اختلال انگیختگی جنسی زن Female Sexual Arousal Disorder خشکی واژن هم نامیده می شود . اگر تحریک جنسی از نظر تمرکز، مدت یا شدت ناکافی باشد نباید این تشخیص گذاشته شود.
انجمن روانپزشکی آمریکا ملاک های تشخیصی ذیل را برای اختلال انگیختگی جنسی زن مطرح کرده است:
۱- به طور مداوم یا عودکننده در برابر تحریک جنسی پاسخ لیزشدن- تورم ایجاد نمی شود و یا تا تکمیل فعالیت جنسی حفظ نمی شود.
۲- اختلال باعث ناراحتی عمده فرد یا مشکلات بین فردی می شود
۳- یک اختلال روانپزشکی دیگر نظیر افسردگی ( بجز یک کژکاری جنسی دیگر) توضیح بهتری برای آن نبوده و ناشی از بیماری طبی عمومی یا مصرف یک دارو یا مواد نمی باشد
۴- انواع.. سراسر زندگی/ اکتسابی..فراگیر/موقعیتی..ناشی از عوامل روانشناختی/عوامل مرکب…دارد
سازمان بهداشت جهانی این اختلال را نقص پاسخ تناسلی Failure Genital Response نامیده است و ملاک های تشخیصی ذیل را دارد:
۱A- در زنان ( انجمن روانپزشکی آمریکا این قسمت را اختلال انگیختگی جنسی زن نامگذاری کرده است) نقص در پاسخ تناسلی که به صورت نقایصی در لیزشدگی مهبل به همراه تورم ناکافی لب های فرج است و کژکاری یکی از اشکال زیر را به خود میگیرد:
. لیزشدگی کلی در هیچ شرایطی ایجاد نمی شود
. ممکن است در ابتدا لیزشدگی ایجاد شود ولی آنقدر دوام نمی یابد که امکان ورود راحت آلت را بدهد
. موقعیتی: لیزشدگی فقط در برخی موقعیت ها ایجاد می شود( شریک جنسی خاص یا حین خود ارضایی یا وقتی قصد مقاربت مهبلی در کار نیست)
۱B- در مردان وقتی برای نزدیکی کوشش می شود نعوظ لازم برای عمل مقاربت ایجاد نمی شود و کژکاری یکی از اشکال زیر را به خود میگیرد:
. در اوایل عشق بازی نعوظ ایجاد می شود ولی هنگام آغاز مقاربت از بین میرود یا کاهش می یابد
. نعوظ ایجاد می شود ولی فقط در مواقعی که مقاربت مد نظر نیست
. نعوظ نسبی که برای مقاربت کافی نیست ایجاد می شود ولی نعوظ کامل وجود ندارد
. تورم آلت به هیچ وجه ایجاد نمی شود
۲-ملاک های کلی کژکاری جنسی وجود داشته باشد:
- فرد قادر نیست در رابطه جنسی دلخواهش شرکت کند
- کژکاری مکرر رخ می دهد ولی ممکن است در مواقعی وجود نداشته باشد
- کژکاری حداقل ۶ ماه طول کشیده باشد
- کژکاری را نمیتوان به سایر اختلالات روانی یا جسمانی یا دارویی نسبت داد
مکانیسم و علل اختلال
مکانیسم پاسخ لیز شدن واژن در برابر تحریک جنسی بخاطر مویرگهای وسیع دیواره واژن میباشد که با احتقان عروق آن ناحیه ترانسودا ( مایع لزج سفید کرم کمی چسبنده) تراوش میشود و پاسخ لیزشدگی واژن ایجاد میگردد.
تغییرات سطح هورمون های تستسترون، استروژن، پرولاکتین و تیروکسین در این اختلال دخیل می باشد. همچنین داروهای دارای خواص آنتی هیستامینی و آنتی کلینرژیک لیز شدن مهبل را کاهش می دهد. فازهای پریود زنانه هم مهم است. اوج انگیختگی زن در پیش از پریود یا بلافاصله بعد آن یا در زمان تخمک گذاری وسط سیکل می باشد.
این اختلال در اثر بیماری های عمومی و نیز داروها و مواد هم میتواند ایجاد شود که انجمن روانپزشکی آمریکا در این خصوص ،اختلال انگیختگی جنسی زن ناشی از بیماری ها را با عنوان کژکاری جنسی ناشی از بیماری طبی عمومی Sexual Dysfunction Due to a General Medical و با کد سایر کژکاری های جنسی در زن ناشی از بیماری طب عمومی و اختلال انگیختگی جنسی زن ناشی از داروها و مواد را با عنوان کژکاری جنسی ناشی از مواد Substance-Induced Sexual Dysfunction و با کد با اختلال انگیختگی نامگذاری کرده است.
…………………………………………………….
درمان ( حتما باید زیر نظر پزشک انجام شود و از درمان خودسرانه پرهیز گردد)
دانستن اینکه اختلال جنسی اولیه است یا ثانویه، و دیگر اینکه فقط معطوف به شوهر است یا کلاً در رابطه با هر جنس مخالفی وجود دارد، در درمان اختلال جنسی زنان مهم است.
علل اختلال انگیختگی جنسی درزنان هرچه که باشد نیازمند بررسی و درمان به‌موقع است. اختلال انگیختگی جنسی در زنان را به خوبی می‌توان با شناسایی و رفع علل زمینه‌ساز آن درمان کرد. نکته مهم در درمان اختلال انگیختگی جنسی زنان این است که مبتلایان به این اختلال نباید خودسرانه به دارودرمانی اقدام کنند زیرا علاوه بر عوارضی که این‌گونه داروها در صورت مصرفی بی‌رویه دارند، گاه به علت بی‌توجهی به منشأ آن بی‌اثر خواهند بود یا به صورت مقطعی اثر می‌کنند. نکته مهم دیگر اینکه فرد مبتلا نباید به این اختلال، بی‌توجه باشد زیرا ترک یا کاهش روابط زناشویی به علت این اختلال، شدت اختلال را افزایش می‌دهد و فرد را در آینده به بحران‌های جدی زندگی زناشویی دچار میکند
بهبود سبک زندگی مثل انجام ورزش، عدم مصرف سیگار و الکل و سایر مواد، رژیم غذایی مناسب، افکار معنوی
انجام مشاوره با روانپزشک جهت شناسایی علل احتمالی اختلال و تعدیل یا از بین بردن عوامل موثر مثلا تنظیم داروهای مصرفی به کمترین میزان موثر یا درمان های دارویی با داروهای ضدافسردگی بویژه عوامل دوپامینرژیک مثل بوپروپیون یا سلژیلین یا تجویز هورمون در صورت کمبود آن یا تجویز مقلد سمپاتیک بویژه افدرین یا استفاده از ویاگرا برای درمان اختلال چون احتقان عروقی باعث لیزشدگی می شود و ویاگرا احتقان عروق را تشدید میکند و درمان های متناسب دیگر
استفاده از لوبریکنت مصنوعی بویژه در زنان یائسه
مشاوره با روانپزشک یا روانشناس جهت روان درمانی
