمیم گیری هستم". خودآگاهی هیجانی به این معناست، که ما خودمان آگاهانه بدانیم که دارای چه احساس و هیجانی هستیم. در این مرحله لازم است باورهای غلط نسبت به مساله شناسایی و اصلاح گردد.(مثلاً این باورها، نباید در زندگی با مشکل روبرو شده، هر چه بلاست بر سر من نازل می شود، مشکل نشانه ضعف، بی لیاقتی و ناتوانی است). جملات فوق تنها مشتی از خروارها افکار ناکارآمد است که به شکل گفتار درونی در رویارویی با مشکلات روزمره، می توانند باعث شوند که ما نتوانیم به خوبی از پس حل یک مساله و یا اخذ یک تصمیم برآییم.
مرحله دوم- تعریف دقیق مساله
در این مرحله باید به سوال های زیر پاسخ داده شود.
1-مشکل چیست؟
2- مشکل کی شروع می شود؟
3- چه کسی در این مشکل نقش دارد؟
و اینکه بایستی مشکل به ابعاد کوچکتر و ساده تر شکسته شود. بدین ترتیب طی این مرحله لازم است که با بیان اهداف عینی و شفاف، تعریف دقیقی از مساله یا مورد تصمیم گیری ارائه دهیم.
مرحله سوم- به دست آوردن راه حل های متفاوت(بارش مغزی)
بدین شکل که بدون ایجاد محدودیت برای ذهن، هر راه حل یا تصمیمی را که به ذهنمان آمد، بدون در نظر گرفتن درست یا نادرست بودن و مثبت و منفی بودن آن یادداشت کنیم.
نکته بسیار مهم در این مرحله آن است که کمیت و تعداد راه حل ها مهم تر از کیفیت آنهاست. منطق بارش فکری این است که کمیت تولید کیفیت می کند. ما وقتی راه حل ها و گزینه های متعددی را در نظر بگیریم، احتمال یافتن بهترین راه حل یا تصمیم بالاتر می رود
مرحله ی چهارم- ارزیابی گزینه ها و انتخاب بهترین راه حل
طی این مرحله ما موظفیم که هر یک از گزینه های مرحله سوم را مورد قضاوت و ارزشیابی قرار دهیم. آنچه در مرحله سوم مهم بود، گزینه های متعدد بود و آنچه در این مرحله مهم است اندیشیدن به مزایا و معایب گزینه ها و کشف بهترین راه حل است.
مرحله پنجم- اجرا و بازبینی راه حل ها
در این مرحله راه حل های مفید و سودمند را انتخاب کرده و از میان آنها الویت بندی نموده، برنامه زمان بندی را مشخص می کنیم و به اجرای راه حلی که الویت دارد و مناسب و مفید است می پردازیم.
در نهایت اگر مساله با این روش حل شد، به خود پاداش دهید و اگر مساله حل نشد، موانع را شناسایی کرده و برطرف کنید.
منابع:
1-مهارت های زندگی- دکتر حسین خنیفر- دکتر مژده پورحسینی
2- مهارت های زندگی- حسین ناصری
3- روان شناسی بالینی- دکتر حمید پور شریفی با راهنمایی دکتر امیر هوشنگ مهریار
