حجامت یکی از روش‌های توصیه شدۀ اکید در دین اسلام است که آثار اعجاب انگیزی در سلامت دارد. دو نوبت حجامت کردن در طول سال، به اذن خدا سلامت ما را تضمین کرده، مانع بسیاری از بیماری‌ها خواهد شد. بعد از وقوع بیماری نیز حجامت یکی از درمان‌های ساده و ارزان است. بسیاری از بیماری‌هایی که با حجامت کردن درمان می‌شوند و یا از خطر آنها جلوگیر می‌شود در طب جدید یا اصلاً درمانی برای آنها وجود ندارد یا درمان آنها بسیار گران قیمت است، مانند: سکتۀ قلبی، دیابت، فشار خون بالا، کوتاهی قد، جوش‌های غرور جوانی، مرض قند، برخی ناراحتی‌های زنانه، و غیره.
انواع حجامت
حجامت انواع مختلف دارد که مهم‌ترین و رایج‌ترین آنها همان خون‌گیری از میان دو کتف است. ولی حدود شصت نوع حجامت دیگر نیز وجود دارد که فقط باید به تجویز اطباء انجام شود. مثلاً برای نوزادان بعد از چهار ماهگی حجامت نقره در گودی پشت گردن تجویز می‌گردد که طبق روایات اسلامی برای بر طرف کردن رطوبت سر و رشد مطلوب آنها بسیار مفید است. همچنین برای درمان زردی نوزادان حجامت ساده‌ای از پشت گوش آنها انجام می‌شود که با ریزش دو سه قطره خون، زردی آنها فوراً کاهش می‌یابد.
حجامت‌های دیگری نیز در سایر اعضای بدن صورت می‌گیرد که اثرات خاص درمانی دارد. مانند حجامت زیر چانه (برای درمان جوش‌های صورت)، حجامت ساعد (برای گرفتگی رگ دست که یک بیماری خاص بانوان است)، حجامت سر (برای رشد مو)، حجامت زانو، حجامت کبد، حجامت کلیه‌ها، حجامت ساقین، حجامت پشت کمر، حجامت زیر ناف، حجامت قوزک پا، و غیره.
زمان‌های حجامت
حجامت در همه وقت مجاز نیست و در روایات اسلامی زمان‌های خاصی برای مؤثرتر بودن آن توصیه شده است.
حجامت به لحاظ ماه شمسی: تقویم سُریانی یا رومی از چند هزار سال قبل تاکنون در خاورمیانه رواج داشته است. در احادیث اسلامی هفتم حزیران بهترین روز حجامت در طول سال معرفی شده است و در ادامۀ آن آمده است که اگر به انجام حجامت در این روز موفق نشدید چهاردهم حزیران نیز می‌توانید به این کار مبادرت کنید. ماه حزیران ششمین ماه تقویم سریانی است که بین ایار و تموز قرار دارد. حزیران 30 روز دارد و امسال از 24 خرداد آغاز و به 22 تیر ختم می‌شود. هفتم و چهاردهم حزیران در سال 1391 بر 30 خرداد و 6 تیر مطابق آمده است. هر ساله یک یا دو روز جابجایی در تطبیق این دو تقویم شمسی دیده می‌شود. اطبای حاذق هر ساله این دو روز مهم حجامت را محاسبه کرده و به بیماران خود اعلام قبلی می‌دهند.
حجامت به لحاظ ماه قمری: طبق حدیثی که از امام رضا(ع) منقول است حجامت در روزهای 12 تا 15 ماه قمری تأثیر بیشتری دارد. این مسئله به کامل بودن ماه قمری مربوط است و شبیه اثر کرۀ ماه بر جذر و مد آب دریا و رودخانه است. در مرتبۀ بعدی می‌توان روزهای 10 تا 23 ماه قمری را لحاظ کرد.
حجامت به لحاظ روزهای هفته: حجامت در روزهای فرد خصوصاً عصر یکشنبه و صبح پنجشنبه اثر بیشتر دارد. در عوض در روزهای چهارشنبه و جمعه نباید حجامت کرد. حجامت در ظهر روز جمعه بسیار زیان‌آور است.
حجامت به لحاظ فصول سال: بهترین اوقات حجامت بجز حزیران، در زمانی است که هوا معتدل باشد، یعنی در چهل روز نخست بهار و چهل روز آغاز پاییز. در فصل زمستان (خصوصاً دی ماه) و فصل تابستان (بجز 14 حزیران که ذکر شد) حجامت اثر اندکی خواهد داشت.
نهی و ترویج حجامت در ایران و جهان
در سال 1334 مبارزۀ وسیعی علیه حجامت صورت گرفت و وزارت بهداشت وقت، مخالفت‌های زیادی با آن کرد به طوریکه این روش اسلامی به تدریج منسوخ شد. بعد از انقلاب اسلامی که سنت‌های اسلامی اندک اندک احیاء شد، برخی از اطبای مسلمان مؤسسۀ تحقیقات حجامت ایران را در سال 1365 تأسیس کردند و در طول این سال‌ها اطبای فارغ التحصیل دانشگاه‌ها را به طور تخصصی آموزش دادند. اما وزارت بهداشت در بخشنامۀ مورخ 23/6/1377 حجامت را ممنوع کرد و متعاقباً با نظر فقهی شورای نگهبان و حکم دیوان عدالت اداری این بخشنامه در 17/4/1380 لغو شد. وزارت بهداشت در دو دولت اخیر حجامت را به عنوان یک روش درمانی تأیید می‌کند.
از حدود بیست سال قبل، همزمان با موج فراگیر پست مدرنیسم که یکی از تبعات آن بازخوانی سنت‌های گذشتگان است، حجامت نیز در جهان نیز اندک اندک رواج یافته تحقیقات زیادی در خصوص آن صورت گرفته است. اصطلاح انگلیسی برای حجامت wet cupping است. به حجامت خشک (بادکش) نیز cupping گفته می‌شود. (cup = فنجان).
مقایسۀ اهدای خون و حجامت
در اهدای خون حدود 450 سی.سی. خون تازه با سوزن از ورید گرفته می‌شود ولی در حجامت با ایجاد مکش بین دو کتف و ایجاد خراش در آن حدود 50 سی.سی خون از مویرگ‌های پشت خارج می‌شود. آزمایشات نشان داده که ترکیبات خون وریدی با خون حجامت تفاوت بسیار دارد. در حجامت خون سیاه و غلیظ است که خارج می‌شود، خونی که دارای اوره، چربی و ترکیبات زائد بیشتری نسبت به خون تازۀ ورید است. برخی دیگر از فواید خاص حجامت که در اهدای خون دیده نمی‌شود به این ترتیب است:
ـ حجامت سبب تنظیم و تقویت سیستم ایمنی بدن، سیستم هورمونی و سیستم عصبی می‌شود
ـ حجامت از ابتلای به بیماری‌ها پیشگیری می‌کند
ـ حجامت درمان کنندۀ 150 نوع بیماری بوده یا در بهبود و کاهش اثرات آن مؤثر است
ـ انواع حجامت از بدو تولد تا آخر عمر برای بدن انسان مجاز و بلکه مفید و ضروری است
روش انجام حجامت
با رواج یافتن حجامت وسایل و تجهیزات آن نیز بهداشتی‌تر از قبل شده است. لذا سال‌ها است که اطباء از تیغه‌های جراحی و لیوان‌های کوچک یک بار مصرف استفاده می‌کنند. طبیب یا حجامت کننده (حجّام) در ابتدا شش نوبت موضع حجامت (میان دو کتف و اطراف آن) را بادکش می‌کند. در نوبت هفتم لیوان در میان دو کتف قرار می‌گیرد. بعد از سه دقیقه که مکش به قدر کافی صورت گرفت لیوان را برداشته و موضع با تیغۀ جراحی آهسته خراش داده می‌شود. سپس لیوان مجدداً در محل خود قرار می‌گیرد تا مکش خون‌های زائد و سنگین به درستی انجام گیرد. بعد از دقایقی که لیوان به نیمه رسید آن را تخلیه می‌کنند و این عمل سه نوبت انجام می‌گیرد. برای پانسمان از گاز استریل استفاده می‌شود و حتی می‌توان برای بهبودی سریع و میکروب کشی، بر روی باند مقداری عسل طبیعی مرغوب ضماد کرد.
برخی از درد حجامت واهمه دارند. اما باید توجه کرد که حجامت به دلیل بادکش کردن خون قبل از تیغ زدن، یک نوع بی‌حسّی به موضع حجامت می‌دهد. ثانیاً که حجامت در واقع نوعی خراش روی پوست است و عمقی نیست. به طوریکه اگر به درستی صورت گیرد موضع آن نیز بر جای نخواهد ماند. ثالثاً که چه بسا دردهای شدیدتری که انسان بر اثر ترک حجامت مجبور است آن را تحمل کند. رابعاً حجامت یک روش هفت هزار ساله است که از طریق انبیاء خداوند در زمین رواج یافته و هیچ جایگزینی برای آن وجود ندارد. انسان با حجامت به سنت اولیاء و انبیاء عمل کرده و به آنها شباهت جسته است.
توصیه‌های قبل از حجامت
1. با شکم گرسنه و سیر حجامت نکنید
2. دوازده ساعت قبل از حجامت سیگار نکشید
3. یک ساعت قبل از حجامت انار یا شربت آب انار میل کنید تا از غلظت خون کاسته شود. همچین می‌توانید عسل، ماء الشعیر یا مایعات فراوان بنوشید
4. در وقت حجامت انگشتر عقیق به دست نداشته باشید
توصیه‌های بعد از حجامت
1. تا دوازده ساعت سیگارنکشید
2. تا 24 ساعت ورزش یا کار سنگین نکنید
3.تا 24 ساعت ماهی و لبنیات و غذای شور و غذاهای سرد و تند و تیز مصرف نکنید4. دوازده ساعت پس از حجامت می‌توانید حمام کنید
دعای حجامت
دعای حجامت که در اکثر مطب‌ها به نقل از امام رضا(ع) وجود دارد این است:
أعوذُ بالله الکریم فی حجامتی منَ العَینِ فی الدم و من کلّ سوءٍ و أعلال و ألاسقام و الاوجاع و الامراض و اسئلک العافیة و المعافاة و الشفاء من کلّ داءٍ.
ترجمه: پناه می‌برم به خداوند کریم در حجامتی که انجام می‌دهم از انحراف در خون و از تمام بدی‌ها و بیماری‌ها و سختی‌ها و دردها و امراض، و از تو عافیت و سلامت و شفای تمام بیماری‌ها را طلب می‌کنم.
